Konopacki Rafał h. własnego (ok. 1510 – ok. 1570), kasztelan elbląski. Był synem Jerzego, woj. pomorskiego, i Anny Peckaw. W młodości podróżował za granicą, w r. 1527 zapisał się wraz z bratem Janem na uniwersytet we Frankfurcie. W l. 1533–5 był dworzaninem Piotra Tomickiego. Początkowo przygotowywał się do stanu duchownego. W r. 1537 uzyskał za protekcją królowej Bony nominację na kanonię warmińską. Gdy w końcu lutego 1539 r. zmarł kanonik Feliks Reich, Mikołaj Kopernik w oparciu o posiadane pełnomocnictwo objął wakującą kanonię i prebendę na rzecz K-ego i wkrótce zyskał od bpa Jana Dantyszka zatwierdzenie K-ego na kanonii. K. był bowiem przez babkę, z rodu Watzenrode, krewnym Kopernika. W stanie duchownym nie wytrwał K. długo. Dn. 17 IV 1547 r. został mianowany podkomorzym malborskim (czyli elbląskim, jak podano w akcie). Wtedy też zrezygnował z kanonii warmińskiej, gdyż dopiero w czerwcu 1547 r. papież mianował jego następcę. W styczniu 1549 r. postąpił na podkomorstwo chełmińskie. Mimo to jeszcze w t. r. stany pruskie polecały królowi kandydaturę K-ego na wakujące biskupstwo chełmińskie. W r. 1551, popierany przez S. Hozjusza, otrzymał K. kasztelanię elbląską. W r. 1552 był komisarzem królewskim w Gdańsku. Jeszcze w r. 1557 utrzymywał przyjacielską korespondencję z Hozjuszem. Wkrótce jednak musiał przyjąć protestantyzm, gdyż w zapisce z r. 1569 kasztelan elbląski wymieniany jest wśród senatorów dysydenckich. Także późniejsza wizytacja bpa Hieronima Rozrażewskiego wspomina K-ego jako heretyka.
K. był tenutariuszem wsi królewskiej Poledno w star. świeckim. Dzierżawę podniósł na wyższy poziom gospodarczy budując dwór, osuszając łąki i zakładając stawy. Istniejący we wsi kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych, opustoszały w czasie reformacji, został za rządów K-ego, jako luteranina, rozebrany, a materiał zużyty na budowę grobli przez jezioro. K. zmarł prawdopodobnie w r. 1570, wtedy bowiem mianowano nowego kasztelana elbląskiego. W niektórych opracowaniach jednak podawana jest data jego śmierci na r. 1574.
Boniecki; Dworzaczek, Genealogia; Uruski; Czaplewski, Senatorowie Prus Król.; – Birkenmajer L. A., Nicolaus Copernicus und der Deutsche Ritterorden, Kr. 1937 s. 12; Lengnich, Gesch. d. Preuss. Lande, II; Maercker H., Eine polnische Starostei und ein preussischer Landrathkreis, „Zeitschr. d. Westpreuss. Gesch.-vereins” H. 17: 1886 – H. 19: 1888; Polkowski I., Żywot Mikołaja Kopernika, Gniezno 1873 s. 217; Zins H., W kręgu Mikołaja Kopernika, L. 1966; – Acta Tom., XV, XVI, XVII; Diariusze sejmów koronnych, Wyd. J. Szujski, Kr. 1872 s. 154, Script. Rer. Pol., I; Hosii epistolae, I, II; Lustracja województwa pomorskiego 1565, Wyd. S. Hoszowski, Gd. 1961; Matricularum summ., IV; Urkundenbuch des Bisthums Culm, Bearbeitet v. C. P. Woelky, Danzig 1885–7 II; Visitationes archidiaconatus Pomeraniae Hieronymo Rozrażewski factae, Curavit S. Kujot, Tor. 1897–9, Fontes I–III; – Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Kartoteka Komitetu Źródeł do Dziejów Życia Umysłowego Polski.
Jan M. Małecki