Sierakowski Sebastian Alojzy h. Ogończyk (1743–1824), jezuita, potem kanonik kapituły katedry krakowskiej, architekt, teoretyk architektury, kustosz skarbca kor., rektor Szkoły Głównej Krakowskiej, senator Wolnego Miasta Krakowa. Ur. 9 I (w literaturze także data 20 I) w Bogusławicach w woj. krakowskim, był synem Romana i Teresy z Sierakowskich h. Dołęga, córki strażnika w. kor. Józefa (zob.), bratankiem arcybpa lwowskiego Wacława Hieronima (zob.), bratem Kajetana (zob.) i Wacława (zob.).

S. w l. 1752–9 uczył się, wraz z bratem Wacławem, w krośnieńskim, potem przemyskim kolegium jezuitów; 12 VIII 1759 wstąpił do jezuitów, w Ostrogu odbył nowicjat w l. 1759–61. Studiował filozofię we Lwowie (1761/62) i w Jarosławiu (1762–4). Zainteresowania naukami ścisłymi obudzili w S-m profesorowie: Jan Łoyko, Ignacy Odrzywolski i Józef Jagniątkowski; pogłębił je S. w r. szk. 1764/65 na studium matematycznym tzw. Akademii Lwowskiej. Tutaj zainteresował się architekturą. Następne l. 1765–7 wypełnił studiami teologicznymi we Lwowie, które uzupełnił w Wiedniu. Edukację zakonną zakończył w Jarosławiu w r. 1770. W t. r. przydzielono go do Akademii we Lwowie jako asystenta astronoma prof. Ludwika Hoszowskiego. S. obok Tomasza Siekierzyńskiego kierował seminarium nauczycielskim, prowadził wykłady z matematyki i fizyki doświadczalnej dla młodzieży świeckiej. W marcu 1771 przedłożono miejskiej radzie lwowskiej przygotowany przez S-ego projekt przebudowy tzw. furtki jezuickiej w murach miejskich na obserwatorium astronomiczne (przyjęty do realizacji 27 IV t.r.). Obserwatorium (w stylu neoklasycystycznym, na planie oktogonalnym) zwane «gwiaździarnią», wybudowane zostało kosztem S-ego (przeznaczył 10 tys. złp.) oraz Akademii (rozebrane w końcu XVIII w.). S. wykonał też rysunki i projekty architektoniczne (1770–1) pałacyków i dworków, m. in. w Dziekanowie (dla Antoniego Sierakowskiego), Kozłowie (dla swego stryja arcybiskupa) oraz w Bestwinie, Kulikowie, Majkowicach, Obelnicy, Trzebuszkach, Zarzeczu, a także niewielkich kościołów w typie rzymskiego II Gesú (nie zrealizowane, rysunki w B. Jag.); przypuszczalnie na podstawie rysunku S-ego wybudowano kościół w Radziejowie. W jego projektach przeważały jeszcze formy barokowe i rokokowe (zapewne pod wpływem lwowskich dzieł P. R. de Tirregaille).

Po kasacie zakonu jezuitów (1773) S. wyjechał do Krakowa, gdzie zamieszkał w domu kapitulnym («Hebdowskim» lub «Zacisze») u swego brata Wacława (róg ul. Poselskiej i Senackiej). Dn. 11 X 1774 wszedł do kapituły katedralnej krakowskiej jako koadiutor (od 4 II t.r.) kanonika Dominika Kiełczewskiego. W maju 1777 razem z kanonikiem Piotrem Gorzeńskim wizytował szkołę zamkową w Krakowie. Wykonał wiele prac budowlanych dla katedry wawelskiej, m.in. zaprojektował dwie kropielnice przy głównym wejściu do katedry, nadzorował remont kaplicy bpa Samuela Maciejowskiego (1776–7), układanie pawimentu w katedrze (1777) oraz roboty przy organach (1778). Był inicjatorem (wspólnie z ks. Franciszkiem Olszowskim) prac konserwatorskich w kaplicy Zygmuntowskiej i kierował nimi od maja 1777. Dzięki jego fachowości kaplica ta nie straciła oryginalnego wystroju (konserwacją kaplicy zajmował się jeszcze w r. 1791 oraz ponownie w r. 1817 przy współpracy Szczepana Humberta). W r. 1787 urządził zejście z chóru kaplicy Mariackiej (Batorego) przez zakrystię św. Marii Egipcjanki do zamku. W r. 1788 wykonał projekt elewacji frontowej katedry wawelskiej w stylu klasycystycznym (nie zrealizowany). Przypuszczalnie S. był też autorem (w r. 1789) pomnika nagrobnego bpa Kajetana Sołtyka w kaplicy Świętokrzyskiej (przypisywany dawniej Dominikowi Merliniemu i Piotrowi Aignerowi) oraz nagrobka Julii z Lubomirskich Potockiej, wykonanego z czarnego i popielatego marmuru z przedstawieniem płaczącej kobiety (w kaplicy Potockich usunięty w r. 1832). Projektował dla katedry także drobne wyroby rzemiosła artystycznego, m. in. srebrne tabernakulum przenośne (w ołtarzu głównym) i sześć świeczników do konfesji św. Stanisława, wykonane przez Marcina Lekszyckiego (1784). W tych projektach wniósł S. formy klasycystyczne do złotnictwa krakowskiego.

Wykonywał S. prace także dla innych kościołów: w l. 1775–8 zrealizowano ostatni barokowy projekt S-ego – nakrycie wież kościoła św. Anny w Krakowie nowymi hełmami. Na początku 1778 r. zaprojektował (ufundowany przez kapitułę krakowską) drewniany kościół p. wezw. św. Wojciecha w Dobroniu koło Łaska, a w l. 1777–8 na zlecenie ksieni Magdaleny Otwinowskiej kierował przebudową kościoła Norbertanek w Krakowie. Zaprojektował jednolite stylowo, klasycystyczne prezbiterium (z kolumnadą, dekoracją ścian i ołtarzem); możliwe, że stiukowy medalion z profilem duchownego umieszczony nad oknami «komunnymi» pod chórem jest podobizną S-ego. Wg projektu S-ego wykonano też podwyższenie i nakrycie hełmem wieży północnej kościoła (1775–8). W r. 1778 S. został plebanem w Niegowici, zaś w r. 1779 (z prezenty norbertanek) plebanem w Racławicach (instytuowany 10 VII 1781). W Racławicach zajmował się dokończeniem budowy kościoła, dzwonnicy i cmentarza. Prawdopodobnie projektu S-ego są (fundowane przez jego ojca Romana) ołtarz (w r. 1768 – atrybucja Jerzego Dobrzyckiego) i klasycystyczne epitafium Wacława Sierakowskiego (ok. 1780, wg Józefa Lepiarczyka) w kaplicy Matki Boskiej Różańcowej w kościele św. Trójcy w Krakowie. Przy filarach nawy głównej tego kościoła były do r. 1850 projektowane przez S-ego ołtarze (wg Sadoka Barącza i Franciszka Mączeńskiego). W Prądniku Czerwonym koło Krakowa na zlecenie kapituły z 10 II 1780 zaprojektował S. kamienny most. Inwestycja ta, o wysokim poziomie technicznym, z ciekawymi rozwiązaniami architektonicznymi, została ukończona w r. 1785 (most remontowano w r. 1836, rozebrano w r. 1962).

W r. 1774 S. wstąpił do lwowskiej loży wolnomularskiej «Trzech Orłów Białych». Był współzałożycielem i pierwszym dozorcą powstałej w styczniu 1778 w Krakowie niemieckojęzycznej loży namiestniczej «Pod trzema hełmami». Przyjął imię lożowe Aleksander. W r. 1780 był mówcą w loży «Cnotliwy Sarmata», a w r. 1784 jałmużnikiem Wielkiego Wschodu Król. Pol. i W. Ks. Lit.

Dn. 9 X 1778 S. został powołany przez Ignacego Kostkę Potockiego na członka Tow. do Ksiąg Elementarnych KEN. Jako jeden z dziesięciu byłych jezuitów uczestniczył 23 X 1778 w zebraniu Towarzystwa w Warszawie. W grudniu t.r. powierzono S-emu i Adamowi Jakukiewiczowi opracowanie podręcznika arytmetyki. W styczniu 1779 S. zajął się przekładem z francuskiego książki o ogrodnictwie E. Rieule’a, a w marcu t.r. czytał na posiedzeniach Towarzystwa fragmenty przekładu, pozytywnie ocenionego przez Grzegorza Piramowicza. Pod koniec 1779 r. sprawdzał przekład (z niemieckiego) podręcznika rolnictwa Michała Hubego, dokonany przez ks. Krzysztofa Kluka. W r. 1780 S. wykonał 25 tablic graficznych do podręcznika geometrii S. L’Huilliera.

Jako delegat kapituły brał S. udział w sejmiku w Proszowicach w r. 1780 i 1786. W l. 1781–2 był prezydentem Trybunału Kor.; zapewne w związku z tą funkcją otrzymał w styczniu 1782 Order św. Stanisława. Ponadto król, z którym w tym czasie często korespondował, obdarował go dochodami probostwa w Kościelnej Wsi pod Kaliszem (prawo do uposażenia utracił w r. 1795, gdy probostwo to znalazło się w zaborze pruskim).

Podczas obchodów rocznicowych uniwersytetu krakowskiego (czerwiec 1783) S., jako koadiutor proboszcza katedralnego, odprawił na Wawelu uroczystą wotywę dla wszystkich «stanów akademickich». Dn. 4 XII 1784 zlecono S-emu opiniowanie podręcznika arytmetyki Andrzeja Gawrońskiego (przyszłego bpa krakowskiego). KEN wydelegowała S-ego do wizytowania szkół lubelskich. W r. 1786 wszedł S. do Komisji Dobrego Porządku dla Kazimierza, Kleparza, Koszyc, Olkusza, Proszowic, Słomnik i Stradomia; wspólnie z Feliksem Oraczewskim ustanowił jedynie jurysdykcję komisarską dla Kazimierza koło Krakowa (1786). Dn. 7 III 1790 został S. wyznaczony przez KEN do skontrolowania finansów Szkoły Głównej Kor. W r. 1792 (na wniosek Jana Śniadeckiego) KEN delegowała S-ego do rozstrzygnięcia sporu o kompetencje i zarząd funduszami szpitala św. Łazarza w Krakowie. S. działał razem z Marcinem Badenim, delegatem Komisji Policji; starali się godzić interesy stron: pełnomocnika biskupiego, sióstr miłosierdzia i kliniki uniwersyteckiej.

Na przełomie l. 1786 i 1787, w związku z przygotowywaną wizytą króla Stanisława Augusta w Krakowie, wraz z Dominikiem Puckiem przygotował S. «plantę» prac renowacyjnych na Wawelu, w skład której wchodziły: plany wzgórza wawelskiego i zamku, raport określający zakres remontu, zarys funkcji i wyposażenia komnat na czas wizyty króla, układ komunikacyjny i kosztorys. Zatwierdzenie «planty» powierzono Merliniemu, a bezpośrednie kierownictwo prac otrzymał S. Zgodnie z propozycją S-ego obejmowały one: przebudowę wnętrza na 1. piętrze północnego skrzydła zamku w stylu klasycystycznym, wprowadzenie w niektórych salach płóciennych obić, naprawę kilkunastu pieców i ok. 50 drzwi (niektóre zamurowano), reperację stropów (2 piętra), a także posadzek i podłóg. Od strony zewnętrznej remont objął: przebudowę budynku bramy, zamurowanie kilku okien oraz pomalowanie fasady od strony dziedzińca wraz z kolumnami. Król zjechał do Krakowa 16 VI 1787, wieczorem zwiedzał komnaty wawelskie oprowadzany przez S-ego. Dn. 20 VI po obiedzie S. zaprosił króla do swego domu (zwanego «Zerwikaptur») na rogu ul. Grodzkiej i pl. św. Magdaleny na wysłuchanie kantaty polskiej „Salomon na tronie” (autorstwa brata S-ego, Wacława). Na zakończenie wizyty otrzymał S. od króla pierścień z diamentami.

Już wcześniej S. przeprowadził na zlecenie króla przegląd kamieniołomów woj. krakowskiego, a w trakcie jego pobytu w Krakowie towarzyszył mu 30 VI w szlifierni marmurów i kamieniołomów w Dębniku koło Czernej. Po tej wizycie zdecydowano wynająć od karmelitów bosych łomy marmurowe, a kierownictwo kamieniołomu powierzył król S-emu; z tytułem «pełnomocny plenipotent JK Mości Gór marmurowych» podlegał S. Marcelemu Bacciarellemu, dyrektorowi budowli królewskich. Zorganizowana i kierowana w l. 1787–94 przez S-ego «Fabryka marmurów» przeżywała czas swojej świetności. Dostarczała marmury do budowli królewskich (w Zamku Królewskim i Łazienkach), a także produkowała z miejscowego oraz z importowanych marmurów nagrobki, epitafia, kominki, wazy, stoły, a nawet zastawy do kawy. Wyroby te reprezentowały klasycystyczne tendencje stylowe i najprawdopodobniej w większości projektował je sam S. Gdy jednakże ustały zamówienie królewskie i przedsięwzięcie okazało się nieopłacalne, w jesieni 1794 król postawił S-ego na czele «Rady likwidacyjnej» oraz przyznał w nagrodę za dotychczasowe prace koadiutorię biskupstwa łuckiego (nie objęta z powodu wojny z Rosją).

W okresie Sejmu Czteroletniego pozostawał S. bliski kręgom, które doprowadziły do uchwalenia konstytucji 3 V 1791. Dn. 21 IX t.r. został jednogłośnie wybrany na członka arbitra Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej «Fiat Lux», działającego w Warszawie. Mianowany kustoszem kor., dokonał S. na polecenie sejmu w kwietniu 1791 lustracji skarbca, przy udziale komisarza Tadeusza Czackiego, Jana Horaina i gen. Józefa Wodzickiego. Lustrację na Wawelu połączył S. z wystawieniem (przez 3 dni) regaliów na widok publiczny. W r. 1794 w chwili wybuchu powstania kościuszkowskiego był S. w Warszawie i, gdy zgłosił chęć wyjazdu do Krakowa, władze powstańcze wydały mu paszport dopiero po 6 VI t. r. W Krakowie S. odmówił wydania pruskiemu dowódcy gen. mjr. L. Ruetsowi (Rütsai) zarówno kluczy do skarbca, jak i inwentarza. Celem uniknięcia kolejnych indagacji pruskich ukrywał się jakiś czas poza miastem. Po powrocie S-ego do Krakowa pojawił się u niego książę M. Gorczakow w imieniu gen. A. Suworowa, dla zebrania informacji na temat skarbca: S. jemu również odmówił. Po zajęciu Krakowa przez Austriaków (5 I 1796) stwierdził na Wawelu istnienie podkopu do skarbca, przepiłowane zawiasy i brak regaliów. Kradzieży dokonano na rozkaz króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II z dn. 24 IX 1795, za sprawą ministra stanu hr. K. G. von Hoyma dn. 4 X t.r. Kilka lat później zrodziła się legenda, że wraz z Michałem Stachowiczem S. po kryjomu wywiózł insygnia i ukrył.

W r. 1796 S. rzekomo przystał (wg relacji niechętnego mu Ludwika Łętowskiego) na projekt rządu austriackiego przeniesienia grobów królewskich z katedry wawelskiej (która miała zostać kościołem garnizonowym) do kościoła św. Piotra i Pawła. W istocie ograniczył on wówczas swą aktywność do prac w kapitule; 13 V 1796 wyznaczony został do opracowania regulaminu dla muzyków katedralnych, 9 II 1803 został mianowany protektorem katedralnego Kolegium Angelistów, z funkcji tej zrezygnował (w kwietniu t.r.). Dn. 22 I 1804 został S. wybrany przez kapitułę na prefekta kapeli katedralnej, 11 VII 1807 otrzymał godność proboszcza katedry wawelskiej. Z projektów architektonicznych S-ego zostały zrealizowane: w r. 1802 murowana plebania w Goszczy (będącej jego wsią prestymonialną), w l. 1806–7 klasycystyczny kościół w Pleszowie.

Po włączeniu w r. 1809 Krakowa z okręgiem do Ks. Warsz., S. ogłosił drukiem O statystyce Polski krótki rzut wiadomości (Kr. 1809). Podczas pobytu w Krakowie ks. Józef Poniatowski zainteresował się losami uniwersytetu; dn. 2 XII 1809 wprowadził „Urządzenie Szkoły Głównej Krakowskiej” przyjęte przez Radę 18 XII t.r. (opublikowane przez S-ego w r. 1810). S. otrzymał w końcu 1809 r. urząd rektora (wakujący od czasów ustąpienia Franciszka Kodescha) z polecenia Hugona Kołłątaja i za aprobatą Stanisława Kostki Potockiego, prezesa Izby Edukacyjnej. Wybierany był na to stanowisko pięciokrotnie w l. 1809–14. Jako rektor został też S. prezesem Instytutu Naukowego Krakowskiego, utworzonego przy uniwersytecie 18 XII 1809. W styczniu 1810 Kołłątaj w liście do Bogumiła Lindego pisał o S-m: «ten co tu figuruje na czas, nie może długo figurować», a w maju t.r. S. odmówił podpisania odpowiedzi Rady zredagowanej przez Kołłątaja i popadł w konflikt z ludźmi «partii kołłątajowskiej», m.in. Sebastianem Girtlerem, Józefem Sołtykowiczem i Michałem Szymańskim. W r. 1810, w związku z planowaną restauracją budynków uniwersyteckich, S. zamówił u Jana Podstawki plany Collegium Maius i Collegium Phisicum. Dn. 6 XII 1810 zwołał S. nadzwyczajne posiedzenie Rady, na którym postanowiono po imiennym głosowaniu zachować dotychczasowe przepisy. Restryktem Izby Edukacyjnej 7 XII t.r. (wcielonym 15 XII) rozwiązano Radę Szkoły Głównej, równocześnie Izba powołała Dozór Szkoły Głównej, którego prezesem został popierany przez S-ego bp krakowski A. Gawroński na czele ośmiu radców (pierwszym Stanisław Wodzicki, drugim S.). S. nadal pozostał rektorem. Dn. 19 XII 1810 profesorowie wnieśli prośbę o złożenie podziękowania rektorowi «za dowody gorliwości o dobro Szkoły Głównej».

Od r. 1811, usiłując utrzymać znaczenie uczelni, urządzał S. zebrania dziekanów; tym samym powstała Rada Rektorska, formalnie uznana dopiero w r. 1814. W marcu 1811 podjął próbę przeniesienia seminarium misjonarzy ze Stradomia, z czym wiązała się potrzeba zwiększenia ilości katedr na Wydz. Teologicznym. S. proponował poszerzyć zakres edukacji duchownych o naukę miernictwa, budownictwa wiejskiego, ogrodnictwa, a nawet mechaniki i hydrauliki. Zabiegał o utworzenie dwóch katedr weterynarii na Wydz. Lekarskim. Przede wszystkim interesował się sprawą obsady katedr, a jego polityką personalną kierowała chęć pozyskania dobrych specjalistów. Do biblioteki uniwersyteckiej ściągnął Jerzego Samuela Bandtkiego z Wrocławia. Dn. 29 IX 1811 wystosował adres (za pośrednictwem sekretarza stanu Stanisława Brezy, przy poparciu bpa Gawrońskiego) do Fryderyka Augusta, w którym proszono o nadanie nowego statutu, przywrócenie wywiezionego do Warszawy archiwum, wypłacenie zaległych sum do kasy uniwersyteckiej. Adres S-ego nie wywołał żadnej reakcji. W początku 1812, Izba przekształcona w Dyrekcję Edukacyjną, zachęciła Szkołę Główną Krakowską do opracowania projektu organizacji i uprawnień, wtedy S. zajął się przygotowaniem części omawiającej zakres pracy i praw rektora. W l. 1813–14 Dyrekcja Edukacyjna pod przewodnictwem Stanisława Staszica ułożyła statut nadany Szkole Głównej w Krakowie 5 VIII 1814; znosił on Dozór, a powoływał senat akademicki. Wcześniej S. w imieniu Szkoły Głównej wystosował 10 III 1814 memoriał do cara Aleksandra I (za pośrednictwem zwierzchnika departamentu krakowskiego Pawła Aweryna); bez rezultatu proszono w nim o zrównanie Szkoły w prawach z Uniw. Wil. W imieniu uczelni S. witał Aleksandra I przejeżdżającego przez Kraków 22 IX 1814, a w październiku t.r. podejmował w. ks. Konstantego. W październiku 1814 zrezygnował z funkcji rektora. Okres l. 1809–14 był dla S-ego pełen rozgoryczeń, które ujawniał w korespondencji z Potockim w Warszawie. W r. 1815 został wybrany na członka honorowego Tow. Warszawskiego Przyjaciół Nauk (TWPN) i Uniw. Wil. Od r. 1816 był członkiem honorowym Tow. Naukowego z Uniw. Krak. połączonego.

Jako rektor S. miał otrzymać (wg rezolucji podpisanej przez ks. Józefa z 29 X 1809) uposażenie na dobrach wsi Dzierzgów, co nie doszło do skutku. Wcześniej dostał w dożywotnią dzierżawę wsie uniwersyteckie: Pielgrzymowice i Ściborowice, gdzie zyskał pochwały za dobry stosunek do chłopów i działalność w zakresie budownictwa gospodarczego. W r. 1812 zabiegał bezskutecznie w Izbie Edukacyjnej o wakujące po śmierci ks. Ignacego Pokubiatty opactwo komendatoryjne w Hebdowie, w t.r. ubiegał się, również bez rezultatu, o kustodię sandomierską. Dn. 3 IV 1813 objął S. probostwo kolegiaty św. Floriana. Wywołało to niezadowolenie i protesty niektórych emerytowanych profesorów. W maju t.r. zajął się S. remontem zaniedbanej szkółki parafialnej na Kleparzu. W pracy pedagogicznej był S. zwolennikiem mechanicznej metody «Bell-Lankastrowskiej» (nauczyciel przekazywał wiedzę starszym uczniom, a ci udzielali jej młodszym).

Będąc na rektorskiej emeryturze, S. kontynuował zainicjowane wcześniej (1811) prace remontowe sal uczelni. We wrześniu 1816 Naczelna Komisja Organizacyjna, potem Senat Wolnego Miasta Krakowa przeznaczyły fundusz, wsparty nakładem S-ego, na reperacje sali Jagiellońskiej zamienionej na skład zboża (dawniej tzw. lektorium teologów) w Collegium Maius. W r. 1821 ułożył program ikonograficzny i zaproponował ozdobienie sali Jagiellońskiej przez M. Stachowicza. Dekoracje malarskie Stachowicz zrealizował pod okiem S-ego do sierpnia t.r., a całość remontu ukończono w lutym r.n. W r. 1821 uczestniczył S. w Wielkiej Radzie (jako reprezentant duchowieństwa obok bpa krakowskiego Jana Pawła Woronicza), powołanej dla ułożenia statutu i reformy Uniwersytetu, decyzją z dn. 25 IV t.r., wydaną przez Senat m. Krakowa.

Największy rozgłos przyniosło S-emu dzieło z zakresu teorii architektury i urbanistyki, pierwszy tego typu podręcznik w języku polskim: Architektura obejmująca wszelki gatunek murowania i budowania… (Kr. 1812 I–II) wydana własnym kosztem, pozytywnie oceniała narodowe osiągnięcia. Do napisania dzieła zachęcił S-ego Stanisław Kostka Potocki, wzorcem zaś był włoski traktat F. Milizii „Principi di architettura civile” (1785). S. wydał też drukiem: Podanie do Wielmożnej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego tyczące się upowszechnienia metody Lankastra w szkołach początkowych (b.m. i r.w.), Urządzenie Szkoły Głównej Krakowskiej dnia 2 grudnia (Kr. 1810), O pospólstwie krajowym (Kr. 1811), Systematyka dziecięca czyli próba dowcipów dzieci, wydana pod pseud. Przyjaciel Dzieci (Kr. 1813). Opublikował też: Projekt do Zgromadzenia Reprezentantów W. Miasta Krakowa i jego obwodu w roku 1817 miesiącu lutym; Rzecz o łatwym i niekosztownym sposobie murowania w Krakowie domów na przedmieściach (Kr. 1817), Zachęcenie do przyjęcia sposobu w krótkim czasie i małym kosztem nauczenia dzieci czytać, pisać i rachować (Kr. 1818) oraz wspólnie z Józefem Mateckim Krótkie wspomnienie u starożytnych grobach i celniejszych pomnikach polskich w kościele katedralnym krakowskim znajdujących się (Kr. 1818). Zajmował się również S. tłumaczeniem „Kodeksu Napoleona” na język polski. S. przyczynił się do udoskonalenia sztuki drukarskiej, sprowadzając do Krakowa (1783) z Niemiec gisera Beneckego, który unowocześnił czcionki.

Był S. zamiłowanym bibliofilem, przez wiele lat gromadził książki z zakresu teologii, historii, architektury, geometrii, fizyki oraz krajoznawstwa. Księgozbiór jego liczył ok. 1 500 tomów. W testamencie przekazał 1 309 tytułów dla biblioteki uniwersyteckiej w Krakowie.

W Rzeczpospolitej Krakowskiej był S. senatorem Wolnego Miasta Krakowa, delegowany przez kapitułę katedralną na senatora czasowego (2 XII 1815). W jesieni 1815 napisał do użytku wewnętrznego Instrukcję dla wizytatorów dóbr kapituły krakowskiej dziedzicznych. Bezskutecznie ubiegał się S. o godność dziekana kapituły katedralnej krakowskiej (21 XI t. r.). Zajmował się także sprawami gospodarczymi; dążył do organizowania przemysłu sukienniczego, dopomógł finansowo fabrykantom «muślinów, pantofli, rąbków», których Senat zamierzał osadzić w Krakowie. W r. 1817 z ramienia Senatu zabiegał przed Zgromadzeniem Reprezentantów o fundusze dla uniwersyteckiego Instytutu Weterynarii, na powiększenie burs; na posiedzeniu Senatu i Komisji Organizacyjnej głosował w interesie dóbr biskupich i kapitulnych, zaś w Komisji Organizacyjnej bronił praw proboszcza św. Mikołaja w Krakowie do reprezentowania swojej gminy. Od r. 1815 był S. członkiem Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego. Brał również udział w życiu towarzyskim Krakowa, bywał m.in. u bpa Jana Pawła Woronicza, kaszt. Kaspra Wielogłowskiego, przyjmował w swoim domu wiele znakomitych osobistości. W maju 1817 obchodził w kapitule jubileusz swego kanonikatu.

Działalność architektoniczno-budowlana S-e-go w l. 1815–24 pozostawała w dużym związku z jego aktywnością w Senacie Wolnego Miasta i dotyczyła głównie Krakowa. Zaprojektował pomniki, m. in. w r. 1815 budowlę «Świątynia Wdzięczności» w stylu klasycyzmu francuskiego, w r. 1817 obelisk–studnię na cześć monarchów «protektorów», pomnik Tadeusza Kościuszki w formie obelisku w wersji «polskiej» i «międzynarodowej» (na podstawie tego projektu wykonał miedzioryt Victricibus Polonorum armis gloriae memor w Muz. Narodowym w Krakowie), pomnik Legionów Dąbrowskiego i studnię (z alegoriami polskich rzek) na pl. Dominikańskim (żaden z projektów nie został zrealizowany). W r. 1818 wystąpił S. z planem restauracji Sukiennic, w l. 1819–22 wykonał dwie wersje ich przebudowy (nie zrealizowane z braku funduszy), w r. 1820 projektował różne sposoby obudowania wieży ratuszowej, wykonał plan jej konserwacji. W l. 1816–21 narysował trzy propozycje projektu budynku teatru przy pl. Szczepańskim.

Wszedł do komisji zajmującej się sprawą sypania kopca Kościuszki, początkowo był zwolennikiem tradycyjnego pomnika, nie kopca, gdyż «nie godzi się chrześcijanina czcić na modłę pogańską». W r. 1822 zgłosił dwa projekty sarkofagu Kościuszki w kryptach katedry (nie przyjęte). Na wniosek S-ego i Radwańskiego (sen.) prowadzono prace remontowe w zamku wawelskim (wzmocnienie dachów, obmurowanie renesansowych kolumn krużganków). S. składał także (ze Szczepanem Humbertem) raporty z propozycją zastąpienia zniszczonej bramy Wazów na Wawelu (nie zrealizowany). W r. 1822 S. zaprojektował pomnik Mikołaja Kopernika w kościele św. Anny wykonany przez Jana Nepomucena Galli i Antoniego Arkusińskiego, z funduszy S-ego, przy poparciu TWPN (odsłonięty 25 V 1823). W r. 1823 wykonał 2 projekty przebudowy Bursy Ubogich (róg ul. Wiślnej i Gołębiej) na szkołę malarstwa i snycerstwa lub na internat (nie zrealizowane). Wykonywał wiele projektów kamienic, pałaców, willi i dworków; niektóre rozdawał w Krakowie za darmo.

Poza Krakowem S. projektował na początku r. 1817 uporządkowanie Marywilu w Warszawie (zrealizowano plan Piotra Aignera). Przy tym wykonał projekty dworków w Nadzowie (zbudowany w l. 1818–27), w Kościelcu w r. 1824 w Radziszowie oraz wiele planów innych obiektów o nieznanym przeznaczeniu, m.in.: sztuczne ruiny parku, dwa kościoły neogotyckie, budynki ogrodowe (w typie pseudochińskim i neoklasycystycznym – pawilony, ptaszarnie, altany, oranżerie) oraz zabudowania folwarczne i gospodarcze (w B. Jag.). S. «odzwierciedlił w swych pracach wszystkie współczesne mu epoki upodobań artystycznych, od najpóźniejszego jezuickiego manieryzmu barokowego poprzez rokoko, klasycyzm, aż po neogotyk» (Jerzy Dobrzycki).

Zainteresowania S-ego muzyką zaowocowały założeniem z jego inicjatywy Tow. Przyjaciół Muzyki (TPM) 1 XI 1817 (zatwierdzenie statutu 9 II 1818), które zorganizowało w Krakowie chór i orkiestrę symfoniczną. S. otrzymał funkcję wiceprezesa przy boku S. Wodzickiego (prezesa) i ks. Jacka Janowskiego (sekretarza), podpisali oni 22 II 1818 ustawę TPM. Dn. 26 t.r. S. przekazał TPM „Kantaty włoskie w księgach piętnastu z partyturami”, pochodzące ze spuścizny po bracie Wacławie. W TPM faktycznie pełnił obowiązki kierownika: organizował koncerty, postarał się o lokal na Wawelu, ofiarował własne fundusze na druki, zbierał instrumenty i druki, poszukiwał wykonawców i funduszów, łagodził spory między artystami. Dn. 26 III 1824 Senat m. Krakowa zwolnił S-ego z obowiązków wiceprezesa, podkreślając jego zasługi.

Sprawował S. patronat nad artystami. Dzięki jego protekcji Kazimierz Wojniakowski rozpoczął karierę malarską. Pomagał Janowi Nepomucenowi Lewickiemu i na własny koszt sprowadził dla niego narzędzia rytownicze z Wiednia, zapewnił utrzymanie, pokazał gdzie szukać złóż kamienia litograficznego, proponował studia w Wilnie. Zainteresował się również S. chłopcem z Bieńczyc, Maciejem Wielgusem, którego własnym kosztem edukował w Krakowie. Wsparł finansowo legatem testamentowym malarza Teodora Stachowicza, którego ojciec Michał współpracował przy wykonywaniu ostatnich jego projektów architektonicznych oraz malował w domu S-ego supraporty. S. zachęcił M. Stachowicza do wydania drukiem rysunkowej inwentaryzacji królewskich trumien i sarkofagów (1817). Dzięki pomocy S-ego powstała publikacja miedziorytów „Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia”, wydana przez Komisję Oświecenia w Warszawie w l. 1822–27. Liczne zajęcia nie przysporzyły S-emu majątku: «z gruntu uczciwy, szlachetny, był człowiekiem czystych rąk i nie wzbogacił się kosztem własnego narodu […]. Dochodów swych używał przeważnie na cele publiczne […], pozostał aż do śmierci wrażliwym na postęp i wszelkie zdobycze naukowe» (Jan Poplatek). Wszechstronne zainteresowania realizował w aktywnej duszpasterskiej działalności społecznej, kulturalnej, artystycznej, pedagogicznej i popularyzatorskiej. W testamencie spisanym 13 VIII 1821, przeznaczył m.in. 1 tys. złp. dla Tow. Muzycznego, a 4 tys. złp. dla Arcybractwa Miłosierdzia. S. zmarł 9 VIII 1824 w Krakowie. Został pochowany w krypcie Turskiego w katedrze wawelskiej. Po obu stronach portalu kaplicy Matki Boskiej Śnieżnej (bpa Samuela Maciejowskiego) w katedrze znajdują się epitafia S-ego i jego brata Wacława, zaprojektowane przez S-ego w r. 1807, w stylu klasycyzmu.

Portrety S-ego w: sali posiedzeń Arcybractwa Miłosierdzia w Kr., Collegium Maius UJ (stara aula); Grafika z portretem S-ego w Muz. Narod. w Kr.; Rys. tuszem M. Stachowicza, reprod. w: J. Dobrzycki, Dzieje Almae Matris pędzla Michała Stachowicza, Kr. 1925, tabl.; – Estreicher; Estreicher w. XIX; Kołaczkowski J., Słownik rytowników polskich, Lw. 1874; Grzebień L., Słownik jezuitów polskich 1564–1990, Kr. 1993; Łoza, Architekci; Słown. Pracowników Książki Pol.; Szczepański J., Architekci i budowniczowie, W.–Kr. 1990; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Niesiecki; Żychliński; Łętowski, Katalog bpów krak., IV; Katalog rysunków architektonicznych ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, W. 1989; Katalog zabytków sztuki w Pol., I (woj. krak.) z. 6, II (woj. łódzkie), z. 3, IV (m. Kraków) cz. 1 Wawel, cz. 2 Kościoły i klasztory Śródmieścia, cz. 7 Zwierzyniec, Nowy Świat; – Banach J., Michała Stachowicza „Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia”, „Folia historiae artium” T. 12: 1976 s. 135, 137, 143; Barącz S., Klasztor i kościół Dominikanów w Krakowie, P. 1888 s. 43, 45; Bartnicka K., Polskie szkolnictwo artystyczne na przełomie XVIII i XIX w. (1764–1831), Wr. 1971; Bąkowski K., Kronika krakowska 1796–1848, Kr. 1906 cz. 2; tenże, Przewodnik po okolicach Krakowa, Kr. 1909 s. 44; Bobkowska W., Nowe prądy w polskim szkolnictwie ludowym w początku XIX w., Kr. 1928; Borowiejska-Birkenmajerowa M., Demel J., Działalność urbanistyczna i architektoniczna Senatu Wolnego Miasta Krakowa w l. 1815–1846, w: Studia i mater. do teorii i hist. architektury i urbanistyki, W. 1963 IV 30, 94–5, 102, 115, 120, 122, 132; Chamcówna M., Uniwersytet Jagielloński w dobie Komisji Edukacji Narodowej, Wr. 1959; Daranowska-Łukaszewska J., Kto jest autorem nagrobka bpa Kajetana Sołtyka w katedrze na Wawelu, „Studia Waweliana” T. 1: 1992 s. 94; Dihm J., Nieznane relacje o zrabowaniu polskich insygniów koronnych w 1794 r., „Studia do dziej. Wawelu” T. 1: 1955; Dobrzycki J., Dzieje Almae Matris pędzla Michała Stachowicza, Kr. 1925 s. 9–11, 13 tabl. VIII, XI; tenże, Sprawozdania z posiedzeń, w: Prace Kom. Hist. Sztuki, V; Dutkowa R., Uniwersytet Jagielloński w czasach Księstwa Warszawskiego, Wr. 1965; Dzieje UJ, II cz. 1; Estreicher K. (jun.), Collegium Maius, W. 1971 s. 41, 42, 84, 99, 118; tenże, Collegium Maius, dzieje gmachu, Kr. 1968; Frycz J., Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w l. 1795–1918, W. 1975; Garztecki J., Plutecka G., Fotografowie nietypowi, Kr. 1987; Hass, Sekta farmazonii warsz.; Historia sztuki polskiej, Kr. 1965 III; Jarosławiecka-Gąsiorowska M., Architektura neoklasyczna w Krakowie, „Roczn. Krak.” T. 24: 1933 s. 123, 156, 159, 189; Jobert A., La commission d’ éducation nationale en Pologne 1773–1794, Paris 1941; Karbowiak A., O rektorach Uniwersytetu Jagiellońskiego wraz ze spisem wszystkich rektorów, w: Kron. UJ, s. X, LIX; Kołodziejczyk J., Nauki przyrodnicze w działalności Komisji Edukacji Narodowej, W. 1963; Książka pamiątkowa Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego w Krakowie, Kr. 1884 s. 132, cz. 2 s. 24; Kubalski E., Z dziejów krakowskiej muzyki, Kr. 1906 s. 25, 26, 29, 39–40, 43, 51, 53, 84–5; Lepiarczyk J., Działalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego, w: Zesz. Nauk. UJ, [Nr] 175, Prace z Hist. Sztuki, Z. 7, Kr. 1968; tenże, Wczesna działalność architektoniczna Sebastiana Sierakowskiego, Projekty barokowe (1769–1775), w: Zesz. Nauk. UJ, [Nr] 258, Prace z Hist. Sztuki Z. 9, Kr. 1971 s. 199–224; Lepiarczyk J., Przybyszewski B.. Katedra na Wawelu w w. XVIII, zmiany jej wyglądu architektonicznego i urządzenie wnętrz, w: Sztuka baroku, Kr. 1991 s. 30–31; Lileyko J., Regalia polskie, W. 1987 s. 139–41; Pachoński J. Lubicz, Kościuszko na ziemi krakowskiej, W.–Kr. 1984; Lubieniecka J., Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, W. 1960; Małachowski-Łempicki S., Dzieje Wolnego Mularstwa w Krakowie (1755–1822), Kr. 1919 s. 8, 17–19; Małkiewicz A., Podręcznik „Elementa architektury domowej” z r. 1749, „Folia historiae artium” T. 8: 1972 s. 187; Mańkowski T., Lwowskie kościoły barokowe, Lw. 1932 s. 26–8; tenże, Marmury dębnickie za Stanisława Augusta, Prace Kom. Hist. Sztuki, T. 6: 1934; Mączyński J., Pamiątka z Krakowa, Kr. 1845 II 205, 266; Miłobędzki A., Zarys dziejów architektury w Polsce. W. 1989; Morelowski M., Losy skarbca koronnego od czasu rozbiorów, „Spraw. Tow. Nauk. we Lw.” T. 9: 1929 s. 206; Nowacki K., Architektura krakowskich teatrów, Kr. 1982; Poplatek J., Komisja Edukacji Narodowej. Udział byłych jezuitów w pracach Komisji Edukacji Narodowej. Kr. 1974; tenże, Ks. Sebastian Alojzy Sierakowski 1743–1824, „Nasza Przeszłość” T. 4: 1948 s. 179–208; Po widz ki J., Architektura Sebastiana Sierakowskiego na tle prądów epoki, „Spraw. Pozn. Tow. Przyj. Nauk” T. 14: 1947 s. 55, 56; Prus J., Muzyka na Wawelu, Kr. 1975 s. 106–7; Przybylski T., Z dziejów krakowskiej muzyki w czasach oświecenia i początkach XIX w., „Roczn. Krak.” R. 44: 1973; Przybyszewski B., Dzieje konserwacji kaplicy Zygmuntowskiej, „Studia Waweliana” T. 3: 1994 s. 143–5; Reiss J., Almanach muzyczny Krakowa (1780–1914), Kr. 1939; Rożek M., Groby królewskie w Krakowie, Kr. 1977 s. 140, 162; tenże, Kopiec Kościuszki w Krakowie, Kr. 1981 s. 61, 62, 65, 67, 80, 82, 88; tenże, Polskie koronacje i korony, Kr. 1987 s. 99–100, 102, 105, 109; tenże, Salwator, zabytki i tradycje Zwierzyńca, Kr. 1988 s. 46 7, 52; tenże, Stanisław Leszczyński i Stanisław August w Krakowie, „Roczn. Krak.” R. 42: 1971; tenże, Wawel i Skałka panteony polskie, Wr. 1995; Samek J., Polskie rzemiosło artystyczne. Czasy nowożytne, W. 1984; tenże, Polskie złotnictwo, Wr. 1988; tenże, Problemy sztuki Krakowa około r. 1800, w: Kraków w czasach Księstwa Warszawskiego, Kr. 1989 s. 66–7, 71–4; Skowron R., Restauracja i urządzenie zamku wawelskiego na przyjazd króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w r. 1787, „Studia Waweliana” T. 1: 1992 s. 69, 72–3, 78, 82–3; Ślesiński W., Problemy konserwatorskie Krakowa w 1 poł. XIX w., „Ochrona Zabytków” R. 16: 1963 nr 1 s. 5–6, 10; Tokarz W., Ostatnie lata Hugona Kołłątaja (1784–1812), Kr. 1965 I; Wachholz L., Szpitale krakowskie (1220–1920), Kr. 1924 II 36; Wilkoszewski W., Rys historyczno-chronologiczny Towarzystwa wolnego mularstwa w Polsce, Londyn 1968; Witko A., Nowe spojrzenie na fundację kaplicy Potockich w katedrze na Wawelu, „Studia Waweliana” T. 3: 1994 s. 76; Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce, Kr. 1994; Załęski, Jezuici, IV cz. 2; Żeleńska-Chełkowska A., Feliks Radwański, senator Rzeczypospolitej Krakowskiej (1756–1826), Kr. 1982; Żychiewicz T., Most Sebastiana Sierakowskiego z 1785 r. na Prądniku Czerwonym, „Kwart. Hist. Kult. Mater.” T. 2: 1954 nr 4 s. 810–14; – Fabrica Ecclesiae Cracoviensis. Materiały źródłowe do dziejów katedry krakowskiej w XVIII w., Oprac. B. Przybyszewski, w: Źródła do dziejów Wawelu, IV cz. 1, Kr. 1993 s. 192, 196–7, 201, 205–7, 210, 233, 247, 265, 284–5; Girtler K., Opowiadania, Kr. 1871 I, II; Grabowski A., Wspomnienia, Wyd. S. Estreicher, Kr. 1909 II; Kołłątaj H., Raporty o wizycie i reformie Akademii Krakowskiej, Wyd. M. Chamcówna, w: Źródła do dziejów myśli pedagogicznej, Wr. 1967 X; Kraków za Stanisława Augusta w relacjach F. Lichockiego, A. Naruszewicza, J.F. Zöllnera, Kr. 1979; Siemieński L., Pamiętniki kustosza katedry krakowskiej, „Bibl. Warsz.” T. 2: 1879 cz. 2 s. 27, 35, 50; Skład Szkoły Głównej Krakowskiej, Kr. 1812 s. 1; Urządzenie Szkoły Głównej Krakowskiej dnia 2 grudnia 1809, Kr. 1810 s. 2, 13, 42; Wodzicki S., Wspomnienia z przeszłości od roku 1768 do roku 1840, Kr. 1873 s. 312–13, 352; tenże, Pamiętniki, Kr. 1888 s. 295; – „Dzien. Wil.” 1815 t. 1 s. 90–99, 184–96; „Gaz. Krak.” 1823 nr 44, 1824 nr 69 (nekrolog); „Gaz. Warsz.” 1777 nr 27, 1819 s. 1924; „Jutrzenka” 1848 nr 136 (dodatek 14 VIII); „Kłosy” T. 18: 1874 nr 462; „Prace Kom. Hist. Sztuki” T. 5: 1934, T. 6: 1935, T. 9: 1948; „Pszczółka Krak.” 1821 nr 33, 1822 s. 13; „Pszczółka Pol.” 1823 t. 1 nr 17 szp. 129–32; „Tyg. Powsz.” 1949 nr 39; – AP w Gd.: Arch. Sierakowskich z Waplewa rkp.1000/11; AP w Kr.: AMB 859 k. 272 (odpis testamentu) b.s. (luźne pisma z l. 1824–42 w sprawie legatu), IT 193 s. 132, IT 314 b.s. (akta dotyczące rodziny S-ego), E 16 s. 450, WMK I 11 b.s., WMK II 15 s. 277–278, 281, 285, WMK IV 3 s. 3, 10, 49, 181; Arch. Kapituły Metropolitalnej w Kr.: Acta actorum t. 24 s. 516–519, t. 25 s. 67–68, 74, 103–106, 115, 120, 133–137, 139–140, 164, 169, 173–174, 208–211, 303–305, t. 26 s. 11–15, 50–53, 105, 139, 156, 263, 301, 321, 470, t. 27 s. 14, 33, 35, 51, 189, Prot. 23 (1815–1824) s. 109, 153, 212, 240, 330, 332–333, 643; Arch. klasztoru OO. Dominikanów w Kr.: B. Barski, Consiliorum t. 4 s. 41, Księga Bractwa Różańcowego s. 28, Księga wydatków k. 209, Zapiski dotyczące klasztoru z rękopisów, 1825 k. 215; Arch. Kurii Katedralnej w Kr.: Acta episcopalia t. 100 s. 61–63, 161, t. 101 s. 42, 47, 137, 606, 921, 922, 1003, t. 117 k. 1245–1246, Kopiariusz rodziny Sierakowskich s. 1267, 1269–1271, 1279, 1290, Wizytacje bpa M. Poniatowskiego 1783 (AV 54) s. 370, 373, 375; Arch. UJ: S I 35 s. 67, S I 36 s. 12, S I 37 s. 32–33, 35, 44–46, 50–59, S I 38 s. 1, 23, 31, 33–48, S I 189 (listy z 6 IV 1818, 14 IV 1820, 15 VII 1821), S I 213 (pisma z 20 XII 1810, 20 II 1811, 13 I 1813, 4 V 1813, 21 XI 1819, 29 VII 1824, 22 X 1824); B. Czart.: rkp. IV 689 s. 285, 289–293, 295, 301, rkp. IV 730 s. 197, 199, 201, rkp. IV 736 s. 459, 463–468, rkp. IV 930 s. 165–169, 171–178, rkp. MNK 5466 s. 341–343, 345–347, 349–350; B. Jag.: rkp. 1065 k. 88, 91, rkp. 1782 s. 13, 17, rkp. 3197 s. 3, 17, 19, 25–26, 29–31, 170, rkp. 3729 t. 8 k. 3–4 (autobiografia S-ego), rkp. 4176 k. 11, 14, 17, 20, rkp. 5236 s. 88–100, rkp. 5059, rkp. 5528 t. 1 k. 100, rkp. 5748 k. 93–94, rkp. 6147 t. 1 k. 123–124, rkp. 7597 III k. 75–76, rkp. 8929 IV k. 68, Dział Grafiki – zespół projektów S-ego; B. Narod.: rkp. 7861 t. 10 k. 171; B. PAN w Kr.: rkp. 163 t. 2 k. 256–257, 275, 289–290, 321–322, 352, 465, rkp. 1623 s. 163–164, rkp. 2815 k. 151–152, 176, 202–204, rkp. 7458 t. 20 s. 174–175, rkp. 10294 cz. 2 s. 26, 53, cz. 3 s. 13, 15, cz. 4 s. 13–14, 18–19, 24–25, 30.

Rafał Róg