Przezdrzew z Ostrowa h. Laska (zm. między r. 1341 a 1344), kasztelan kruszwicki. Wyłącznym źródłem informacji o jego osobie są akta procesu polsko-krzyżackiego z r. 1339, w którym wystąpił jako świadek. W zeznaniach swych określił się P. jako brat Gerwarda (zob.) i wuj Macieja z Gołańczy (zob.), kolejnych bpów kujawskich; był więc najmłodszym synem sędziego brzeskiego kujawskiego Macieja z Ostrowa (nad Gopłem), a kaszt. kruszwicką przejął między r. 1327 a 1332 po starszym bracie, Janie z Ostrowa.
P. ur. na Kujawach (zapewne w Ostrowie); za młodu jeździł z Władysławem Łokietkiem na Pomorze (do Świecia) przynajmniej parokrotnie, a więc nie tylko w r. 1306, lecz i przed r. 1300. Bywał na Pomorzu również w towarzystwie bpa Gerwarda. O zastawie kaszt. michałowskiej dowiedział się bezpośrednio od książąt inowrocławskich. W kwietniu 1332, już jako kaszt. kruszwicki, na wiadomość o zdobyciu przez Krzyżaków Brześcia opuścił powierzoną sobie Kruszwicę, «poniewaz nie ośmielił się oczekiwać Krzyżaków w owym grodzie». Zeznanie P-a ściągnęło nań, wśród badaczy, zarzut tchórzostwa; oczywista dysproporcja sił usprawiedliwia wszakże jego krok, o ile tylko wyprowadził on ze sobą załogę. Nie wiadomo, gdzie spędził P. czas krzyżackiej okupacji Kujaw. Po odzyskaniu zachodnich Kujaw przez Polskę (marzec 1337) powrócił na swój urząd. Wezwany na świadka w procesie antykrzyżackim, został zaprzysiężony w Uniejowie 11 III 1339, zeznania złożył zaś w Gnieźnie 10 IV t.r. Nie żył już 2 III 1344, kiedy kaszt. kruszwicką piastował Mikołaj z Woli (odpowiedni dokument, zachowany w kopii, ze względu na świadków należy emendować z r. 1347 na r. 1344, a mylny zapis «Woyslao de Wola Bydgostiensi» odnieść do Mikołaja z Woli jako – poświadczonego skądinąd – kaszt. kruszwickiego, bydgoskim był bowiem wcześniej i później Maciej). Tenże Mikołaj z Woli był 17 IV 1341 jeszcze podkomorzym brzeskim, dzień ów można zatem uważać za prawdopodobny termin post quem zgonu P-a.
Potomstwo P-a nie jest znane bezpośrednio ze źródeł. Był on zapewne przodkiem gałęzi Leszczyców z Procynia (w kaszt. kruszwickiej) i Ryszewka (w kaszt. dzbarskiej, na zachód od Mogilna), w jej posiadaniu pozostawał bowiem dział w Ostrowie (zapewne dzisiejszy Ostrówek). Za synów P-a można uważać braci: Grzymisława z Procynia i Ryszewka oraz Tomisława i Pawła z Procynia, występujących w trzeciej ćwierci XIV w. Najstarszy syn Grzymisława nosił imię Przezdrzew.
Baszkiewicz J., Powstanie zjednoczonego państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, W. 1954 s. 299; Bieniak J., Odzyskanie zachodnich Kujaw przez Kazimierza Wielkiego w 1337 r., „Zap. Hist.” T. 39: 1974 z. 3 s. 77–8, 87–90, 94–5; tenże, Przynależność administracyjno-polityczna kasztelanii nadgoplańskich w latach 1267–1327, Zesz. Nauk. Uniw. Tor. Historia. Nr 2, Tor. 1966 s. 66, 81–5; tenże, Rozmaitość kryteriów badawczych w polskiej genealogii średniowiecznej, w: Genealogia – problemy metodyczne w badaniach nad polskim społeczeństwem średniowiecznym na tle porównawczym, Tor. 1982 s. 139–42; tenże, Wielkopolska, Kujawy wobec problemu zjednoczenia państw.; Karwasińska J., Sąsiedztwo kujawsko-krzyżackie 1235–1343, W. 1927; Zajączkowski S., Polska a zakon krzyżacki w ostatnich latach Władysława Łokietka, Lw. 1929; – Acta capitulorum, II 539; Cod. Pol., II 522; Kod. Wpol., III (indeks: Proczyn, Ryszewko, Ryszewo, Zalachowo); Lites, Wyd. 2., I 111, 353–5.
Janusz Bieniak