Krupka Sebastian (zm. 1625), profesor prawa i rektor Akad. Krak., kanonik katedralny i proboszcz wielicki. Ur. w Wieliczce, był synem zamożnego mieszczanina Stanisława, bratem stryjecznym Klemensa (zob.), z którego pomocy korzystał w czasie studiów w Akad. Krak. Immatrykulowany w półr. zim. 1581, bakalaureat sztuk wyzwolonych otrzymał w r. 1584, stopień magistra w 1591, po czym wszedł na normalną drogę kariery uniwersyteckiej, która poprzez docenturę w l. 1591–3 zaprowadziła go w r. 1594 do Kolegium Mniejszego. Prawdopodobnie wkrótce po promocji magisterskiej rozpoczął studia prawnicze, skoro już w r. 1595 objął seniorat Bursy Długosza i związaną z nim pomocniczą lekturę dekretałów, a w cztery lata później (1599) jako licencjat praw – altarię w kaplicy Św. Marii Magdaleny, z którą łączyły się obowiązki profesora dekretów. Uzyskawszy w r. 1605 wraz z Janem Wolbramem i Tomaszem z Piątku Swinarskim doktorat obojga praw, z początkiem 1608 r. przeniósł się na katedrę «novorum iurium» i przynależne do niej probostwo w Luborzycy. W Kolegium Prawniczym, do którego został inkorporowany ok. r. 1595, cieszył się znacznym autorytetem (w ostatnich latach życia jako senior pater), czego wyrazem były liczne sprawowane przezeń funkcje, m. in. w r. 1614 prepozyta domu. Objąwszy przed r. 1604 probostwo wielickie, starał się początkowo łączyć obowiązki duszpasterskie z działalnością wykładową, w miarę jednak, jak z biegiem lat zaczęły go pochłaniać absorbujące zajęcia urzędowe, pozostawił opiekę nad parafią wikariuszom, do końca życia interesując się jednak żywo losami rodzinnego miasta.
W półr. letn. 1607 – raczej w wyniku kompromisu między współzawodniczącymi wydziałami, niż ze względu na zasługi naukowe – został K. wybrany po raz pierwszy rektorem uniwersytetu; w latach następnych pełnił ten urząd jeszcze pięciokrotnie w półr. zim. 1607/8 oraz 1615, 1615/6, 1619/20 i 1624/5. Po ukończeniu pierwszej kadencji rektorskiej wiosną 1608 r. wyjechał do Rzymu, prawdopodobnie w interesach Akademii, wpisując się 22 X 1609 r., w drodze powrotnej «ex urbe», do metryki nacji polskiej w Padwie. Pilne obowiązki musiały go jednak zatrzymać w kurii rzymskiej jeszcze przez r. n., dopiero bowiem w kwietniu 1611 r. pojawia się w źródłach jako pełnomocnik uniwersytetu, wraz z M. Bielawskim, w sprawie uruchomienia fundacji bpa J. Rozrażewskiego dla Akademii Lubrańskiego. Uciążliwe pertraktacje z kapitułą poznańską dotyczące przejęcia przez uniwersytet opieki nad Lubranscianum prowadził również (wraz z M. Wadowitą) na wiosnę 1612 r., interweniując jednocześnie przeciwko próbom otwarcia przez jezuitów kursów akademickich w stolicy Wielkopolski. W opracowanym wówczas obszernym memoriale z 13 V 1612 r. przeprowadził nie tylko surową krytykę programu oświatowego zakonu, ale dał interesujący wywód historycznych zasług Akad. Krak. w kształceniu młodzieży plebejskiej. Mimo powodzenia misji poznańskiej ponowny wybór K-i na urząd rektorski w półr. letn. 1615 natrafił na silne opory ze strony Wydziału Teologicznego, niechętnego wzrastającej przewadze prawników. Atmosferę nieufności, jaka towarzyszyła jego burzliwej elekcji, zdołał K. jednak szybko rozładować, wprowadzając w życie w l. 1615–6 różne ważne dla uniwersytetu inicjatywy, jak kupno wsi Ścieborowice i Pielgrzymowice, dalsze zabiegi na dworze królewskim przeciwko polityce szkolnej zakonu, ogłoszenie ordynacji fundacji bpa P. Tylickiego, uregulowanie sprawy wyjazdów profesorów krakowskich do Zamościa itp.
Lojalny i solidarny w walce Akademii z jezuitami – choć ustępujący temperamentem polemicznym np. J. Najmanowicowi – w nieprzychylnych mu kołach uniwersyteckich uchodził K. za stronnika bpa M. Szyszkowskiego, któremu istotnie, jak się zdaje, zawdzięczał w r. 1616 przyjęcie do kapituły katedralnej, a w r. 1620 – w okresie ostrego konfliktu Akademii z biskupem – wybór na członka komisji dla cenzury ksiąg w diecezji krakowskiej. Przywiązaniu do uczelni dawał jednak jeszcze wyraz wielokrotnie, np. w r. 1619, kiedy jako rektor (po śmierci J. Janidły również przez pewien czas prowizor Szkół Nowodworskich) występował w obronie praw Akademii wobec Zygmunta III, czy też w l. 1624–5, kiedy wniósł (22 IV 1625) głośną protestację uniwersytetu przeciwko otwarciu klasy humaniorów w kolegium jezuickim przy kościele Św. Piotra. Zmarł w Krakowie 22 VIII 1625 r. zaledwie w kilka miesięcy po ustąpieniu z rektoratu w półr. zim. 1624/5, jako altarzysta ołtarza Trzech Króli w katedrze wawelskiej (1619) i proboszcz kościoła Św. Jakuba (1625), zapisując w testamencie różne legaty, m. in. dla kościołów w rodzinnym mieście. Jego bratanek i następca na probostwie wielickim Wojciech Krupka uczcił w r. 1627 pamięć stryja epitafium (dziś nieistniejącym) w kościele parafialnym w Wieliczce.
Łętowski, Katalog bpów krak., III 195; – Barycz H., Szkice z dziejów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1933 s. 102, 123, 140; Młynek L., Dzieje parafii wielickiej w zarysie, Kr. 1935 s. 26–7; Nowacki J., Archidiecezja poznańska, P. 1964 II 689; Pająk K., Wieliczka stare miasto górnicze, Kr. 1968; Załęski, Jezuici III 150, 156, 222, 223, 242, 245; – Akta wizytacji dekanatu krakowskiego, Wyd. Cz. Skowron, L. 1965 s. 44; Album stud. Univ. Crac. III 125; Księgi nacji polskiej w Padwie, Wyd. S. Windakiewicz, Arch. do Dziej. Liter., Kr. 1890 VI s. 36; Starowolski, Monumenta Sarmatarum, s. 413; Statuta nec non liber promotionum s. 229, 239; Wielewicki, Dziennik, IV 127, 135, 193, 212; – Arch. UJ: rkp. nr 18 s. 200, 299, 455, 458, 467, nr 28 s. 17, 28, nr 32 s. 92, nr 35 s. 34, 92, 462, 494–6, 799–809, nr 47 1/2 s. 266–67, nr 76 s. 285; B. Jag.: rkp. nr 41, nr 224 k. 30v., 32, 33, 38–39, 39–39v., nr 226 IV s. 12, 15, 65, 69, 112, 125, 162–63, nr 2501 s. 203, 398–9, 537–40, 913–97, 1057, 3021–3, nr 2506 s. 53, 96–7, 109–11, 128–9.
Leszek Hajdukiewicz