INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Przedpełk (Pełka) z Kopydłowa h. Dryja      Przedpełk z Kopydłowa - wśród świadków dok. królewskiego wyst. w Piotrkowie 16 grudnia 1438 - Bibl. Czartoryskich - sygn.: 435 Perg., vol. II/65 - Muz. Nar. w Krakowie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - rubrykacja iPSB.

Przedpełk (Pełka) z Kopydłowa h. Dryja  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1984-1985 w XXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Przedpełk (Pełka) z Kopydłowa h. Dryja (zm. 1451–3), kasztelan lędzki. Pochodził z Kopydłowa w Konińskiem, skąd u schyłku XIV w. pisało się kilku właścicieli – Andrzej, Mikołaj i Tomasz.

P. wystąpił w Kopydłowie po raz pierwszy w r. 1407. W r. 1410 uczestniczył w wielkiej wojnie z zakonem krzyżackim – Jan Długosz pisze, że pod Grunwaldem P. wziął do niewoli Jerzego Gersdorfa, chorążego chorągwi św. Jerzego. Zapewne nagrodą za Grunwald było nadanie mu w użytkowanie dużej wsi królewskiej Blizanów koło Stawiszyna; potwierdzony jest w niej w r. 1412, kiedy to toczył spory o tamtejszy młyn ze star. generalnym Wielkopolski (a w r. 1422 zajeżdżał tamtejszego plebana). W r. 1413 wystąpił dwukrotnie z tytułem kaszt. zbarskiego; nie jest pewne, czy określenie to nawiązywało do tytułu królewskiej hierarchii urzędniczej, czy też miało związek z funkcjami w organizacji majątkowej arcybiskupstwa gnieźnieńskiego («districtus de Dzbarz»). Od wiosny 1414 występował już jako podstoli kaliski – tytuł uzyskał może w związku z odprawianiem poselstwa do w. mistrza (kredytywa Jagiełły z 23 IV 1414). W r. n. działał w Koninie jako tamtejszy wicestarosta, nie znamy jednak jego mocodawcy. W l. n. słychać o nim niewiele. Nie zrywał jednak kontaktu z dworem, np. w sierpniu 1421 przebywał przy królu w Wiślicy. Przed 11 VIII 1426 otrzymał dobrze uposażoną kaszt. lędzką, ale publicznie występował nadal sporadycznie. W wydarzeniach ogólnopaństwowych brał udział rzadko: dn. 27 II 1434 świadkował na akcie Władysława Jagiełły nadania w dożywocie Litwy Zygmuntowi Korybutowicowi. W r. 1436 przywiesił swą pieczęć do dokumentu pokoju brzeskiego z Krzyżakami (1453), w r. 1438 był w Piotrkowie na sejmie, gdy Władysław III zobowiązał się zachowywać przywileje swych poprzedników. W Wielkopolsce wystąpił kilkakrotnie w otoczeniu star. generalnego Wielkopolski Andrzeja Ciołka (1434–5). Sporadycznie pojawiał się na kaliskich sądach wiecowych i rokach ziemskich, rzadko notują go zapisy sądów odbywanych przez króla w Wielkopolsce. Nie odnotowano go nawet wśród osób towarzyszących w Wielkopolsce Kazimierzowi Jagiellończykowi w inauguracyjnych objazdach kraju (1447, 1450).

Pod koniec życia P. dysponował dość znacznym majątkiem, dzierżonym na różnych zasadach. Poza własnym Kopydłowem otrzymywał czynsze z królewskiego Blizanowa, bliżej nie znanej Dąbrowy, Dzierżnicy, podkonińskiej Woli (w której kupił czynsze od jej właściciela Stanisława Roszusta), wreszcie Ślesina, miasteczka biskupów poznańskich, trzymanego być może również w dzierżawie. Jako pan lędzki pobierał cła kasztelańskie w Koninie i w Ślesinie. Dysponował nadwyżkami gotówki, którą pożyczał szlachcie, duchownym, sołtysom. Ich długi u P-a wynosiły ok. r. 1450 ponad 500 fl. węgierskich. Pozbawiony potomstwa (w r. 1433 i 1447 wspomniana jest tylko jego żona Wichna) poczynił znaczne fundacje: w r. 1447 dokonał zapisu na rzecz poznańskich wikariuszy katedralnych, w r. 1449 ufundował altarię w katedrze gnieźnieńskiej, już zapewne wcześniej dotował dwa ołtarze w kościele w Koninie i dwa w katedrze gnieźnieńskiej. W r. 1449 spisał testament, w którym przeznaczał wszystkie swe majętności na rzecz Kościoła i biednych. W r. n. zmienił te postanowienia w nowym testamencie, ustalając głównym jego egzekutorem i spadkobiercą «nepotem suum germanum» – Jakuba z Tarnowa (bliżej nie znanego – zapewne spod Pyzdr), który m. in. miał przekazać po 10 grzywien dla szpitali w Radziejowie, Pobiedziskach, Strzelnie, i tyle samo dla klasztorów: Karmelitów Bożego Ciała w Poznaniu i Norbertanek w Strzelnie. Zmarł P. zapewne niedługo potem, po 22 V 1451; jego następca na kasztelanii lędzkiej znany jest od 9 X 1453.

 

Boniecki, XI; Gąsiorowski, Urzędnicy wpol.; – Acta capitulorum, II; Akta Unii, s. 99; Arch. Kom. Hist. AU, Kr 1886 III (Wybór zapisek sądowych kaliskich z lat 1409–1416) 204, 207, 230; Długosz, Historia, IV 60; Kod. Wpol., V, VII nr 726; Łaski, Liber benef., I 239; Vol. leg., I 57, 128; Wielkopolskie roty sądowe XIV–XV wieku, P.–Wr. 1960–81 II nr 728, 1136, IV nr 476, 689, 979, V nr Konin 221, 222, 291, 387, 464, 465; – Arch. Archidiec. w P.: ACons. 32 k. 33–34v.; Arch. Państw. w P.: Poznań Gr. 1 k. 4, 84, Gr. 2 k. 205, Gr. 3 k. 54v., Konin Z. 1 k. 261 i passim, Z. 2–5, Kalisz Gr. 18 k. 104v.; B. Jag.: rkp. 8057 k. 261.

Antoni Gąsiorowski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.