Strobl (Strobel) Rudolf (1831–1915), pianista, pedagog.
Ur. 15 IV w Opawie (Troppau) na Morawach. Pochodził z rodziny niemieckiej; ojciec był nauczycielem muzyki w Żytomierzu. S. miał brata, Augusta, który był właścicielem fabryki pianin i fortepianów w Kijowie; we wrześniu 1880 za ich techniczne ulepszenia otrzymał nagrodę na kijowskiej wystawie przemysłowej, w r. 1882 uczestniczył w wystawie w Moskwie; w fabryce w Kijowie prowadził salon, w którym odbywały się «muzyczne poniedziałki».
Lata młodzieńcze spędził S. z rodziną w Żytomierzu. Pod kierunkiem ojca rozpoczął naukę gry na fortepianie, a Józef Ignacy Kraszewski uczył go języka polskiego. Kompozycje kilkunastoletniego S-a ukazały się drukiem przed r. 1843 w Wiedniu (Leichte Stücke op. 1 nr 1–4, Rondeau op. 2 nr 1, Petit rondeau op. 2 nr 2 i Variations faciles op. 3) oraz Rydze (Ein Heimat-Bild. Fantasie über ein vogtländisches Volkslied i Impromptu). Na początku l. pięćdziesiątych studiował S. w konserwatorium w Wiedniu u J. Fischhofa i F. Volkmanna. Po uzyskaniu dyplomu wrócił do Żytomierza, gdzie został nauczycielem gry na fortepianie. Niebawem, w r. 1855, przeniósł się na stałe do Warszawy; był tam prywatnym nauczycielem muzyki i szybko zyskał opinię zdolnego pedagoga. Zaangażowany w r. 1868 do Inst. Muzycznego Warszawskiego (IMW) przez jego rektora Apolinarego Kątskiego, został profesorem wyższych klas fortepianu. Obok Pawła Schlözera należał do najwybitniejszych pedagogów tej uczelni. Od r. 1877 był przez dziesięć lat członkiem Zarządu IMW.
U swoich uczniów starał się S. «wyrobić pogląd estetyczny i dobry gust» oraz przyzwyczajenie do gry zespołowej. Podstawą jego metody nauczania było wypracowanie równości «uderzenia», siły i wyrazistości gry; przywiązywał też dużą wagę do palcowania. Dla osiągnięcia biegłości technicznej zalecał studiowanie przede wszystkim dzieł J. S. Bacha i etiud M. Clementiego. Wykorzystywał niektóre wskazania T. Kullaka i Teodora Leszetyckiego. Wydawał dla celów pedagogicznych własne opracowania kompozycji fortepianowych, ułożonych wg stopnia trudności; drukował je w seriach, m.in. od r. 1882: Collection Strobl. Choix des compositions classiques et modernes revues, doigtées et classés par ordre de dificulté... (W.). W kilkuset zeszytach, wielokrotnie wznawianych do ok. r. 1925, znalazło się łącznie 1270 utworów, wśród nich ułatwione wersje dzieł fortepianowych, wokalnych i orkiestrowych od kompozytorów baroku po C. Debussy’ego oraz etiudy pedagogów polskich (Edwarda Wolffa i Józefa Nowakowskiego) i obcych (J. C. Cramera, C. Czernego, H. Bertiniego, I. Moschelesa). Oddzielnie w dwóch zeszytach wydał: Choix des compositions de J. S. Bach revue set doigtées (W. 1882). Opublikowane już podręczniki gry na fortepianie, m.in. zbiór utworów przygotowany przez Władysława Żeleńskiego (W. [1883]), uzupełniał nowymi ćwiczeniami. Z Ignacym Krzyżanowskim wydał w r. 1885 szkołę gry na fortepianie Nowakowskiego, a ze Schlözerem zaczął w tym czasie ogłaszać wybory utworów klasycznych i nowszych. We wrześniu 1888 sprowadził do IMW Zygmunta Noskowskiego, któremu powierzono klasę kompozycji i instrumentacji. Po zmianie ustawy IMW, w r. 1888, władze zamierzały mianować dyrektorem prof. konserwatorium petersburskiego M. Sołowiewa; wywołało to jednak solidarny sprzeciw nauczycieli oraz studentów i kierownictwo IMW przeszło w r. 1889 w ręce Rady Zarządzającej, a jej przewodniczącym został S. Wykazał się wtedy dużymi zdolnościami organizatorskimi, m.in. urządzał wieczory muzyki kameralnej, w których sam uczestniczył wraz z innymi nauczycielami IMW, przyczynił się także do podniesienia poziomu nauczania w klasach fortepianu. W r. 1891, w wyni-ku konfliktu ze Schlözerem, zrezygnował ze stanowiska przewodniczącego Rady Zarządzającej; w l. 1891–3 był zastępcą gen. M. Kaphery, nowego dyrektora IMW. W r. 1893 ustąpił z Rady Zarządzającej, a w r. 1896 przeszedł na emeryturę.
Gry na fortepianie uczył S. nadal, dojeżdżając do prywatnych szkół muzycznych w Łodzi: braci Tadeusza i Ignacego Hanickich oraz Marii Bojanowskiej. W tym okresie przygotował dla celów dydaktycznych nowe opracowania dzieł fortepianowych: Collection des pièces, revues et doigtée... (W. 1897), Répertoire des pièces modernes et brillantes. Edition revue et doigtées... (W. [przed 1905]) oraz 10 tomów Frédéric Chopin. Oeuvres de piano. Edition de Jean Kleczyński. Revue et corrigés pédagogiques et artistiques... (W. 1902–15). We współpracy z Janem Kleczyńskim wydał też w swoich seriach utwory Stanisława Moniuszki. W l. osiemdziesiątych mieszkał przy ul. Widok 7, a przed wybuchem pierwszej wojny światowej przy ul. Kruczej 41.
S. był pedagogiem oschłym i wymagającym, surowym w ocenach, m.in. wątpił czy z jego ucznia Ignacego Paderewskiego «będzie kiedy porządny fortepianista» („Bluszcz” 1894 nr 1). Wychował jednak wielu znanych muzyków, m.in. Henryka Melcera, Józefa Śliwińskiego, Antoniego Sygietyńskiego, a także nauczycielek muzyki, tzw. stroblówek, łatwo znajdujących pracę w dworach ziemiańskich. Wg Paderewskiego S. «miał doskonałą technikę, ale pozbawiony był zupełnie polotu i zdolności do wzruszeń muzycznych». Zmarł po długiej chorobie 14 V 1915 w Warszawie, został pochowany 17 V na cmentarzu Powązkowskim.
W małżeństwie z Marią z Bernatowiczów miał S. syna.
Fot. w B. Jag., sygn. I.F. 1121 teka 8 I; – Grove’s Dictionary, Ed. 7, London 2001; Słown. Muzyków Pol., II; – Kultura muzyczna Warszawy drugiej połowy XIX wieku, Red. A. Spóz, W. 1980; Piber A., Droga do sławy. Ignacy Paderewski w latach 1860–1902, W. 1982; Rutkowska A., Działalność pedagogiczna Instytutu Muzycznego Warszawskiego (1860–1918), W. 1967 s. 41, 44–5, 50, 60, 69, 73–4, 78–9; taż, Rola społeczna Instytutu Muzycznego Warszawskiego, W. 1980 s. 31–2, 42, 57, 91, 143, 171–2; Z dziejów polskiej kultury muzycznej, Kr. 1966 II; – Jankowski C., Rudolf Strobl, „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1888 nr 259 (ryc. przedstawiająca S-a); Korolewicz-Waydowa J., Sztuka i życie. Mój pamiętnik, Oprac. A. Gozdawa-Reutt, Wr. 1969; Paderewski I., Pamiętniki, Kr. 1961; – „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1880 nr 9, 14, 20 (dot. brata S-a Augusta), 1889 nr 285; „Kur. Warsz.” 1915 nr 134 (A. Poliński), nr 136; „Niwa” 1896 nr 36; „Przegl. Muzycz.” 1911 nr 13; „Ruch Muzycz.” 1861 nr 8, 15, 18, 41 (dot. rodziny S-a); „Tyg. Ilustr.” 1896 nr 27 (fot.), 1915 nr 21 (nekrolog); – B. Narod.: rkp. II 10.469 k. 65, rkp. 7601 k. 66–80.
Barbara Chmara-Żaczkiewicz