Lanckoroński Przecław (Krzesław) h. Zadora (zm. 1531), starosta chmielnicki, rotmistrz królewski na Podolu. Syn Stanisława, marszałka nadwornego (zob.), i Anny Kurozwęckiej, brat Stanisława, starosty kamienieckiego (zob.), i Mikołaja burgrabiego krakowskiego (zob.). W młodości dużo podróżował po Europie, m. in. po Włoszech i zapewne po Węgrzech, oraz odbył piegrzymkę do Ziemi Świętej uzyskując tytuł Rycerza Jerozolimskiego («miles Hierosolymitanus»). Za Aleksandra i w pierwszych latach panowania Zygmunta Starego był dworzaninem królewskim. Po ojcu przejął część dóbr leżących w Małopolsce, powiększając je w r. 1514 o Serocko i Laskowice (Łukawice) w pow. lubelskim. Ponadto władał do r. 1512 starostwem lanckorońskim (woj. krakowskie), które utracił na rzecz Spytka z Jarosławia, kaszt. krakowskiego; zaś w czerwcu 1521 r. musiał ustąpić Annie z Kurozwęckich, żonie Hieronima Łaskiego, dobra Biedrzychowice z przynależącymi wsiami: Wolą Biedrzychowską, Górkami i Żukowem w pow. wiślickim.
Działalność publiczna L-ego w okresie 1510–20 jest trudna do odtworzenia, gdyż odnośne relacje M. Bielskiego i S. Starowolskiego są, zwłaszcza w historiografii XX w., bardzo podważane (Hruszewski, Pociecha, w życiorysie Daszkiewicza). Tak więc wiele zastrzeżeń budzi doniesienie o walkach L-ego na kresach południowo-wschodnich Rzpltej pod wodzą samego ks. Konstantego Ostrogskiego, hetmana w. lit., jak również zorganizowanie samodzielnej, udanej wyprawy pod Białogród w r. 1516. Niezależnie jednak od owych uwag cała późniejsza działalność L-ego skłania do przyjęcia tezy o jego zaangażowaniu w organizowanie obrony pogranicza, zwłaszcza podolskiego.
Dopiero dla 1520 r. mamy pewną wiadomość o udziale L-ego w wojnie pruskiej, gdy jako jeden z 4 rotmistrzów lekkiej jazdy strzelczej (kozackiej) prowadził działania nękające przeciw posiłkom z Rzeszy idącym przez północną Wielkopolskę na pomoc mistrzowi krzyżackiemu. Do największych utarczek z tym 10-tysięcznym wojskiem niemieckim dowodzonym przez Wilhelma Schönburga doszło ok. poł. października 1520 r. w rejonie Tuczna i Wałcza. Odznaczył się w nich L. podejmując brawurowe szarże kawaleryjskie. Już jednak dn. 23 X t. r. dostał od króla starostwo chmielnickie na Podolu i zaangażował się całkowicie w organizowanie obrony tej prowincji. Mianowicie w myśl uchwały zjazdu szlacheckiego we Lwowie o organizacji obrony granicy południowo-wschodniej Rzpltej z 17 IV 1520 r., zatwierdzonej przez króla 28 IV t. r., starostowie kamieniecki i chmielnicki mieli stanowić główną podporę zasadniczego, podolskiego zgrupowania obrony potocznej (700 wojska zaciężnego pod hetmanem polnym). Starostowie ci winni wykorzystywać własne garnizony zaciężne oraz lokalne pospolite ruszenie szlacheckie i plebejskie. L. posługując się miejscowym żywiołem kozackim zawiadywał strażą białogrodzką, złożoną z czat położonych na dzikich polach Mołdawii w kierunku Białogrodu (tzw. pobrzeżnicy). Że musiał już być wtedy głośnym wojownikiem, świadczą próby Jana Zapolyi z r. 1527 zaciągnięcia L-ego na służbę węgierską na czele 300-konnej roty oraz 500 łuczników litewskich. Jednakże plany te nie doczekały się realizacji i L., obok O. Daszkiewicza, starosty kaniowskiego i czerkaskiego, stanął na czele wielkiej wyprawy zaciężnych rot kor., kozaków i pospolitego ruszenia na Oczaków i Białogród (Akerman), w toku której zdobyto wielkie łupy wojenne i rozbito w trzech bitwach czambuły tatarskie.
W obliczu zbliżającej się rozprawy z hospodarem mołdawskim Piotrem Rareszem o Pokucie zlecono L-emu wzmocnienie obrony wschodniego pogranicza Podola w oparciu o zamek w Chmielniku, na restaurację którego polecił król 3 I 1530 r. przekazać pobór z okręgu chmielnickiego. W toku pełnienia swojej służby pogranicznej L. zmarł 10 VI 1531 r. O żonie i potomstwie L-ego brak wiadomości.
Boniecki; Dworzaczek, Genealogia; Paprocki; – Bartoszewicz J., Czy Przecław Lanckoroński był hetmanem kozaczyzny?, w: Studia historyczne i literackie, Kr. 1881 III 357–67; Hruševs’kyj, Istorija, VII; Kolankowski L., Roty koronne na Rusi i Podolu 1492–1572, „Ziemia Czerwieńska” (Lw.) R. 1: 1935 s. 147, 150; Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, Lw., 1923 I; Pociecha W., Daszkiewicz Eustachy, w: PSB, IV; tenże, Geneza hołdu pruskiego 1467–1525, Gd. 1937 s. 101; tenże, Królowa Bona (1494–1557), P. 1949 II; Spieralski Z., Kampania obertyńska 1531 r., W. 1962; Zarewicz L., Lanckorona, Kr. 1885 s. 21–2; – Acta Tom., V, IX, XI; Bielski, Kronika, II 991, 1015–6, 1043; Liber quitantiarum Alexandri regis, Wyd. A. Pawiński, W. 1897, Teki Pawińskiego, I; Matricularum summ., IV–I; Starod. Prawa Pol. Pomn., VI 172–3, 176–7; Starowolski Sz., Sarmatiae bellatores, Coloniae Agrippinae 1631 s. 150–1; Wapowski B., Kroniki…, Wyd. J. Szujski, Kr. 1874, Script. Rer. Pol., II; Wywody szlachectwa w Polsce XIV–XVII, Wyd. W. Semkowicz, „Roczn. Tow. Herald. we Lwowie” (Lw.) T. 3: 1913 s. 62.
Henryk Kotarski