Prędota (Prandota) z Michowa h. Rawa (ok. 1260–1317), kasztelan krakowski. Był synem kaszt. krakowskiego Warsza i Piotrumiły, córki Wisława z Prandocina z rodu Odrowążów, wychowanicy bpa krakowskiego Prędoty, po którym odziedziczył imię. W marcu 1268 Piotrumiła urodziła syna; zapewne nie chodzi tu o P-ę, lecz o któregoś z jego młodszych braci.

P. pojawia się w źródłach od r. 1294, kiedy to w imieniu swego siostrzeńca Pawła Wisławica z Przemankowa przekazał biskupstwu krakowskiemu wieś Dobranowice (pod Wieliczką). Między r. 1296 a r. 1300 Wacław II mianował P-ę kaszt. sandomierskim. W czasie walk o ziemię sandomierską (1305) P. przeszedł na stronę Władysława Łokietka. Uczestniczył w krakowskiej elekcji tego księcia 1 IX 1306 i przywiesił swą pieczęć do przywilejów, wystawionych przezeń z tej okazji dla biskupstwa oraz dla wójtów krakowskich. Pieczęć P-y zawierała najstarsze wyobrażenie h. Rawa (panna na niedźwiedziu) oraz klejnot z pióropuszem. Ponieważ ojciec P-y używał jeszcze pieczęci zawierającej znak koła z czterema krzyżami, genezę późniejszego h. Rawa należy przypisać właśnie inwencji P-y (przed r. 1306). Od tej pory P. był częstym świadkiem na dokumentach Władysława Łokietka. W czerwcu 1308 złożył w Krakowie zeznania w prowadzonym przez arcbpa Jakuba Świnkę procesie bpa krakowskiego Jana Muskaty. Protokół procesu skomasował te zeznania ze świadectwem innych dostojników małopolskich; zapewne P. mówił głównie o spustoszeniach dokonanych przez ludzi Muskaty w ziemi sandomierskiej. P. był obecny podczas spotkania arcbpa Świnki z Muskatą, który złożył wówczas przysięgę na wierność Łokietkowi (2 VII 1309). W latach buntu wójta krakowskiego Alberta (1311/12) P. brał udział w jego tłumieniu; źródła wykazują jego obecność w grudniu 1311 przy Łokietku w obozie pod Dobczycami, a w lutym 1312 na zamku wawelskim przy księżnej Jadwidze. W r. 1313 (przed 16 X) P. awansował na kasztelanię krakowską, po swym współrodowcu Grocie Sięgniewicu. Oprócz majętności w ziemi sandomierskiej (z czołami w Michowie, Ostrowcu i Świniarach) P. posiadał dwór w Krakowie, pod murami miasta.

Wg Kalendarza katedry krakowskiej P. zmarł 15 lub 16 IV 1318, «aż do śmierci walcząc za naród polski». Jednakże już między 8 XII 1316 a 19 VI 1317 przejął po nim kasztelanię krakowską Pakosław ze Mstyczowa, poświadczony przed kwietniem 1318 aż dziewięciokrotnie na tym urzędzie. Kalendarz nazywa niemniej P-ę kasztelanem (a nie byłym kasztelanem) krakowskim, a jego dodatkowa informacja dowodzi czynnej do końca roli P-y, wykluczając raczej ewentualność jego rezygnacji. Przedśmiertną walkę P-y trzeba utożsamić z odwetową wyprawą Władysława Łokietka na Brandenburgię z r. 1316, zapisaną w Roczniku franciszkanów krakowskich; tekst wzmianki nekrologicznej otwiera drogę domysłowi, iż zgon nastąpił na skutek odniesionych wówczas ran. Wszystko to wskazuje na dzień 15 lub 16 IV 1317 (nie 1318) jako termin śmierci P-y; wciągając po latach zapiskę do kalendarza autor jej (zapewne syn, kanonik krakowski Prędota) omylił się o jeden rok.

P. prawdopodobnie niedługo przed zgonem był fundatorem kościoła we wsi Świniary, któremu bp krakowski Jan Grotowic nadał w r. 1346 dziesięciny ze wsi Świniary, Włoszczowice, Parchocin i Krusice. Nadanie to motywował biskup m. in. zasługami «świętej pamięci Prandoty niegdyś kasztelana krakowskiego, który za swego życia pozostawał żarliwym wyznawcą i wiernym obrońcą Kościoła naszego».

Źródła wymieniają trzech synów P-y; byli to: Warsz z Michowa, kaszt. wojnicki, następnie sandomierski (protoplasta Michowskich), Krystyn z Ostrowa, chorąży sandomierski, poległy pod Płowcami, oraz Prędota (Prandota), prepozyt kolegiaty św. Floriana pod Krakowem, następnie prepozyt skalbmierski, równocześnie zaś kanonik gnieźnieński i krakowski. Obituarną zapiskę o P-cie w Kalendarzu katedry krakowskiej wykorzystuje nauka jako jeden z przykładów rozwiniętej świadomości narodowej w Polsce XIV w.

Piekosiński, Rycerstwo, III 1351; – Balzer O., Polonia, Poloni, gens Polonica w świetle źródeł drugiej połowy wieku XIII, w: Księga pamiątkowa ku czci Bolesława Orzechowicza, Lw. 1916 I 93; Bieniak J., Heraldyka polska przed Długoszem, w: Sztuka i ideologia XV wieku, W. 1978 s. 187, 200, 207; Długopolski E., Władysław Łokietek na tle swoich czasów, Wr. 1951; Górski K., Ród Odrowążów w wiekach średnich, „Roczn. Tow. Herald.” T. 8: 1928 s. 13, 22, 84–5, 95; Grodecki R., Powstanie polskiej świadomości narodowej, Kat. 1946 s. 8–9; Wroniszewski J., Ród Rawiczów, w: Genealogia – studia nad wspólnotami krewniaczymi i terytorialnymi w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, Tor. 1985; – Arch. Sanguszków, II nr 6; Cod. Pol., III 43, 75–6; Długosz, Annales, IX; Kod. katedry krak., I; Kod. m. Kr., 13–4; Kod. Mpol., I–II; Kod. tyniecki, I 41; Mitkowski J., Początki klasztoru cystersów w Sulejowie, P. 1949 dok. 24–5; Mon. Pol. Hist., III 78, 188–9, IV 873–4; Mon. Pol. Vat., I, III; Najst. księgi m. Kr., I 344; Pomniki Dziej. Pol., V 140; Vet. Mon. Pol., I 443, 446; Zbiór dok. katedry i diec. krak., I 46; Zbiór dok. mpol., I 19–20, IV 894–5.

Janusz Bieniak