Osińska (Bogusławska) Rozalia (1786–1866), aktorka. Ur. w Warszawie, była nieślubną córką Wojciecha Bogusławskiego (zob.) i aktorki Marianny Franciszki z Marunowskich Pierożyńskiej. Używała nazwiska ojca. Przebywała z rodzicami w Warszawie i Lwowie, kształciła się na pensji w Warszawie. Mimo jej miernej urody, Bogusławski zdecydował się przeznaczyć córkę do zawodu aktorskiego i wychować na następczynię Józefy Ledóchowskiej, która w maju 1801 opuściła teatr. O. debiutowała 4 VI 1802 w roli Teresy w komedii F. Oraczewskiego „Zabawy, czyli życie bez celu”; za miejsce debiutu wybrał Bogusławski Kalisz, licząc na pobłażliwość tamtejszej publiczności. W mieście tym występowała także później, a w r. 1805 z okazji uroczyście obchodzonych urodzin króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III wygłosiła ze sceny po skończonej prezentacji „Palmiry” A. Salieriego odpowiednią mowę. Z jej ról w teatrze warszawskim, gdzie występowała od 10 X 1802, pierwszą wzmiankę w prasie mówiącą o «miłych … nadziejach» na przyszłość („Gaz. Warsz.” 1802 nr 92) wywołała tytułowa rola w tragedii „Oktawia” A. Kotzebuego (14 XI t. r.). Pod sam koniec t. r. grała Sabinę w „Horacjuszach” P. Corneille’a i tytułową bohaterkę dramatu „Eugenia” P. A. Beaumarchais’go; w r. 1803 poszerzyła swój repertuar o wszystkie prawie trudne role w wystawianych przez ojca sztukach, m. in. «najżywsze odebrała poklaski» („Gaz. Warsz.” 1803 nr 103) jako Zelmira w tragedii P. L. Belloya „Ilus książę trojański”, z powodzeniem grała w dramach Kotzebuego „Johanna z Montfaucon” (rola tytułowa) i głośnej „Nienawiść ludzi i żal” (Eleonora), w „Alzyrze” Woltera (rola tytułowa), Xymenę w „Cydzie” Corneille’a, role warszawskie powtarzała na gościnnych występach zespołu Bogusławskiego w Poznaniu i Kaliszu. Wówczas to została adresatką słynnego „Wiersza o sztuce aktorskiej”, pióra Ludwika Osińskiego (zob.), swego wielbiciela, a potem męża, który – obok ojca – wydatnie wpłynął na jej sceniczną edukację. Krytyka stale stwierdzała rozwój O-iej, a publiczność darzyła coraz większymi względami. W r. 1805 wybiła się rolą Kamilli w „Horacjuszach” Corneille’a, a w r. n. osiągnęła szczyt swego aktorstwa, kreując tytułową rolę w melodramacie F. W. Gottera „Medea” («Nigdy jej talent nie miał obszerniejszego pola rozwinięcia się z taką mocą w tylu razem nagłych przemianach» – pisał recenzent „Gaz. Warsz.” 1806 nr 84). Jednakże jesienią 1805 wróciła na scenę Ledóchowska i od razu przyćmiła młodszą rywalkę (a zarazem cioteczną siostrę). O., choć traciła najpiękniejsze role, nie poddawała się; odznaczyła się jako Idama w tragedii Woltera „Sierota chiński” (1806) oraz w roli tytułowej w tragedii T. Łubieńskiej „Wanda” (1807); obie aktorki występowały często w tych samych sztukach, np. w dramie okolicznościowej Łubieńskiej „Karol Wielki i Witykind” (1807).

O. miała dużą skalę możliwości aktorskich (występowała także w operach) i mimo krótkotrwałej kariery scenicznej grała wiele ról. Po raz ostatni wystąpiła 24 IV 1808 w specjalnie dla niej przełożonej przez narzeczonego tragedii Corneille’a „Cynna” (premiera a zarazem benefis O-iej 8 IV). Poślubiwszy bowiem 1 V t. r. Osińskiego, na żądanie męża opuściła scenę. Nabytą w teatrze kulturę spożytkowała w ożywionym życiu towarzyskim, na wydawanych w ich domu wieczorach teatralnych i literackich «wysoce wykształcona, była nader miłą gospodynią domu» (K. Estreicher). Być może, że jest ona identyczna z nieustalonego imienia Osińską, którą Stanisław Małachowski-Łempicki wymienił jako członkinię warszawskiej żeńskiej loży masońskiej «Eden» (1810). Po śmierci męża z pietyzmem przechowywała jego rękopisy i papiery, a w l. 1861–2 własnym nakładem wydała – z pomocą Jana Kantego Wołowskiego – cztery tomy jego „Dzieł” wyjaśniając, że nie ogłosiła ich wcześniej, ponieważ nie chciała «tego, co niegdyś wzbudzało zajęcie współziomków, rzucać na pastwę uprzedzenia». Zmarła w Warszawie 9 (8?) V 1866 i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim.

Portrety w Muz. Narod. w W.: miniatura pędzla S. Marszałkiewicza (ok. 1810, reprod. w: Słown. Teatru Pol.); olejny, pędzla J. Gładysza (ok. 1817, reprod. w: Raszewski Z., Bogusławski, W. 1972 II); – Słown. Teatru Pol. (jako Bogusławska, bibliogr.); Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; – Beylin K., Piętnaście lat Warszawy, W. 1976; Estreicher K., Historia sceny warszawskiej do r. 1850, „Pam. Liter.” 1936 s. 751; Lipiński J., Józefa Ledóchowska, W. 1963; tenże, Zapomniana aktorka, „Pam. Teatr.” 1960 nr 1 s. 155–63 (podob.); Raszewski Z., Bogusławski, W. 1972 I–II; – Osińska R., Zupełne wydanie dzieł L. Osińskiego, „Czas” 1860 nr 286 s. 2; – „Czas” 1866 nr 111 s. 2; „Gaz. Warsz.” 1808 nr 30 s. 475–7; „Kur. Warsz.” 1866 nr 105 s. 582.

Rościsław Skręt