INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Rozalia Osińska (Bogusławska)      Rozalia Osińska, obraz olejny Jana Gładysza z ok. 1817 r.

Rozalia Osińska (Bogusławska)  

 
 
1786 - 1866-05-09
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Osińska (Bogusławska) Rozalia (1786–1866), aktorka. Ur. w Warszawie, była nieślubną córką Wojciecha Bogusławskiego (zob.) i aktorki Marianny Franciszki z Marunowskich Pierożyńskiej. Używała nazwiska ojca. Przebywała z rodzicami w Warszawie i Lwowie, kształciła się na pensji w Warszawie. Mimo jej miernej urody, Bogusławski zdecydował się przeznaczyć córkę do zawodu aktorskiego i wychować na następczynię Józefy Ledóchowskiej, która w maju 1801 opuściła teatr. O. debiutowała 4 VI 1802 w roli Teresy w komedii F. Oraczewskiego „Zabawy, czyli życie bez celu”; za miejsce debiutu wybrał Bogusławski Kalisz, licząc na pobłażliwość tamtejszej publiczności. W mieście tym występowała także później, a w r. 1805 z okazji uroczyście obchodzonych urodzin króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III wygłosiła ze sceny po skończonej prezentacji „Palmiry” A. Salieriego odpowiednią mowę. Z jej ról w teatrze warszawskim, gdzie występowała od 10 X 1802, pierwszą wzmiankę w prasie mówiącą o «miłych … nadziejach» na przyszłość („Gaz. Warsz.” 1802 nr 92) wywołała tytułowa rola w tragedii „Oktawia” A. Kotzebuego (14 XI t. r.). Pod sam koniec t. r. grała Sabinę w „Horacjuszach” P. Corneille’a i tytułową bohaterkę dramatu „Eugenia” P. A. Beaumarchais’go; w r. 1803 poszerzyła swój repertuar o wszystkie prawie trudne role w wystawianych przez ojca sztukach, m. in. «najżywsze odebrała poklaski» („Gaz. Warsz.” 1803 nr 103) jako Zelmira w tragedii P. L. Belloya „Ilus książę trojański”, z powodzeniem grała w dramach Kotzebuego „Johanna z Montfaucon” (rola tytułowa) i głośnej „Nienawiść ludzi i żal” (Eleonora), w „Alzyrze” Woltera (rola tytułowa), Xymenę w „Cydzie” Corneille’a, role warszawskie powtarzała na gościnnych występach zespołu Bogusławskiego w Poznaniu i Kaliszu. Wówczas to została adresatką słynnego „Wiersza o sztuce aktorskiej”, pióra Ludwika Osińskiego (zob.), swego wielbiciela, a potem męża, który – obok ojca – wydatnie wpłynął na jej sceniczną edukację. Krytyka stale stwierdzała rozwój O-iej, a publiczność darzyła coraz większymi względami. W r. 1805 wybiła się rolą Kamilli w „Horacjuszach” Corneille’a, a w r. n. osiągnęła szczyt swego aktorstwa, kreując tytułową rolę w melodramacie F. W. Gottera „Medea” («Nigdy jej talent nie miał obszerniejszego pola rozwinięcia się z taką mocą w tylu razem nagłych przemianach» – pisał recenzent „Gaz. Warsz.” 1806 nr 84). Jednakże jesienią 1805 wróciła na scenę Ledóchowska i od razu przyćmiła młodszą rywalkę (a zarazem cioteczną siostrę). O., choć traciła najpiękniejsze role, nie poddawała się; odznaczyła się jako Idama w tragedii Woltera „Sierota chiński” (1806) oraz w roli tytułowej w tragedii T. Łubieńskiej „Wanda” (1807); obie aktorki występowały często w tych samych sztukach, np. w dramie okolicznościowej Łubieńskiej „Karol Wielki i Witykind” (1807).

O. miała dużą skalę możliwości aktorskich (występowała także w operach) i mimo krótkotrwałej kariery scenicznej grała wiele ról. Po raz ostatni wystąpiła 24 IV 1808 w specjalnie dla niej przełożonej przez narzeczonego tragedii Corneille’a „Cynna” (premiera a zarazem benefis O-iej 8 IV). Poślubiwszy bowiem 1 V t. r. Osińskiego, na żądanie męża opuściła scenę. Nabytą w teatrze kulturę spożytkowała w ożywionym życiu towarzyskim, na wydawanych w ich domu wieczorach teatralnych i literackich «wysoce wykształcona, była nader miłą gospodynią domu» (K. Estreicher). Być może, że jest ona identyczna z nieustalonego imienia Osińską, którą Stanisław Małachowski-Łempicki wymienił jako członkinię warszawskiej żeńskiej loży masońskiej «Eden» (1810). Po śmierci męża z pietyzmem przechowywała jego rękopisy i papiery, a w l. 1861–2 własnym nakładem wydała – z pomocą Jana Kantego Wołowskiego – cztery tomy jego „Dzieł” wyjaśniając, że nie ogłosiła ich wcześniej, ponieważ nie chciała «tego, co niegdyś wzbudzało zajęcie współziomków, rzucać na pastwę uprzedzenia». Zmarła w Warszawie 9 (8?) V 1866 i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim.

 

Portrety w Muz. Narod. w W.: miniatura pędzla S. Marszałkiewicza (ok. 1810, reprod. w: Słown. Teatru Pol.); olejny, pędzla J. Gładysza (ok. 1817, reprod. w: Raszewski Z., Bogusławski, W. 1972 II); – Słown. Teatru Pol. (jako Bogusławska, bibliogr.); Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; – Beylin K., Piętnaście lat Warszawy, W. 1976; Estreicher K., Historia sceny warszawskiej do r. 1850, „Pam. Liter.” 1936 s. 751; Lipiński J., Józefa Ledóchowska, W. 1963; tenże, Zapomniana aktorka, „Pam. Teatr.” 1960 nr 1 s. 155–63 (podob.); Raszewski Z., Bogusławski, W. 1972 I–II; – Osińska R., Zupełne wydanie dzieł L. Osińskiego, „Czas” 1860 nr 286 s. 2; – „Czas” 1866 nr 111 s. 2; „Gaz. Warsz.” 1808 nr 30 s. 475–7; „Kur. Warsz.” 1866 nr 105 s. 582.

Rościsław Skręt

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.