Ogryczak (Ogrydziak) Roman (1873–1939), stolarz, kupiec, działacz społeczny i narodowy w Gdańsku. Ur. 14 II we wsi Utrata (pow. Jarocin), był synem robotnika Wawrzyńca i Barbary z Antkowiaków. Po ukończeniu szkoły powszechnej i zawodowej w zakresie stolarstwa i odbyciu praktyki rzemieślniczej przyjechał do Gdańska prawdopodobnie z końcem XIX w. i tu już przed r. 1900 założył mały warsztat stolarski przy ul. Dolnej (wówczas Hirschgasse) 8, na przedmieściu miasta. Warsztat rozwijał się dobrze, przenosił go też O. kilkakrotnie do coraz lepszych pomieszczeń, by osiąść w r. 1912 w domu przy ul. Żabi Kruk (ówczesna Poggenpfuhl) 5, który niebawem nabył na własność. W domu tym otworzył również w r. 1925 sklep wyrobów stolarskich. Ok. r. 1935 porzucił zawód stolarski i od r. 1937 prowadził wspólnie z żoną Apolonią duży sklep towarów kolonialnych. Po przybyciu do Gdańska O. został członkiem polskiej organizacji «Jedność» (założonej w r. 1884 przez Józefa Czyżewskiego) skupiającej przede wszystkim młodzież rzemieślniczo-robotniczą polską. Związał się też z polskimi towarzystwami śpiewaczymi i organizował liczne imprezy śpiewacze o charakterze narodowym. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej działał w organizacji reprezentującej ogół Polaków w Gdańsku – Naczelnej Radzie Ludowej – od chwili jej powstania jako członek Komisji Szkolnej. Był członkiem zarządu powołanej w r. 1921 (z inicjatywy Rady Ludowej) Gminy Polskiej, a potem ostatnim jej prezesem – do chwili połączenia się Gminy Polskiej w maju 1937 ze Związkiem Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku (w Gminę Polską – Związek Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku). W l. 1921–32 był członkiem zarządu amatorskiego «Koła Miłośników Sceny», w którym pełnił także funkcję dekoratora teatralnego. Występował w przedstawieniach teatralnych organizowanych przez stowarzyszenie «Jedność» i przez Tow. Polek.
Aresztowany przez Niemców 1 IX 1939, został O. przewieziony do Victoria Schule. Po szczególnie dotkliwym pobiciu podobno był umieszczony w obozowym szpitaliku obozu Stutthof, w Nowym Porcie przy ul. Na Gruzach (Hindersinstrasse) 1–2, gdzie zmarł, wg niezgodnych ze sobą relacji współwięźniów, w drugiej połowie września 1939, najprawdopodobniej zaś 28 IX 1939 (w urzędowym akcie zgonu podana jest data 30 IX 1939, a jako miejsce śmierci Victoria Schule). Pochowany został przez żonę, której udało się wydostać jego zwłoki, na starym cmentarzu parafii Św. Józefa i Św. Mikołaja w Gdańsku na Pohulance (Stolzenberg). Po wyzwoleniu ekshumowano go i pochowano 14 XI 1948 na cmentarzu na Zaspie w Gdańsku. Jedną z ulic w Gdańsku nazwano imieniem O-a.
Z małżeństwa (od r. 1904) z Apolonią z Tomaszewskich (zob.) dzieci nie pozostawił.
Ciesielski Z., Teatr polski w Wolnym Mieście Gdańsku, 1920–1939, Gd. 1969; Cieślak E., Biernat Cz., Dzieje Gdańska, Wyd. 2., Gd. 1975 s. 527; Dragan M., Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku w latach 1922–1939, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku (1922–1939), Gd. 1976 cz. I s. 82; – Adressbuch für Danzig 1900–1939; Wodzicki R., Wspomnienia, W. 1972; – „Dzien. Bałt.” 1945 nr 125 s. 3, 1973 nr 60 s. 5; „Gmina Pol.” R. 1–5; – Arch. Urzędu Stanu Cywilnego w Gd.: Księgi ślubów, 886/1904/1, Księgi zgonów, 2081/1939/1, gdzie figuruje stale pod nazwiskiem Ogrydziak, co prawdopodobnie wynikło z przekręcenia nazwiska w metryce urodzenia O-a; – Informacje Łucjana Czyżewskiego z Gdańska i Brunona Zwarry z Gdańska.
Marian Pelczar