Schonborn (Schönbern, Schoenborn) Samuel (1608–1664), lekarz i chemik. Ur. 13 VI w Kamjec (Kametz, Kamienica) nad rzeką Halsztrow w Górnych Łużycach. Rodzina jego pochodziła z miasta Schonborn nad Elsterą, leżącego na południe od Ortrand, na granicy serbskiej i niemieckiej strefy językowej. W XVI w. Schonbornowie przenieśli się do Kamjenc i Budziszyna należących wówczas do korony czeskiej. Z rodziny tej pochodził Bartholomeus Schonborn, profesor medycyny na uniwersytecie w Wittenberdze (1576), autor prac medycznych. S. był synem Samuela, patrycjusza budziszyńskiego, nobilitowanego przez cesarza Rudolfa II, i córki Jana Franzii, medyka budziszyńskiego.
S. w l. 1624–7 (?) studiował medycynę na uniwersytecie w Lipsku, w l. 1628–30 na uniwersytecie w Jenie. W r. 1631 powrócił do Lipska i złożył dysertację pt. De temperamentis. W r.n. wyjechał do Padwy, gdzie wpisał się do grona studentów medycyny na tamtejszym uniwersytecie; opublikował wówczas pracę pt. De surdidate. W l. 1633–6 praktykował w różnych miastach niemieckich, m.in. w Lipsku, Hamburgu i Lubece. W r. 1637 przeniósł się do Elbląga i został tam mianowany fizykiem miejskim. Kolejną podróż odbył do Lejdy, gdzie na wydziale lekarskim w tamtejszym uniwersytecie obronił w r. 1640 dysertację doktorską pt. De nephritide et lithiasi. W r.n. powrócił do Polski, praktykował w Gdańsku i Elblągu. Zapewne w r. 1650 lub 1651 został zatrudniony przez Jana Kazimierza jako lekarz nadworny. Przeniósł się wówczas do Warszawy i zamieszkał na zamku. Obok aptekarzy i chemików zgromadzonych wokół apteki w Zamku Królewskim, m.in. Williama Davidsona, Jana Heckera i Jana Jerzego Hahna, S. prowadził doświadczenia chemiczne dla potrzeb dworu Jana Kazimierza i Ludwiki Marii. Towarzyszył parze królewskiej w czasie jej ucieczki na Śląsk i w dalszych peregrynacjach w czasie «Potopu» (1655–6). W r. 1657 opuścił służbę królewską i powrócił do Gdańska, gdzie dalej praktykował jako lekarz.
S. był zwolennikiem tradycyjnej medycyny Galena. Opracował i wydał w r. 1637 w Gdańsku Manuale medicinae practicum galenico-chymicum medicamenti appropriati omnium morborum humani corporis (wyd. powtórnie w Gdańsku w r. 1642). W r. 1657 w Strasburgu opublikował kolejną poszerzoną wersję tej pracy Manuale medicinae practicae galeno-chymicae accessere purgantia secundum humores peccantes dispositia (wydanie pośmiertne, Strasburg 1681). Dzieło S-a było podręcznikiem praktycznej medycyny. W części pierwszej S. omówił środki lecznicze, stosowane przy chorobach wewnętrznych oraz w przypadłościach psychonerwicowych, dzieląc je na: ogrzewające, pobudzające, oziębiające i zwilżające. W części drugiej przedstawił środki żółciopędne (cholagoga), śluzopędne (phlegmagoga), pobudzające barwniki (melanagoga) oraz zwiększające utratę wody (hydragoga). Czerpał S. z prac Hipokratesa, Galena, Pliniusza i Awicenny. Znany był mu dorobek medycyny i farmakologii rzymskiej, arabskiej, chińskiej i zachodnioeuropejskiej, wielu ówczesnych lekarzy i chemików XVI i XVII-wiecznych. Pierwsze wydanie Manuale zbiegło się z datą nominacji S-a na urząd fizyka miasta Elbląga i miało zapewne na celu podanie użytecznych informacji dla lekarzy praktykujących w tym mieście. Wydanie z r. 1657 zostało uzupełnione o doświadczenia S-a z Elbląga, Gdańska i z praktyki na dworze królewskim w Warszawie. S. zmarł w Gdańsku 16 VI 1664.
Nie wiadomo czy założył rodzinę.
Domniemany wizerunek S-a w Manuale… (miedzioryt Petera Aubry); – Giedroyć, Źródła do dziej. medycyny, s. 785; Hist. Nauki Pol., VI; Kośmiński, Słown. lekarzów, s. 446; Strömgren H. L., Index of Dental and Adjacent Topics in Medical and Surgical Works Before 1800, Copenhagen 1955 s. 174; Świeżawski E., Wenda K., Spis lekarzy polskich, „Medycyna” T. 19: 1891 nr 17 s. 271; – Filasiewicz W., Historia chemii w Polsce, Kr. 1906 cz. 1 s. 46; Gąsiorowski L., Zbiór wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce, P. 1853 II 187; Haller A. von, Bibliotheca medicinae practicae, Basileae 1778 II 633; Hist. Nauki Pol., II 126; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. VI nr 36, Sigillata nr 6 s. 33.
Marek Wagner