Rumbold (Lambert) Wolimuntowicz z Dziewałtowa h. Zadora (zm. 1432), marszałek ziemski litewski, starosta witebski i żmudzki. Był synem bojara Wolimunta z otoczenia ks. Witolda, bratem: Michała Kieżgajły (zob.), Jawnuty, woj. trockiego, Sudywoja, kaszt. wileńskiego, Szedybora, namiestnika kowieńskiego, i Gudygiera. R. otrzymał na chrzcie imię Lambert, ale używał go bardzo rzadko.
Od młodości należał R. do bliskich współpracowników Witolda. W maju 1390 był, wraz z bratem Michałem Kieżgajłą, wśród 28 bojarów żmudzkich, którzy wystawili w Królewcu dokument, w którym przyrzekli zakonowi krzyżackiemu i «królowi» Witoldowi udzielać pomocy na każde wezwanie w zamian za pozwolenie prowadzenia wolnego handlu w przygranicznych ziemiach pruskich (Ragnecie, Kłajpedzie i Jurborku). R. wraz z Kieżgajłą i innymi braćmi znalazł się następnie w grupie panów lit., którzy 18 I 1401 w Wilnie przyrzekli wierność królowi i koronie polskiej oraz zagwarantowali przestrzeganie układów zawartych między Władysławem Jagiełłą a Witoldem (unia wileńska). W trzy lata później R. uczestniczył w rokowaniach raciąskich z Krzyżakami i świadczył na dokumencie w. ks. Witolda potwierdzającym układ pokojowy z r. 1398 zawarty na wyspie Salin. Od tej pory wielokrotnie występował jako świadek na dokumentach wystawianych przez wielkiego księcia m. in. dla bojarów i Kościoła lit. Wg wiarygodnej tradycji (W. Kojałowicz), jesienią 1408 R. dowodził wojskami Witolda w czasie wyprawy na Moskwę, która jednak dość szybko zakończyła się (bez starć zbrojnych) podpisaniem układu pokojowego nad rzeką Ugrą.
Zaostrzające się stosunki państwa polsko-litewskiego z zakonem krzyżackim i represyjna polityka Krzyżaków wobec Żmudzinów doprowadziły wiosną 1409 do przygotowań powstańczych na Żmudzi inspirowanych przez Witolda, który powierzył dowództwo i organizację powstania R-owi. Jako namiestnik wielkiego księcia przekroczył on rzekę Niewiażę i w maju 1409 rozpoczął przygotowania do powstania. Krzyżacy natychmiast interweniowali u Witolda, Litwa bowiem znajdowała się jeszcze w stanie pokoju z zakonem krzyżackim. W liście z 26 V 1409 Witold obiecał wójtowi żmudzkiemu Michałowi Küchmeistrowi, że przykładnie ukarze samowolę R-a. Pomimo tych deklaracji wielki książę ściśle współpracował z R-em, który dwa dni przed wspomnianym listem tj. 24 V znajdował się w otoczeniu Witolda w Nowych Trokach. Powstanie na Żmudzi rozpoczęło się 31 V 1409 od zdobycia i spalenia Kirstymonia. Relacje krzyżackie o powstaniu z czerwca t. r. podkreślają rolę R-a wspomagającego Żmudzinów wraz z dwoma tysiącami Litwinów. Jako namiestnik – starosta R. organizował zarząd na obszarach wyzwolonych spod władzy krzyżackiej. Ustanawiał ciwunów, którzy nie zawsze znajdowali uznanie miejscowej ludności. W kierowaniu powstaniem R-a wspomagało wielu bojarów, m. in. brat Michał Kieżgajło. Dowodzeni przez R-a Żmudzini szybko osiągnęli sukcesy i usunęli Krzyżaków ze swej ziemi. W bitwie pod Grunwaldem R. nie brał udziału, być może miał za zadanie osłaniać Wielkie Księstwo Litewskie od strony Inflant. Uczestniczył jednak w rokowaniach toruńskich, był bowiem jednym z gwarantów układu pokojowego zawartego 1 II 1411 z zakonem krzyżackim i przywiesił swoją pieczęć do dokumentu traktatu wystawionego przez Władysława Jagiełłę i Witolda.
W l. 1411–12 pełnił R. już oficjalnie urząd star. żmudzkiego. Przed 8 V 1412 został mianowany marszałkiem ziemskim (generalnym) lit. i pozostał nim aż do śmierci. Po objęciu marszałkostwa przestał pełnić urząd star. żmudzkiego, który po nim objął jego brat Kieżgajło. R. był częstym wysłannikiem Witolda do króla Władysława Jagiełły i panów polskich. Dwukrotnie posłował do Polski w r. 1412; po raz pierwszy przybył do Nowego Miasta Korczyna w nocy z 8 na 9 V. Nie wiadomo jakie sprawy Witolda wówczas załatwiał, gdyż Jagiełło w tym czasie przebywał na Węgrzech. R. na pewno spotkał się z przebywającym wtedy w Nowym Mieście Korczynie ks. kobryńskim Romanem, bratankiem królewskim. Dn. 31 V t. r. znajdował się R. już w Trokach, gdzie świadczył na dokumencie Witolda dla biskupstwa wileńskiego. Niedługo potem znów wyruszył do Polski i spotkał się z królem 20 VIII 1412 w Wiślicy. Załatwiał wtedy sprawy związane z polityką krzyżacką i przygotowaniami do nowej unii polsko-lit. Na dworze królewskim przebywał do 25 VIII, a następnie powrócił na Litwę.
W r. 1413 zapewne uczestniczył R. w zjeździe horodelskim, na którym bracia Wolimuntowicze byli reprezentowani przez Jawnutę, woj. trockiego, który wraz z całym rodem został przyjęty do herbu Zadora przez Zbigniewa z Brzezia, marszałka Królestwa Polskiego. Dn. 4 I 1414 wraz z pięcioma panami polskimi i litewskimi poświadczył R. w Wilnie dokument wyrażający zgodę Witolda na wspólny zjazd z wielkim mistrzem i królem Władysławem Jagiełłą na Wielkanoc t. r. dla uregulowania spornych spraw. W dwa lata później R. posłował, wraz ze swoim bratem Gudygierem i Mikołajem Sepieńskim, do Władysława Jagiełły (przebywał na dworze królewskim od 14 do 28 VIII 1416) w związku z przygotowaniami dyplomatycznymi do zjazdu obu władców z wielkim mistrzem w Wielonie. Na początku lipca 1422 R. dowodził wojskami litewsko-żmudzkimi zebranymi w Kownie na wyprawę przeciw Krzyżakom i uczestniczył w wojnie z zakonem krzyżackim oraz w pertraktacjach nad jeziorem Mielno. Był jednym z gwarantów układu mielneńskiego (zawartego 27 IX 1422) i przywiesił do aktu swoją pieczęć. W grudniu 1425 brał udział w zjeździe wielkiego mistrza Pawła von Russdorf z Władysławem Jagiełłą i Witoldem w Grodnie, na którym zawarto ugodę w sprawach granicznych między państwem krzyżackim a Polską. W swej działalności R. nie tracił również z pola widzenia spraw Żmudzi, bowiem 21 VI 1421 świadkował na dokumencie Witolda dotyczącym uposażenia biskupstwa i kapituły miednickiej. W r. 1422 był także star. witebskim, nie wiadomo jednak, jak długo zajmował ten urząd.
Dużą aktywność przejawiał R. w czasie zabiegów dyplomatycznych związanych ze staraniami o koronę królewską dla Witolda. W lipcu 1429 posłował do Polski wraz z Giedygołdem, woj. wileńskim, i Mikołajem Małdrzykiem celem powiadomienia Władysława Jagiełły i panów koronnych o zamiarach koronacyjnych Witolda. W trakcie pertraktacji posłowie przekazali wolę wielkiego księcia w sposób dość stanowczy, Władysław Jagiełło bowiem skarżył się Witoldowi na ich hardość. Gdy w czerwcu 1430 Witold dowiedział się o planowanym w Toruniu zjeździe wielkiego mistrza z Władysławem Jagiełłą, starał się wysłać tam pospiesznie R-a wraz z kilkoma innymi panami lit. Mieli oni bronić interesów wielkiego księcia, a przede wszystkim projektu koronacji, jednakże nim zdążyli przybyć do Torunia zjazd zakończył się. W październiku 1430 w czasie swej choroby Witold wysłał do Władysława Jagiełły R-a, wraz z Giedygołdem i M. Sepieńskim, ze skargą na Świdrygiełłę, który jawnie dążył do przejęcia władzy. R. pozostał wierny Witoldowi, a po jego śmierci opowiedział się po stronie Świdrygiełły.
Wraz ze swoimi braćmi świadczył R. na dokumencie układu przymierza zawartego 19 VI 1431 w Kirstymoniu między Świdrygiełłą a wielkim mistrzem krzyżackim i mistrzem inflanckim. Potem R. wziął udział w wojnie polsko-litewskiej i 31 VII 1431 w bitwie pod Łuckiem dostał się do niewoli polskiej. Wraz z marszałkiem nadwornym Gasztołdem i innymi znaczniejszymi jeńcami litewskimi i inflanckimi został osadzony na zamku krakowskim. Świdrygiełło nieustannie zabiegał u Władysława Jagiełły o uwolnienie R-a. Ponadto wielki książę przesłał R-owi i Gasztołdowi do więzienia pościel, bieliznę i żywność, lecz nie dotarły one do rąk adresatów. W grudniu 1431 został R. zwolniony z niewoli za specjalnym poręczeniem Świdrygiełły (z 15 XII t. r.) i po osobistym pisemnym zobowiązaniu się (26 XII t. r.), że powróci do Krakowa w poniedziałek wielkanocny 1432 r. i stawi się przed starostą lub wielkorządcą krakowskim. W oznaczonym terminie R. przybył z Litwy do Krakowa i 26 VI 1432 znów wystawił zobowiązanie, że ponownie pojawi się na zamku krakowskim na Boże Narodzenie t. r. Prawdopodobnie Władysław Jagiełło i panowie polscy chcieli pozyskać R-a, aby przy jego pomocy doprowadzić do zerwania sojuszu litewsko-krzyżackiego.
Po zamachu oszmiańskim (31 VIII – 1 IX 1432) i objęciu władzy na Litwie przez Zygmunta Kiejstutowicza R. wraz z braćmi przeszedł na jego stronę zachowując godność marszałka ziemskiego. Już w drugiej połowie września t. r. świadczył na dwóch dokumentach wystawionych przez nowego wielkiego księcia. W jego otoczeniu przebywał jeszcze 15 X t. r., był bowiem jednym z potwierdzających unię grodzieńską i przynależność Horodła z okręgiem do Korony Polskiej; do obu tych aktów przywiesił swoją pieczęć. Wtedy jednak należał już wraz z braćmi do spisku, który zmierzał do ponownego oddania władzy na Litwie Świdrygielle. Sprzysiężenie zostało wykryte, gdy stronnicy Zygmunta Kiejstutowicza schwytali wysłannika Wolimuntowiczów wiozącego listy do Świdrygiełły. Wzięty na tortury wydał spiskowców i na przełomie października–listopada 1432 zostali uwięzieni: R., Jawnuta, Kieżgajło i Szedybor. Bezpośrednio po uwięzieniu (tej samej nocy) Zygmunt Kiejstutowicz nakazał stracić R-a i Jawnutę. Pozostali przy życiu: Kieżgajło i Szedybor zostali uwolnieni dopiero po interwencji Władysława Jagiełły.
W bliżej nieokreślonym czasie R. ufundował w katedrze wileńskiej altarię zw. Rumboltową, która w połowie XVII w. została przyłączona do altarii Św. Krzyża. R. posiadał przypadającą nań część dóbr dziewałtowskich, gdyż w źródłach jest określany «z Dziewałtowa». Ponadto miał udział w dobrach w Błuży nad rzeką Świsłoczą – podaje o tym wiadomość dokument Witolda z r. 1411, w którym wielki książę nadał Błużę katedrze wileńskiej, ale zastrzegł w niej dziedziczne prawa R-a i innych panów. Do R-a należał także dwór w Wiłkomierzu i majątek Rumboltyszki. Dobra te zostały niewątpliwie skonfiskowane przez Zygmunta Kiejstutowicza po straceniu R-a, może z wyjątkiem dworu w Wiłkomierzu.
Żona R-a nie jest znana z imienia; R. pozostawił syna Michała Rumboltowicza, któremu Kazimierz Jagiellończyk w połowie XV w. potwierdził ojcowiznę (siedmiu ludzi w Wiłkomierzu) i jednocześnie dodał mu trzech nowych poddanych.
R. używał pieczęci z wyobrażeniem w tarczy herbu Zadora (skierowanym w prawo) i napisem w otoku S[igillu]M RAM[bo]LDI…
Boniecki; tenże, Poczet rodów, s. 119–20; Niesiecki; Uruski; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Barvinskij B., Žigimont Kejstutovič velikij knjaź litovsko-russkij, Žovkva 1905 s. 29, 41–2, 131, 135–6, 151; Fijałek J., Kościół rzymsko-katolicki na Litwie, w: Polska i Litwa w dziejowym stosunku, W. 1914; Halecki O., Dzieje unii jagiellońskiej, Kr. 1919 I; tenże, Litwa, Ruś i Żmudź jako składowe części Wielkiego Księstwa Litewskiego, Rozpr. AU Wydz. Hist.-Filoz., t. 59, Kr. 1916 s. 239–40; Kolankowski L., Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, W. 1930 I; Kosman M., Kancelaria wielkiego księcia Witolda, „Studia Źródłozn.” T. 14: 1969 s. 108; Kotzebue A. v., Switrigail, ein Beitrag zu den Geschichten von Littauen, Russland, Polen und Preussen, Leipzig 1820 s. 49, 51, 52, 60, 70, 83; Kuczyński S. M., Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411, W. 1966; Kurczewski J., Kościół zamkowy czyli katedra wileńska w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju, Wil. 1908–16 II–III 148, 414; Lewicki A., Powstanie Świdrygiełły, Kr. 1892 s. 96, 124, 125, 159; Ochmański J., Biskupstwo wileńskie w średniowieczu, P. 1972 s. 89; Pietkiewicz K., Kieżgajłowie i ich latyfundium do połowy XVI wieku, P. 1982 s. 14, 16–20, 66–7; Prochaska A., Dzieje Witolda w. księcia Litwy, Wil. 1914 s. 119, 276, 285, 293; tenże, Król Władysław Jagiełło, Kr. 1908 I–II; Semkowicz W., Braterstwo szlachty polskiej z bojarami litewskimi w unii horodelskiej 1413 roku, w: Polska i Litwa w dziejowym stosunku, W. 1914; tenże, O litewskich rodach bojarskich zbratanych ze szlachtą polską w Horodle r. 1413, „Mies. Herald.” R. 7: 1914 s. 7, 9–10, 12, 13, 14–15; – Akta Unii; Akty lit.-russ. gosud.; Cod. epist. Vitoldi; Cod. Regni Pol. et M. Duc. Lit., IV nr 90 s. 115; Daniłowicz I., Skarbiec diplomatów, Wil. 1860–2 I nr 583, 893, 896, 898, II nr 1359, 1565, 1566, 1610, 1615, 1626; Długosz, Historia, III–IV; tenże, Roczniki, VI–VII; Dokumenty moskovskogo archiva Ministerstva Justicii, Moskva 1897 I s. 62 (nr 10), s. 58–9 (nr 20); Kod. katedry i diec. wil., I nr 45 s. 72, nr 50 s. 76, nr 55 s. 84–6, nr 57 s. 89–90, nr 67 s. 98–9, nr 109 s. 136 nr 110 s. 137–9, nr 124 s. 143–4; Kod. Litwy, s. 96–7, 133, 138, 314, 316; Litovskaja metrika, cz. I: Knigi zapisej, Russkaja istoričeskaja biblioteka, Pet. 1910 XXVII kol. 116, 122; Liv.-Est.-u. Kurl. Urk.-buch, I Abt. Bd. IV, VIII; Rachunki dworu Władysława Jagiełły, s. 398, 401, 405, 407, 408, 410, 411, 412, 490, 492, 493, 494, 496, 497, 499, 500, 503, 504, 507; Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198–1525, Hrsg. v. E. Joachim, W. Hubatsch, Göttingen 1948–65 I–II; Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, Hrsg. v. E. Weise, Königsberg 1939, Bd. I s. 34, 89, 177, 184; Stryjkowski, Kronika pol., s. 125, 170, 186; Vitoldiana. Codex privilegiorum Vitoldi magni ducis Lithuaniae 1386–1430, Wyd. J. Ochmański, W.-P. 1986; Zbiór dawnych dyplomatów i aktów miast Wilna, Kowna, Trok, prawosławnych monasterów, cerkwi i w różnych sprawach, Wil. 1843 cz. 1 nr 3 s. 2–4; – B. Czart.: rkp. 1741 (Kojałowicz W., Nomenclator… z 1658 r.) s. 151, 299–300.
Krzysztof Ożóg