Przybysław Trojanowic h. Ogon (zm. między r. 1327 a r. 1330), kasztelan kowalski. Był średnim synem podkomorzego inowrocławskiego (1271) Trojana, bratem Wojsława, podkomorzego brzesko-kujawskiego (1297–1300) i przywódcy buntu przeciw ks. dobrzyńskiemu Siemowitowi (1303–4), oraz Żyry, swego następcy na urzędzie kaszt. kowalskiego. Żyra, dzięki małżeństwu, wszedł w posiadanie dóbr Kościół (dziś Kościelna Wieś) pod Brześciem i stał się protoplastą możnej gałęzi Ogończyków stamtąd się piszących.
P. występuje na dokumentach Władysława Łokietka od r. 1316. Dn. 15 II 1319 «Przybysław zwany Chocholec», star. wielkopolski, potwierdził w Radziejowie sprzedaż Szczytnik (pod Gnieznem) przez rycerza Stefana z Kopaszyna (pod Wągrowcem) arcbpowi gnieźnieńskiemu; świadkami aktu byli zarówno Wielkopolanie, jak i Kujawianie. Kujawy podlegały wówczas star. wielkopolskiemu. Przybysław mógł być natomiast tylko zastępcą starosty (11 XII 1318 i 4 III 1319 jako starosta potwierdzony jest Stefan Pękawka), bądź też jego rządy starościńskie trwały nader krótko. W literaturze powszechnie, choć właściwie bez podstaw, utożsamia się Przybysława Chocholca z Przybysławem Borkowicem, star. wielkopolskim z lat późniejszych (1321–4). Uderza jednak dokonanie przezeń akcji, dotyczącej wielkopolskich kontrahentów i miejscowości, w kujawskim Radziejowie. Były to rodzinne strony P-a, stąd też identyfikacja Chocholca z nim właśnie wydaje się bardziej prawdopodobna niż z obcym Kujawom Borkowicem.
Od r. 1320 źródła notują P-a jako kaszt. kowalskiego. T. r. zastawił on bpowi kujawskiemu Gerwardowi wieś Koszczały (pod Radziejowem) za 150 grzywien; widocznie wykupił ją jednak w terminie, skoro później należała ona do Ogończyków z tej samej gałęzi. Dn. 4 XII 1324 P. towarzyszył królowi w Krakowie, a 2/7 XI 1327 w Poznaniu. Po tej ostatniej dacie znika ze źródeł, a 23 I 1330 kaszt. kowalskim był już Żyra Trojanowic. Jeden z dwóch zapisów «Przibislaus miles» (18 III lub 3 IV) w „Nekrologu strzeleńskim” może odnosić się do P-a.
Potomstwo P-a można określić na podstawie późniejszych losów Koszczał. W 1. poł. XV w. część tej wsi posiadali dziedzice Kościelnej Wsi (zstępni Żyry Trojanowica), część zaś przedstawiciele gałęzi z Woli, Kryr i Zakrzewa (Piotr Tłusto, Przybysław z Krzywosądza). Ponieważ już P. miał – jak się zdaje – tylko część Koszczał (od strony biskupiej wsi Bronisław), można przyjąć, że wsią tą podzielił się on ze swym bratem Żyrą, a cała gałąź wolska (której przynależność do Ogończyków poświadczają pieczęcie Wojsława z Kryr z r. 1397 i Przybysława z Krzywosądza z r. 1433) pochodziła właśnie od niego. Protoplasta tej gałęzi Wojsław z Zakrzewa i Woli Bachórnej, kaszt. bydgoski (1359–62), był zatem synem P-a; wśród jego potomstwa stale powtarzały się imiona: Przybysław, Wojsław i Trojan.
Bieniak J., List kanclerza kujawskiego do rady Starego Miasta Torunia ze stycznia 1331 roku, „Zap. Kujawsko-Dobrzyńskie” 1978, S. A, s. 116, 133; tenże, Wielkopolska, Kujawy wobec problemu zjednoczenia państw.; Pakulski J., Starostwo wielkopolskie w latach 1306–1352, „Studia i Mater. do Dziej. Wpol. i Pomorza” T. 25: 1982 s. 51; Tymieniecki K., Proces polsko-krzyżacki z lat 1320–21, „Przegl. Hist.” T. 21: 1918 s. 137; – Cod. Pol., II; Kod. Wpol., II; Nekrolog strzeleński, Mon. Pol. Hist., V 730, 732; – Arch. Diec. we Włocławku: Księgi konsystorskie włocławskie, 1 k. 49.
Janusz Bieniak