Chełmski Remigian, h. Ostoja, wybitny przedstawiciel szlachty kalwińskiej w w. XVI. Syn Jana, burgrabiego krakowskiego i Zofii Kromłowskiej, brat Magdaleny, żony Stanisława Orzechowskiego, bratanek Marcjana, chorążego krak. Był żonaty z Katarzyną, córką Hieronima Szafrańca, wdową po Andrzeju Jasieńskim. W r. 1533 zastawił Dembińskiemu Lścin (k. Rakowa) i inne wsi. W r. 1540 w imieniu swoim i brata Mikołaja objął spadek po dziadku macierzystym Stanisławie Kromłowskim. Należał do pierwszych zwolenników kalwinizmu w Polsce. Kiedy ks. Walenty, pleban z Chrzczonowa, pojął w r. 1549 małżonkę i został za to pozwany przed sąd przez bpa Samuela Maciejowskiego, dzięki opiece, której udzielili mu Mikołaj Oleśnicki, Mikołaj Rej i Ch., uszedł tymczasowo sądu i kary. Ch. dbał o rozwój zboru we Włoszczowej, gdzie po śmierci Szafrańca (1556 r.) patronowała jego żona i jej siostra Anna, żona Mikołaja Krezy, i w styczniu 1561 r. prosił zebranych na synodzie pińczowskim o mianowanie ministrem Alberta Episcopiusa, który już w r. 1559 pełnił tam obowiązki diakona. Akty synodalne świadczą o uczestnictwie Ch-go na synodach 16 IX 1561 w Krakowie, a w r. 1562 w Rogowie 20 VII, w Balicach 12 VIII i w Pińczowie 28 VIII. Wielki rozgłos wywołał list Ch-go odczytany na synodzie pińczowskim 22 XI 1559. W piśmie swym wyrażał autor wątpliwość o celowości wzywania Ducha św. Ch-mu postanowiono odpowiedzieć listem, który z ramienia synodu napisał Grzegorz Paweł z Brzezin. Ten wyjaśnił mu sprawę, wskazując na ścisły związek wzywania Ducha św. z dogmatem Trójcy św., w którą należy wierzyć, i jasnym postawieniem sprawy starał się przerwać wszelką dyskusję na ten temat. Na wypadek wątpliwości prosił Ch-go, aby nie listownie ale osobiście zwrócił się do uczonych mężów zboru (ci mu przyjdą z pomocą duchową) i nie mącił spokoju rozmowami i dysputami, które wśród prostaczków mogą wywołać schizmę. Wystąpienie Ch-go było jednym z pierwszych objawów rozłamu zboru małopolskiego na mniejszy – ariański – i większy – kalwiński, a wynikało z antytrynitarskiej działalności Włocha Blandraty. Ch. nie zadowolił się odpowiedzią Grzegorza Pawła i napisał w tej sprawie raz jeszcze do Statoriusa, który go namawiał, aby na synod przyjechał i tu swe niepewności przedstawił. Na list Ch-go z odmową przyjazdu i wątpliwością, czy godzi się cokolwiek z naszego skrzywionego rozumu do Pisma św. wnosić, polecił styczniowy synod pińczowski 1561 r. Statoriusowi, aby mu odpowiedział prywatnie, rozumiejąc, »iż mu pisaniem przeszłym dosyć uczyniono«. Odpowiedź Statoriusa niezbyt wyjaśniała wątpliwości Ch-go. Po 1562 r. brak wszelkich wiadomości o nim. Dwóch swoich synów (nieznanych z imienia) kształcił zagranicą, starszy był 1559 r. w Zurychu, gdzie zaciągnął dług, który z polecenia ojca miał za niego zwrócić Sebastian Pech; ten miał się również zaopiekować młodszym Ch-im, wracającym do Polski ze szkoły Sturma w Strasburgu. Prawdopodobnie wnuk Remigiana, imiennik dziada, studiował w Lipsku 1594 r.
Estr.; Boniecki; Enc. Org.; Lubieniecki St., Historia Reformationis Polonicae, Freistadii 1685; Sandius Chr., Bibl. antitr., tamże 1684; Bock Fr. S., Historia antitrinitariorum, Królewiec i Lipsk 1774; Dalton H., Lasciana, Berlin 1898; Wotschke Th., Der Briefwechsel der Schweizer mit den Polen, Lipsk 1908; tenże, Geschichte der Reformation in Polen, tamże 1911; Zachorowski St., Najstarsze synody arian polskich, »Ref. w Pol.« r. I, nr 3; Bukowski J. ks., Dzieje reformacji w Polsce, Kr. 1883–6, I–II; Górski K., Grzegorz Paweł z Brzezin, Kr. 1929; Witanowski M. R. i Budka Wł., Ogniska reformacji w Chęcińskiem, »Ref. w Pol.« r. IV; Zbiory Komitetu do dziejów życia umysł. w Polsce P. A. U.; Korzeniowski J., Orichoviana, Kr. 1891; Arch. Państw. w Kr. Ter. Crac. t. 29, s. 453; t. 32, s. 294 i 504; t. 190, s. 224.
Stanisław Szczotka