Salomea (ur. ok. 1250? – zm. między r. 1312 a 1314), księżna inowrocławska. Była przedostatnią córką ks. lubiszewskiego i tczewskiego Sambora II (zob.) i księżniczki meklemburskiej Matyldy, siostrą królowej Danii Małgorzaty (zob.).
W dzieciństwie S. wzięła udział w uroczystościach założenia klasztoru cysterskiego w Pogódkach, fundacji swego ojca (29 VI 1258). Prawdopodobnie w r. 1268 została żoną ks. inowrocławskiego Ziemomysła (Siemomysła); t. r. bowiem Sambor II gościł u Ziemomysła, co mogło mieć związek z umową ślubną, choć istnieje też próba datowania tego małżeństwa na późniejsze lata (E. Rymar). Zarówno ojciec jak i mąż S-i należeli do sojuszników zakonu krzyżackiego i popierali imigrację rycerzy niemieckich. Było to jedną z przyczyn buntów rycerstwa kujawskiego, które przy poparciu ks. wielkopolskiego Bolesława doprowadziło do wygnania Ziemomysła i pozbawienia go księstwa (1271). Nie wiadomo, gdzie S. wraz z mężem spędziła czas wygnania; nie było jej w każdym razie przy ojcu, kiedy ten – przebywając w Elblągu – zapisał Krzyżakom ziemię gniewską (29 III 1276). Nie wiadomo też, kiedy inowrocławska para książęca wróciła na Kujawy do znacznie okrojonej (na rzecz Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego oraz ks. brzeskiego Władysława Łokietka) dzielnicy. Wg dokumentu ks. wielkopolskiego Przemysła II zwrócił ją Ziemomysłowi rządzący w niej na pewno już w r. 1275 ks. sieradzki Leszek Czarny dopiero w wyniku układu lędzkiego, zawartego za pośrednictwem wystawcy (24 VIII 1278). Jednakże już w końcu r. 1276 Leszek Czarny nie używał tytułu księcia inowrocławskiego.
Po powrocie na Kujawy S. ułatwiła ojcu ucieczkę od Krzyżaków z Torunia i przyjęła go u siebie, gdzie niebawem zmarł. Kazimierz Jasiński wysuwa hipotezę, że Sambor II przed śmiercią przekazał prawa do swego księstwa S-i i Ziemomysłowi oraz ich dzieciom. S. dążyła do przejęcia spadku po ojcu. Na zjeździe w Rzepce (16 X 1280) nastąpiło zakończenie sporu między Ziemomysłem i S-ą a ks. gdańskim Mściwojem II o zajęte przez tego ostatniego dziedzictwo Sambora II. Zatrzymując zagarniętą dzielnicę, wydzielił wówczas Mściwoj II S-i klucz na Żuławach i przyrzekł Ziemomysłowi zwrot kaszt. wyszogrodzkiej po swej śmierci. Dobra nadane S-i miały, w myśl ugody milickiej (1282), przejść w ręce Krzyżaków, a ponieważ S. odmówiła ich wydania, Mściwoj II przekazał Zakonowi inne posiadłości (1283). Zapewne sprawa majątków S-i wywołała krótkotrwałą wojnę Leszka Czarnego i Ziemomysła z Krzyżakami (1284). Spisek wielmoży pomorskiego (pruskiego pochodzenia) Dziwana Wajsylewica przeciw Mściwojowi II (1285), zazwyczaj interpretowany w literaturze jako zawiązany w interesie kandydatury Władysława Łokietka, Błażej Śliwiński odnosi ostatnio do S-i i Ziemomysła. Opierając się na zeznaniach syna S-i, Kazimierza gniewkowskiego, złożonych w procesie antykrzyżackim (1339), badacz ten domyśla się efemerycznego panowania S-i i Ziemomysła w Tczewie w wyniku tego spisku.
Zgon Ziemomysła w ostatnich trzech miesiącach 1287 r. oddał S-i opiekę nad trzema małoletnimi synami: Leszkiem, Przemysłem i Kazimierzem oraz władzę regencyjną w dzielnicy inowrocławskiej w ich imieniu. Jako rządząca księżna zatwierdziła (15 IX 1288) opactwu cystersów w Byszewie zamianę posiadłości, udzielając wsi przejętej przez nich w wyniku zamiany immunitetu na wzór innych majątków opactwa, a także przysądziła temuż klasztorowi jaz na Brdzie (11 X t. r.). Wreszcie zawarła układ z zakonem krzyżackim, wyrażając post factum zgodę na wybudowanie przez komtura toruńskiego młyna w Lubiczu, zezwalając na jego ufortyfikowanie i umarzając wzajemne szkody (27 IV 1292). Włączyła swe księstwo w nurt polityki dziewierza – Władysława Łokietka, który jesienią 1290 wydał za króla węgierskiego Andrzeja III jej córkę Fenennę, zwracając równocześnie księstwu inowrocławskiemu część kasztelanii kruszwickiej (Zamątwie).
Od 8 V 1294 synowie S-i wystawiali już samodzielnie dokumenty (najstarszy Leszek, bądź Leszek i Przemysł). Wyznacza to kres rządów opiekuńczych S-i, która przez kilka jeszcze lat uczestniczyła obok synów w niektórych wiecach sądowych, a niekiedy udzielała konsensu na ich czynności prawne. Po zajęciu przez Krzyżaków północnej części Pomorza, S. 28 IV 1309 z młodszymi synami (najstarszy przebywał za granicą) w Orłowie, krzyżackiej grangii na Kujawach, sprzedała Zakonowi za 1 tys. grzywien denarów toruńskich wszystkie swoje posiadłości między Wisłą a Nogatem. Ostatnią jej czynnością było wyrażenie zgody na analogiczną sprzedaż dóbr kościerskich przez jej siostrę Gertrudę (14 I 1312). Zmarła 3 X („Nekrolog strzeleński”), bądź w r. 1312, bądź w r. 1313, bądź też w r. 1314, ponieważ 12 X 1314 dokument jej syna Leszka dla klasztoru byszewskiego uzasadnia czynność prawną (zatwierdzenie dokonanych wcześniej, w nieobecności księcia, transakcji) intencją za spokój duszy matki. Intencji takiej nie zawierają wcześniejsze ani późniejsze dokumenty synów S-i, przeto za najprawdopodobniejszy termin jej zgonu uznać należy 3 X 1314, a odpowiedni zwrot użyty 9 dni później wyjaśnić świeżością tego wydarzenia. Pochowano S-ę w kościele Franciszkanów w Inowrocławiu.
S. używała dwóch pieczęci: jednej z postacią księżnej siedzącej na tronie, drugiej z inicjałami oznaczającymi Chrystusa i krzyżami. Występują one w l. 1288–94, natomiast w r. 1301 synowie jej w dokumencie dla katedry gnieźnieńskiej oświadczyli, że ich matka nie posiada pieczęci. Mimo to akt sprzedaży dóbr na Żuławach z r. 1309 zawierał zgodnie z liczbą wystawców trzy pieczęcie, z których zachowała się tylko Przemysła. Nie wiadomo zatem, czy jedną z pieczęci S-i odnaleziono, czy sporządzono nową, czy też użyto zastępczo pieczęci nieobecnego Leszka.
Małżeństwo S-i z Ziemomysłem doczekało się sześciorga dzieci. Byli to synowie: Leszek (zob.), Przemysł (zob.) i Kazimierz III (zob.) oraz córki: królowa węgierska Fenenna (zob.) i opatka w Trzebnicy Konstancja (zob.); Eufemię, zmarłą w dzieciństwie, wymienia tylko „Nekrolog pelpliński”.
W katedrze pelplińskiej znajduje się obraz gdańskiego malarza Andrzeja Stecke z r. 1765 przedstawiający S-ę w otoczeniu rodziców i sióstr; – Jasiński K., Salomea Samborówna, w: Ludzie pomorskiego średniowiecza. Szkice biograficzne, Gd. 1981 s. 104–7 (tamże ważniejsza literatura); tenże, Wojna domowa na Pomorzu Gdańskim w latach 1269/70–1272, w: Społeczeństwo Polski Średniowiecznej, W. 1985 III 139, 143–4; Kozłowski R., Rozwój uposażenia klasztoru cysterskiego w Byszewie (Koronowie) do końca XIV w., W. 1972; Śliwiński B., Pogranicze kujawsko-pomorskie w XII–XIII wieku, W. 1989; tenże, Rola polityczna możnowładztwa na Pomorzu Gdańskim w czasach Mściwoja II, Gd. 1987 s. 159–60, 194–7; Zielińska K., Zjednoczenie Pomorza Gdańskiego z Wielkopolską pod koniec XIII w. Umowa Kępińska 1282 r., Tor. 1968; – Cod. Pol., II; Dok. kuj. i maz.; Kod. Wpol., II 836; Lites, I 281–4; Mon. Pol. Hist. II (Rocznik Traski, Rocznik Sędziwoja), III (Rocznik małopolski, Kronika książąt polskich, Kronika polska), IV (Liber mortuorum monasterii Pelplinensis, Genealogia sanctae Hedwigis), V (Liber mortuorum monasterii beatae Mariae de Oliva, Liber mortuorum monasterii Strzelnensis), VI (Fontes Olivenses); Pomm. Urk.-buch; Preuss. Urk.-buch, I–II; Urk.-buch d. Bisthums Culm, I; – B. Raczyńskich: rkp. 134 k. 205.
Janusz Bieniak