Opaliński (Opaleński) Piotr z Bnina h. Łodzia (1566–1600), krajczy kor. Ur. 22 VI, był synem Andrzeja, marszałka w. kor. (zob.), i Katarzyny z Kościeleckich, bratem bpa poznańskiego Andrzeja (zob.) i woj. rawskiego Łukasza (zob.). Immatrykulował się w r. 1579 na uniwersytecie w Dillingen i był tam jeszcze w r. 1582. Tamtejszemu rektorowi zalecał go gorąco Hieronim Rozdrażewski, bp kujawski. Od ojca dostał w r. 1581 cesję starostwa rohatyńskiego. W lipcu t. r. Jan Zamoyski zachęcał marszałka, by słał syna do boku króla na wojnę przeciw Moskwie. W r. 1586 O. zwiedzał Francję, Włochy i Hiszpanię, a wedle zaleceń ojcowskich miał przede wszystkim przyglądać się obcym urządzeniom celem porównywania ich z krajowymi. Brał udział w elekcji Zygmunta III i został mianowany 4 III 1588 krajczym kor. W r. 1590 z rąk Krzysztofa Kościeleckiego, kaszt. inowrocławskiego, przejął grodowe starostwo nakielskie, na którego cesję od ojca i tegoż Kościeleckiego uzyskał konsensy królewskie już w l. 1584 i 1586. W czasie zaślubin Zygmunta III z arcyks. Anną w maju 1592 na zamku krakowskim brał udział w wystawianiu «Neptuna wiezionego przez delfiny». Posłował w r. 1592 z woj. poznańskiego na sejm inkwizycyjny. Miał już wtedy i trzecią królewszczyznę – Wołpę w pow. wołkowyskim, a kiedy t. r. zmarł Stanisław Górka, dostała mu się czwarta – gnieźnieńska. Na sejmiku posejmowym w Środzie 20 VII 1593 podpisał uchwały i uniwersał poborowy. W r. 1594, towarzysząc parze królewskiej, przebywał w Gdańsku i tu w czasie wszczętego rozruchu, kiedy poczęto szturmować gospody Polaków i nawet strzelano do okien kwatery królewskiej, mocno trzymając w ryzach swych podkomendnych, przyczynił się niemało do przywrócenia spokoju. Był w Środzie jesienią 1596 na sejmiku deputackim. Dostał jeszcze piątą królewszczyznę – Dubno w pobliżu Wołpy. Ojciec w testamencie przekazał mu cały swój zbiór ksiąg. Był dziedzicem m. in. Radlina w pow. pyzdrskim, Łęki Wielkiej i Małej oraz Bukowca Górnego w pow. kościańskim, Tarców w pow. kaliskim. W Bukowcu instytuował katolickiego proboszcza na nieobsadzoną przez wiele lat z powodu reformacji parafię, nadał poznańskiemu kolegium jezuickiemu wójtostwo tomaszowickie. Jak się zdaje, był pierwszym autorem kontynuowanej potem przez dwa następne pokolenia „Księgi rodzinnej Opalińskich” (rkp. B. Uniw. Warsz. 44). Zmarł w Bożęcinie 21 X 1600.
Jego pierwszą żoną była Elżbieta (Halszka) Sieniawska, córka Mikołaja, kaszt. kamienieckiego i hetmana pol. kor., zmarła w trzy miesiące po ślubie. Drugą, zaślubioną w r. 1591, była Anna Zborowska, córka Jana, kaszt. gnieźnieńskiego. To małżeństwo, mające charakter wyraźnie rodowo-polityczny, planowane było już w r. 1588, a odradzali je wtedy ojcu O-ego król i Zamoyski. Anna, owdowiawszy, wyszła powtórnie w r. 1601 za Adama Sędziwoja Czarnkowskiego, woj. łęczyckiego, i zmarła przed r. 1615. Z drugiej żony pozostali synowie: Andrzej (1599–1625), podkomorzy poznański, Jan Piotr, woj. kaliski (zob.), oraz córki: Elżbieta (ur. 1595), zamężna 1. v. za Jakubem Rostworowskim, kaszt. przemęckim, 2. v. za Zygmuntem Grudzińskim, woj. kaliskim (zob.), Katarzyna (ur. 1596), 1. v. za Dymitrem Weiherem, kaszt. gdańskim, 2. v. za Gerardem Denhoffem, woj. pomorskim (zob.), wreszcie Zofia (ur. 1600), zakonnica.
Dworzaczek; Niesiecki; Uruski; Żychliński; – Cieplucha Z., Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1929 s. 232; Lepszy K., Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III, Kr. 1929; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II; Pałucki W., Drogi i bezdroża skarbowości polskiej, Wr. 1974; Sajkowski A., Dwaj pamiętnikarze wielkopolscy XVII wieku, „Studia i Mater. do Dziej. Wpol. i Pomorza” T.4: 1958 z. 2 s. 207; Schuster K., O kopiariuszach Andrzeja Opalińskiego, „Pam. B. Kórn.” 1959 z. 7; – Akta sejmikowe woj. pozn., I cz. 1; Arch. Zamoyskiego, II, IV; Bielski, Kronika, s. 1677; Heidenstein R., Dzieje Polski, Pet. 1857 II 308; Korespondencja H. Rozrażewskiego, Wyd. P. Czaplewski, Tor. 1937–47 I–II; Niemcewicz J. U., Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze, Lipsk 1840 V 266; Piasecki P., Kronika, Kr. 1870 s. 113; Script. Rer. Pol., XXI (Diariusz sejmu 1591/2); Sprawy wojenne króla Stefana Batorego, Kr. 1887, Acta Hist. XI; – AGAD: Metryka Kor., t. 123 k. 568v., t. 129 k. 591v., t. 132 k. 148v., t. 134 k. 237, t. 137 k. 162, 481, t. 145 k. 241; Arch. Państw. w P.: Kcynia Grodz. 29 k. 262, Nakło Grodz. 34 k. 416v., Poznań Grodz. 24 k. 450v., 616, 27 k. 396v., Pyzdry Grodz. 57 k. 248v.; B. Uniw. Warsz.: rkp. 44 (Księga rodzinna Opalińskich).
Włodzimierz Dworzaczek