Paludius Salomon (1. poł. XVII w.), pedagog i minister ariański. Pochodził zapewne z protestanckiego miasta Brzeg we wschodniej części Dolnego Śląska, z rodziny o nazwisku Drecher. Był synem ministra ariańskiego w Milanowie (pow. lubelski) – Henryka, lecz młodość spędził na Śląsku (może uczył się w gimnazjum brzeskim), skąd w r. 1611 sprowadzono go do Rakowa. Po nauce w tamtejszej szkole został w r. 1616 mianowany rektorem szkoły ariańskiej w Hoszczy na Wołyniu (podlegali mu trzej nauczyciele). W r. 1620 powrócił do szkoły rakowskiej jako alumn teologii, a w r. 1623 wstąpił w służbę ariańskiego szlachcica z Prus Królewskich Jana Arciszewskiego, zapewne w charakterze kaznodziei domowego. W r. 1625 został oficjalnie ministrem. Zajmował wtedy stanowisko kaznodziei u Arciszewskich w Buszkowach pod Gdańskiem. T. r. przeszedł P. do pozostających pod opieką Krzysztofa Morsztyna juniora (zob.) zborów w Raciborsku i Pawlikowicach koło Wieliczki. Tam w l. 1631–5 starał się o nawrócenie P-a na katolicyzm bernardyn, ks. Jan Wolan, kapelan w Dobczycach. Obaj duchowni dyskutowali ze sobą w Pawlikowicach, a w liście «ad Palladium (!) ministrum» z 8 VI 1634 skarżył się Wolan na jego «gębę wyuzdaną». Po śmierci Jana Crella (1636) sprowadzono P-a znów do Rakowa. Został tam ministrem rakowskim oraz scholarchą i nauczycielem szkoły. W styczniu 1638 uczniowie spacerujący pod jego opieką obrzucili kamieniami krzyż, co stało się pośrednim powodem likwidacji rakowskiego ośrodka ariańskiego. Samego P-a oskarżono jako właściwego sprawcę wykroczenia. Na sąd sejmowy nie stawił się i został skazany zaocznie na banicję. Nie wiadomo, co z nim się potem stało, czy szybko zmarł, czy wyjechał za granicę, czy też ukrył się w kraju.
Bratem P-a był Henryk, minister pomocniczy w Hoszczy (1613).
Chmaj L., Bracia polscy, W. 1957; tenże, Samuel Przypkowski, Kr. 1927; Krasiński W., Zarys dziejów powstania i rozrostu reformacji w Polsce, W. 1905 II 232, 239, 240; Kurdybacha Ł., Z dziejów pedagogiki ariańskiej, W. 1958; Raków ognisko arianizmu, Pod red. S. Cynarskiego, Kr. 1968; Studia nad arianizmem, W. 1959; Szczotka S., Synody arian polskich, „Reform. w Pol.” T. 7–8: 1936; Tazbir J., Antytrynitaryzm w Gdańsku i okolicach, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 21: 1976 s. 65; tenże, Arianie i katolicy, W. 1971; – Bock, Historia antitrinitariorum, I; Étudiants tchèques aux écoles protestantes de l’Europe occidentale à la fin du 16e et au début du 17e siècle, Ed. F. Hrubý, Brno 1970; Lubieniecki S., Historia reformationis Polonicae, W. 1971; Pistorius S., Sacra epigrammata, Octernio XVI, [Raków ok. 1636]; Wolan J., Scripta… do Jana Stoińskiego, także do pana Palladiusza tejże professyjej predykanta i do Krzysztofa Morsztyna…, Kr. 1641; – „Bibl. Warsz.” 1855 t. 4 s. 378; – B. Czart.: rkp. 1403 s. 122 (autograf P-a); – Informacje Jana Kwaka z Opola.
Wacław Urban