Przedbór z Brzezia h. Zadora (zm. 1387/8), podstoli krakowski i marszałek Królestwa. Gniazdem rodowym Zadorów była wieś Chełm w ziemi sieradzkiej. P. jest źródłowo poświadczony jako syn Zbigniewa, a nadto – wg świadectwa Janka z Czarnkowa – P-a i jego braci zwano Zbigniewowicami. Ów Zbigniew już na początku XIV w. pisał się z Brzezia (koło Bochni), które zatem P. po nim dziedziczył. W r. 1348 natrafiamy na podkoniuszego krakowskiego imieniem Przedbór, ale wątpliwe, czy jest on identyczny z P-em, synem Zbigniewa. W dokumencie z r. 1351 został wymieniony jako świadek Przedbór, podczaszy krakowski; jest to zapewne pomyłka pisarza, bowiem w tym samym czasie urząd ten pełnił kto inny.
P-a można natomiast identyfikować z wymienianym wielokrotnie w dokumentach od r. 1357 Przedborem z Brzezia (lub dziedzicem Brzezia). Bez żadnego urzędu świadkował on na dokumentach królewskich (lokacje, sprzedaże nieruchomości, nadania itp.). Zapewne więc jako rycerz bywał często w otoczeniu królewskim. Na urzędzie podstolego krakowskiego poświadczony jest po raz pierwszy 27 VIII 1364, a po raz ostatni 4 XI 1370, dokładnie w przeddzień śmierci Kazimierza Wielkiego. Urząd ten otrzymał zapewne za zasługi rycerskie i wierność wobec króla, podobnie zresztą jak jego bracia Zbigniew i Pakosław. Wszyscy trzej bowiem zostali uwzględnieni w testamencie ostatniego króla Piasta i otrzymali suty legat w postaci miasteczka Wodzisławia (koło Jędrzejowa) wraz z przyległymi posiadłościami, które Jan Długosz rozumie jako kilka wsi. Janko z Czarnkowa zanotował P-a wśród dostojników, którzy złożyli ofiary w katedrze krakowskiej z okazji egzekwii królewskich. P. ofiarował mianowicie 3 wielkie srebrne misy. Od Kazimierza Wielkiego dostał w tenutę zamek Ogrodzieniec, w którego reparacje zainwestował znaczną sumę pieniędzy, przeniesioną w r. 1387 przez Władysława Jagiełłę na tenutę dobczycką, po nadaniu dóbr ogrodzieńskich Włodkowi z Charbinowic.
W czasach Ludwika andegaweńskiego P. zrazu się nie pojawiał w charakterze świadka na dokumentach tego władcy czy też królowej Elżbiety. Chyba jednak pozostawał blisko dworu; miał dom w Krakowie, w pobliżu ówczesnej, a nie znanej później, Bramy Bocheńskiej, która znajdowała się zapewne przy drodze prowadzącej na Stradom. Najpóźniej w marcu 1376 otrzymał urząd marszałka, mający charakter jak najbardziej dworski, choć z nazwy było to marszałkostwo Królestwa. Na urzędzie tym poświadczony jest po raz pierwszy 1 IV 1376. Już jako marszałek odegrał pewną rolę w krwawym zajściu antywęgierskim w Krakowie 7 XII 1376. Zaczęło się ono od utarczki między ludźmi P-a, którzy w kilka wozów wieźli siano z Brzezia do domu P-a «przy Bramie Bocheńskiej», a Węgrami, usiłującymi zagarnąć to siano na swoje potrzeby. W utarczce do Węgrów dołączyli się Węgrzy, a do Polaków Polacy. Sytuacja stała się groźna. Dla uspokojenia nastrojów królowa wysłała na miejsce zbiegowiska star. krakowskiego Jaśka Kmitę w towarzystwie kilku dostojników. Gdy Kmita usiłował interweniować, został przez jakiegoś Węgra przeszyty strzałą i padł martwy. Tłum rzucił się na Węgrów i dokonał masakry, nie bacząc ani na wiek, ani na płeć. P. przebywał wówczas – jak można wnosić z relacji Janka z Czarnkowa – w swoim domu, gdzie ukrył przed tłumem dwu węgierskich młodzieńców. Ale gdy poszedł na zamek i tam spędził noc, sama jego służba oddała owych dwu Węgrów na pastwę tłumu. Wg nieobecnego wówczas w Krakowie Janka z Czarnkowa zginąć miało w tych zajściach 160 Węgrów, „Rocznik świętokrzyski” natomiast podaje bardziej prawdopodobną liczbę 75.
Wydarzenie to na karierze P-a nie zaważyło. Pozostał na urzędzie marszałka przynajmniej do r. 1378. W r. 1377 uczestniczył w wyprawie Ludwika przeciw Litwie; świadkował na dokumencie wystawionym w Bełzie, mocą którego Ludwik nadał Dymitrowi z Klecia Goraj i Kraśnik, tworząc podstawy jego wielkiej fortuny. W r. 1379 marszałkiem był Jan z Tarnowa, co oznacza, iż P. z marszałkostwa odszedł. Jest poświadczony znowu jako marszałek 26 III 1382. Spotykamy go po raz ostatni na tym urzędzie 26 VIII 1387. Odtąd P. więcej w źródłach nie występuje. Jeszcze w r. 1387 jako marszałek poświadczony jest Mikołaj Bogoria, który zarówno mógł zająć miejsce P-a, jak też być drugim obok niego marszałkiem. Jest to możliwe, ponieważ były wówczas w Polsce dwa dwory królewskie: Jadwigi i Jagiełły. Daty śmierci P-a nie znamy. Zmarł zapewne jeszcze w r. 1387, a nie później niż w r. 1389, kiedy wzmiankowana jest wdowa po nim. Synem jego był Zbigniew, piszący się z Brzezia i Wodzisławia, który również osiągnął urząd marszałkowski.
Boniecki II 368–9, XIII 381–2; Dworzaczek, tabl. 101; – Dąbrowski J., Ostatnie lata Ludwika Wielkiego 1370–1382, Kr. 1918 s. 308, 377–8; Kaczmarczyk Z., Monarchia Kazimierza Wielkiego, P. 1946 I 296; Kutrzeba S., Urzędy koronne i nadworne w Polsce, ich początki i rozwój do 1504 r., „Przew. Nauk. i Liter.” R. 31: 1903 s. 975, 1146; Myśliński K., Dzieje kariery politycznej w średniowiecznej Polsce. Dymitr z Goraja 1340–1400, L. 1981 s. 31, 35, 37; Strzelecka A., O królowej Jadwidze studia i przyczynki, Lw. 1933 s. 63; – Akta grodz. i ziem., V nr 6; Arch. Sanguszków, II; Cod. Pol., III; Długosz, Annales, liber IX s. 347; Kod. katedry krak., II; Kod. mogilski, s. 55–6 (z błędną datą 1350); Kod. mpol., I, III; Kod. Wpol., III; Mon. Pol. Hist., II 634–5, 647–8, 675–7; Starod. Prawa Pol. Pomn., VIII nr 68, 119, 4252 uwaga 39/25, 4344, 5173; Zbiór dok. katedry i diec. krak., I nr 59, 68; Zbiór dok. mpol., I nr 83, 92, 99, 101, 102, 104, 114, 123, 130, 131, 150, IV nr 936, 954, 964, 991, 1043, VI nr 1531.
Jerzy Wyrozumski