Śmiałowski Rudolf Franciszek (1903—1980), architekt, profesor Politechniki Krakowskiej.
Ur. 20 II we Lwowie, był synem Antoniego (zm. 1915), architekta miejskiego, i Katarzyny z domu Skoczylas. Miał braci: Władysława (zob.) i Eugeniusza, architektów, oraz siostrę Danutę, nauczycielkę.
Ś. uczył się we Lwowie w XI Gimnazjum im. Śniadeckich; w listopadzie 1918 uczestniczył w obronie Lwowa. W r. 1923 zdał maturę i t.r. podjął studia na Wydz. Architektury Politechn. Lwow. Równocześnie praktykował w lwowskich biurach architektoniczno-budowlanych: Witolda Minkiewicza oraz «Tres», prowadzonym przez Tadeusza Obmińskiego. W r. 1929 otrzymał dyplom inżyniera architekta, po czym został starszym asystentem przy Katedrze Budownictwa Ogólnego u Obmińskiego. Współpracował z Obmińskim przy projektowaniu we Lwowie kościoła wotywnego p. wezw. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Łyczakowie oraz bloków mieszkalnych dla Związku Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych przy ul. Stryjskiej, a także cukrowni w Chodorowie, natomiast w biurze Minkiewicza wykonywał rysunki robocze i konstrukcyjne do prac budowlanych w katedrze ormiańskiej. W l. 1929—32 był we Lwowie referentem w Wydz. Technicznym tamtejszego zarządu miejskiego oraz w miejscowej delegaturze Najwyższej Izby Kontroli Państwa. Działał w Związku Stowarzyszeń Architektów Polskich i był członkiem założycielem powstałego w r. 1934 Stowarzyszenia Architektów RP (od r. 1952 SARP). We Lwowie zaprojektował domy czynszowe przy ulicach: św. Jacka, Szkolnej, Grochowskiej, 29 Listopada, Piłsudskiego i Potockiego oraz opracował projekt rekonstrukcji kamienicy Baczewskich w Rynku, a w pobliskich miejscowościach budynki mieszkalne w Zimnej Wodzie, willę w Brzuchowicach, dwór w Grzymałowie i dom mieszkalny w Stryju oraz hangary (we współpracy z bratem Władysławem) lwowskiego lotniska w Skniłowie. Wykonywał też różne prace renowacyjne we Lwowie i Dubnie. Zaprojektował nowy Dom Zdrojowy w Krynicy.
W r. 1936 przeniósł się Ś. do Warszawy i podjął pracę wykładowcy w Państw. Szkole Budownictwa oraz Żeńskiej Szkole Architektury im. Noakowskiego. W czasie okupacji niemieckiej projektował i prowadził roboty przy odbudowie domów, m.in. przy ul. Francuskiej, pl. Niepodległości, ul. Berezyńskiej i budowie kaplicy na Saskiej Kępie. Zorganizował w grudniu 1940 Miejską Szkołę Budowlaną, którą kierował i w której wykładał (szkoła prowadziła tajne nauczanie z zakresu pierwszych lat studiów Politechn. Warsz.). Kontynuował też zajęcia w Żeńskiej Szkole Architektury (działała pod kilkakrotnie zmienianymi nazwami). Bezpośrednio przed wybuchem powstania warszawskiego 1944 r. przeniósł się z żoną oraz grupą młodzieży do Pałacu Staszica, w celu ochrony gmachu i znajdujących się tam zbiorów Tow. Naukowego Warszawskiego, Kasy Mianowskiego i Biblioteki Miejskiej; zbiory zdołał uratować, ale jego własny dorobek naukowy uległ zniszczeniu. Ranny w czasie powstania we wrześniu t.r., po jego kapitulacji znalazł się w obozie w Pruszkowie; zbiegł stamtąd i przedostał się do Zakopanego, gdzie od listopada współorganizował tajną Ekspozyturę Politechn. Warsz. W r. 1945 został członkiem Polskiego Tow. Tatrzańskiego.
Po wojnie przeniósł się Ś. do Krakowa i z Adolfem Szyszko-Bohuszem oraz Izydorem Stella-Sawickim organizował Wydziały Politechniczne AGH, najpierw na Wawelu, potem w koszarach przy ul. Warszawskiej. Jako zastępca profesora objął tam w r. 1945 Katedrę Budownictwa na Wydz. Architektury i utworzył Zakł. Budownictwa Ogólnego, którym kierował. W l. 1948—50 był dziekanem Wydz. Architektury (potem w l. 1962—4 prodziekanem). W r. 1949 został mianowany profesorem nadzwycz. kontraktowym. Na I Kongresie Nauki Polskiej, w r. 1951, wygłosił referat Ochrona i odbudowa zabytków architektury w Polsce. W l. 1951—9 wykładał w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej w Zielonej Górze. Był autorem projektów rozbudowy gmachów powojskowych, przeznaczonych na siedzibę Politechn. Krak. Po usamodzielnieniu Wydziałów Politechnicznych pozostał ze swoją katedrą w strukturze powstałej w r. 1954 Politechn. Krak. Przy Politechn. Śląskiej w Gliwicach zorganizował Studium Magisterskie Wydz. Architektury Politechn. Krak. i kierował nim w l. 1957—9. Zaprojektował odbudowę i przebudowę Dworca Tatrzańskiego w Zakopanem oraz Dom Kolejarza w Sanoku. W r. 1957 został członkiem Sekcji Architektury i Urbanistyki PAN, a w r. 1959 Sekcji Budownictwa Komitetu Inżynierii Lądowej PAN. Z jego inicjatywy powstało przy Katedrze Budownictwa Wydz. Architektury Studenckie Koło Naukowe, którego był pierwszym opiekunem i organizatorem wyjazdów w Krakowskie i Zielonogórskie w celu dokumentowania ginących reliktów architektury drewnianej. Opublikował książki: w r. 1959 Architektura i budownictwo pasterskie w Tatrach Polskich (Kr.), oraz z Elżbietą Dąbską w r. 1968 Budownictwo drewniane i młyny wietrzne na Ziemi Lubuskiej (P.). W l. 1964—70 wykładał budownictwo ludowe w Katedrze Etnografii Słowian UJ. Należał do założycieli powstałego w r. 1964 Lubuskiego Tow. Naukowego. W r. 1966 otrzymał tytuł naukowy profesora. Zabiegał skutecznie o ratowanie szałasów pasterskich w Tatrach. W r. 1973 przeszedł na emeryturę. Zmarł 5 XI 1980 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kw. LXIV rząd 24 miejsce 4). Był odznaczony Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1938), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1968), Medalem KEN i Odznaką m. Krakowa (1972).
Ś. był dwukrotnie żonaty; zawarte w r. 1929 małżeństwo z Zofią ze Zgórskich (1905—1979), inżynierem rolnikiem, uczestniczką powstania warszawskiego, w l. 1955—70 pracownicą Tatrzańskiego Parku Narodowego, było bezdzietne. Następnie poślubił Elżbietę Dąbską (ur. 1924), architekta, wykładowcę Politechn. Krak.
Enc. tatrzańska (1995); Popławski Z., Wykaz pracowników naukowych Politechniki Lwowskiej w latach 1844—1945, Kr. 1994; — Fragmenty stuletniej historii 1899—1999. Ludzie, fakty, wydarzenia, Red. T. Barucki i in., W. 2001; Ignatowicz A., Tajna oświata i wychowanie w okupowanej Warszawie, W. 2009; Konieczna E., Zawód inżynier. 70 lat Politechniki Krakowskiej, Kr. 2014 s. 70—81; Kroniki 50-lecia Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, Red. W. Rączka, W. [1965] s. 101, 106—7, Kr. 1996 s. 103—4; Kurek J., 45 lat Studenckiego Koła Naukowego, „Nasza Politechn.” 2006 nr 56 s. 26; tenże, Rudolf Śmiałowski współtwórca Politechniki Krakowskiej, tamże 2003 nr 42 s. I—IV; Nikodemowicz A., Między Lwowem a Krakowem (mszp. z r. 2014 w posiadaniu rodziny); Politechn. Warsz. 1915—65; Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki 1945—1995, Red. W. Muszyński, Kr. 1995 s. 29—33; Politechnika Krakowska 1946—1976, Kr. 1976 s. 67—74, 96; Politechnika Lwowska w latach 1844—1945. Rodowody katedr. Wykaz nauczycieli akademickich. Dziedzictwo, Kr. 1999; Warszawska szkoła architektury 1915—1965, w: 50-lecie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, W. 1967 s. 39; — Dąbska-Śmiałowska E., Wspomnienie o działalności prof. Rudolfa Śmiałowskiego w okresie okupacji, w: Wojna i okupacja we wspomnieniach pracowników Politechniki Krakowskiej, Kr. 1986 s. 155; Fragmenty stuletniej historii 1899—1999. Relacje, wspomnienia, refleksje, Red. T. Barucki i in., W. 2000; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1980: „Dzien. Pol.” nr 244, „Gaz. Południowa” nr 246; — Arch. Politechn. Krak.: Teczka osobowa, nr 3269; — Informacje żony, Elżbiety Dąbskiej-Śmiałowskiej z Kr.
Zofia Lewicka-Depta