Przyjemski Piotr h. Rawicz (zm. 1676), kasztelan śremski. Był synem Stanisława, marszałka w. kor. i woj. inowrocławskiego (zob.), z drugiej jego żony, Anny Beaty z Opalińskich, córki Piotra, woj. poznańskiego (zob.).
Po śmierci ojca pozostawał pod opieką wuja Krzysztofa Opalińskiego, woj. poznańskiego, który był o nim zdania, «że jest mirabilis, ale dobrej natury i flexibilis», ponadto zaś «srodze chciwy wojny». Upatrywał więc dlań karierę wojskową. Odznaczył się P. w r. 1656 w walkach ze Szwedami. Jako rotmistrz pospolitego ruszenia starł się z nimi szczęśliwie pod Lesznem. Sejmik średzki 19 I 1657 wyznaczył go na jednego z komisarzy do wybierania pocztów lub pieniędzy z pow. kaliskiego i konińskiego. Sejmik pyzdrski 14 III t.r. mianował go jednym z rotmistrzów w pułku Piotra Opalińskiego, woj. podlaskiego. Ponieważ P. oraz jego bracia Andrzej i Stanisław obiecali wystawić własnym kosztem stu konnych, sejmik średzki 7 X t.r. zwolnił ich od obowiązku stawienia łanowej piechoty. Mianowany w r. 1659 kaszt. śremskim, wyznaczony został 3 VII t.r. przez relacyjny sejmik średzki, obok A. Starkowieckiego, kaszt. kamieńskiego, do rozliczenia się z poborów na przyszłym sejmiku deputackim. Do tej samej komisji wszedł również 28 III 1661 przed nadchodzącym sejmem. Z tego sejmu wyznaczony został do komisji dla granic Wielkopolski ze Śląskiem, Marchią i Pomorzem. W styczniu 1661 towarzyszył królowi w podróży do Częstochowy. Należał w r. 1666 do komisarzy, delegowanych przez króla dla układów z Jerzym Lubomirskim w Łęgonicach (31 VII). Jako rotmistrz chorągwi lekkiej, rekrutowanej spośród szlachty pow. kościańskiego, stawiał w r. 1669 tę chorągiew do lustracji. Na sejmiku średzkim w maju 1670 wystąpił ostro przeciw stronnikom francuskim: J. Żelęckiemu, łowczemu kor., jak też Krzysztofowi Grzymułtowskiemu, kaszt. poznańskiemu, i w niemałym stopniu przyczynił się do «huczków», w czasie których poważnie poraniono kasztelana. Z sejmu 1670 r. wszedł do komisji dla granic Wielkopolski ze Śląskiem. Sejm 1672 r. przypomniał jego zasługi i poważne ekspensy, poniesione w służbie Rzpltej. W maju i czerwcu 1672 brał udział w obradach sejmu nadzwycz. w Warszawie, a potem jesienią t. r. uczestniczył w konfederacji pod Gołębiem i Lublinem. Kiedy tylko rozeszły się pogłoski, że prymas Mikołaj Prażmowski, przebrany za rajtara, pojawił się w okolicy Krasnegostawu, oświadczył gotowość udania się tam z ochotnikami i pojmania go, ale spór z Stefanem Gembickim, kto ów pościg miałby prowadzić, skłonił go do wycofania się z projektów tej wyprawy. Elekcję Jana III podpisał w r. 1674 z województwem poznańskim. Na sejmie koronacyjnym 5 II 1676 wyznaczono go na jednego z rezydentów przy królu na drugą część t. r.
Podziału dóbr z rodzeństwem P. dokonał w Poznaniu 11 IV 1649, a pośredniczyli przy tym woj. K. Opaliński i stryj Krzysztof Przyjemski. Był P., obok braci, współdziedzicem miasta Borku, a po śmierci brata Stanisława odziedziczył po nim części miast: Koźmina Starego i Nowego z przyległymi wsiami. Dobra te w r. 1659 sprzedał za 200 000 zł bratu Aleksandrowi. Leżące również w pow. pyzdrskim: Czeszewo, Mikuszewo i Wszeborz, w r. 1660 sprzedał za 41 000 zł M. Przybyszewskiemu, pisarzowi ziemskiemu wschowskiemu. Z tytułu długów należnych od Marcina Radomickiego, star. wschowskiego, kupił w r. 1664 od jego brata i spadkobiercy Kazimierza, kaszt. nakielskiego, za 50 000 zł: Radomicko, Jurkowo, Chełkowo, Smolno, Jezierzyce i części Karmina w pow. kościańskim. Posiadane tamże: Włościejewki, Międzybórz i część Jarosławek, sprzedał w r. 1665 za 32 000 zł bratu Andrzejowi. Jego interesy majątkowe nie były kwitnące i aby je ratować, miał w r. 1650 ożenić się z bogatą wdową Ciświcką (Anną z Rydzyńskich?), lecz to małżeństwo nie doszło do skutku. Poprowadził do ołtarza 8 IX t.r. inną zasobną wdowę po Marcinie Radomickim, Katarzynę z Opalińskich, córkę Andrzeja, podkomorzego poznańskiego. Zmarł P. w r. 1676, między 5 II a 10 III; pochowany został w kościele w Zdzieszu koło Borku.
P. był bezdzietny.
Estreicher; Dworzaczek; Niesiecki; Uruski; – Czapliński W., Opozycja wielkopolska po krwawym potopie (1660–1668), Kr. 1939; – Diariusz kołowania i konfederacji pod Gołąbiem, Wr. 1972 s. 43; Jerlicz J., Letopisiec, W. 1853 II 162; Kochowski W., Historia panowania Jana Kazimierza, P. 1859 III 77; Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza, Wr. 1957; Pasek J. Ch., Pamiętniki, Wr. 1968, B. Narod. S. I nr 62; Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, I cz. 1–2; Urkunden u. Aktenstücke, Wyd. H. Ehrenberg, Lipsk 1891; Vol. leg., IV 712, V 285, 408; – Arch. Państw. w P.: Kalisz Grodz. 150 k. 171, 157 k. 413, 258 k. 795, 281 k. 1v., 283 k. 328, 289 k. 1087, 290 k. 221, 937, 292 k. 921, 293 k. 806, Kościan Grodz. 122 k. 494v., Poznań Grodz. 321 k. 37v., 322 k. 127, 735 k. 101; B. Uniw. Warsz.: rkp. 44.
Włodzimierz Dworzaczek