Rakowski Seweryn Apolinary (1810–1887), powstaniec 1830/31 r., emigrant w Anglii i Australii. Ur. 7 I w Bałdowie w rodzinie szlacheckiej, był najmłodszym synem Pawła (zm. 1828), oficera w powstaniu kościuszkowskim, i Petroneli z Koszewskich (zm. 1820).
R. uczył się w Szkole Wydziałowej w Węgrowie, a następnie w Szkole Wojewódzkiej XX Benedyktynów w Pułtusku. W r. 1827 wstąpił do 8 p. piechoty liniowej, awansował na podoficera, w kampanii 1831 r. walczył 10 IV pod Iganiami. Został podporucznikiem 13 IV 1831. Nie przekroczył granicy pruskiej pod Brodnicą i z bratem Adamem, kapitanem 5 p. strzelców pieszych, powrócił 13 X do Warszawy. Obaj ponowili przysięgę wiernopoddańczą. Brat Tytus, zarządca dóbr Sołtyków, wystarał się dla niego o posadę urzędnika w Stopnicy. R. rozpoczął urzędowanie od oszpecenia portretu cara, co wywołało śledztwo i aresztowanie, ale zdołał zbiec. Przedostał się do Galicji, gdzie był więziony przez Austriaków w Ołomuńcu, Brnie i Trieście. W końcu 1833 r. przedostał się drogą morską do Anglii.
W Londynie R. pobierał w l. 1834–49 zasiłek pieniężny. Zaprzyjaźnił się z Leonardem Niedźwieckim, który uczył go angielskiego i buchalterii. Dn. 1 IX 1834 podpisał „Akt wiary ogółu Polaków gminy londyńskiej”. W r. 1843 przeszedł ze Zjednoczenia Emigracji Polskiej do Tow. Monarchicznego «Trzeci Maj». W r. 1844 został mianowany kapitanem Gwardii Miejskiej w Manchesterze. Pracował w firmach handlowych i okrętowych w Londynie (Pickford & Co), Liverpool i Manchesterze (Joseph Ewart). Podanie R-ego o naturalizację zostało 2 XII 1852 odrzucone, z podania wynikało bowiem, że zamierza wyjechać do Australii (Paszkiewicz M., „Lista emigrantów…”). W r. 1853 opuścił Anglię z żoną i czworgiem dzieci. W kwietniu przybył do Melbourne. Początkowo zakupił fermę w Morang pod Melbourne, ale rychło porzucił rolnictwo. W r. 1855 R. założył firmę importowo-eksportową i dzięki swym stosunkom w Anglii, szybko nawiązał wymianę towarów, również z Niemcami, Meksykiem i innymi krajami. W l. 1862–3 był agentem okrętowym barku «Betty Pearlback» (360 ton), który kursował między Melbourne, Nową Zelandią i Hamburgiem.
W okresie powstania styczniowego R. stał się duchowym przywódcą polskiej emigracji politycznej w Australii i Nowej Zelandii. W marcu 1863 spotkał w Melbourne kapitana marynarki rosyjskiej Władysława Zbyszewskiego, który przybył na pokładzie wizytującej korwety «Bogatyr». R. miał być spokrewniony ze Zbyszewskim. Prawdopodobnie rozmowy z R-m wpłynęły na decyzję dezercji Zbyszewskiego i przystąpienia do powstania. Prasa w Melbourne informowała żywo i przychylnie o powstaniu – działo się to zapewne za sprawą R-ego. On też zorganizował wysłanie 11 ochotników do powstania, zwołanie 10 VIII 1863 manifestacyjnego wiecu dla okazania sympatii Polakom, oraz ustanowienie Funduszu Pomocy dla Polski. Dn. 15 X 1863 R. ogłosił się w prasie jako agent Rządu Narodowego (RN), nominację tę zatwierdził RN 12 II 1864. Podlegała mu również powstańcza Agencja Morska w Melbourne. Dn. 23 XI 1863 zwołał R. nowe zebranie publiczne, na którym utworzono Tow. Polskie, zarząd objęli polscy Żydzi z rabinem Mojżeszem Rintellem na czele. R. wysunął projekt wysłania z Australii kilku okrętów kaperskich pod polską banderą. Plany te nie zostały spełnione, gdyż sumy zebrane w Australii nie przekroczyły 250 funtów sterlingów. Dn. 3 XII 1863 ogłosił R. w dzienniku „The Argus” odezwę do Polaków-Żydów, wzywając ich do poparcia powstania. Po upadku powstania nie rezygnował z myśli walki o niepodległość, oskarżając warstwę szlachecką o zdradę narodową i lojalność wobec zaborców. Przepowiadał też, że Galicja stanie się dla Polski tym czym Piemont dla Włoch.
Gdy w l. 1879–80 Władysław Zamoyski jun. przebywał w Australii, R. był jego przewodnikiem i łącznikiem z rodakami. Między Zamoyskim i R-m zawiązała się przyjaźń. W marcu 1880 wskutek lokalnego kryzysu R. musiał zamknąć swą firmę i utrzymywał się do końca życia z pracy buchaltera. W r. 1882 był dyrektorem jakiejś kompanii kopalnianej. T. r. prasa w Melbourne informowała jakoby R. w l. 1863–4 ostrzegał władze australijskie, że rosyjska flota Dalekiego Wschodu zaatakuje Australię w wypadku udzielenia przez Anglię i Francję pomocy polskim powstańcom. Informacje te potwierdził sir George Verdon, były skarbnik kolonii Victoria. R. był masonem wysokiego stopnia («Mistrz doskonały», «Rycerz miecza i Wschodu», «Książę Jerozolimy», «Rycerz Wschodu i Zachodu», «Znakomity i doskonały książę różanego krzyża»). Zmarł 30 VII 1887 w Melbourne i został pochowany na tamtejszym głównym cmentarzu.
Żonaty (od r. 1839) z Catharine Phillips (ur. 1820), miał R. trzech synów: Seweryna Alfreda, Edgary Stanisława i Karola (Charlesa) Victora oraz cztery córki: Agnieszkę Marię Magdalenę, żonę Williama Dalrymple, Idalię Rosę, Catharinę i Helenę.
W stulecie powstania styczniowego organizacje byłych polskich kombatantów (Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, Karpatczycy, Lotnicy i Armia Krajowa) w Melbourne odnowiły własnym kosztem grób R-ego, kładąc nową płytę i wznosząc obelisk z polerowanego granitu z symbolicznym krzyżem Virtuti Militari i napisem «In memory of those who gave their lives for freedom of Poland».
Tyrowicz, Tow. Demokr. Pol.; Uruski, XV 160; Paszkiewicz M., Lista emigrantów polskich w Wielkiej Brytanii otrzymujących zasiłki od rządu brytyjskiego w latach 1831–1899, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II 92; tenże, Polacy w Wielkiej Brytanii (sprostowanie i uzupełnienie), tamże, V 125; tenże, Polonica w kopiariuszach korespondencji Home Office z lat 1811–1866, tamże, V 136; Łuczakowa J., Katalog „Papierów po Leonardzie Niedźwieckim” i archiwum Dywizji Kozaków Sułtańskich w Bibliotece Kórnickiej, „Pam. Bibl. Kórn.” 1959 z. 7 s. 260, 288, 322, 347, 355, 359–60; – Brock P., Geneza Ludu Polskiego w Anglii, Londyn 1962 s. 190; [Gronowski R.] R. G., Pomnik obrońcom ojczyzny, „Tyg. Katol.” (Melbourne) R. 15: 1963 nr 49 s. 10–11; Mac. Callum D., The Alleged Russian Plans for the Invasion of Australia 1864, „Royal Australian Historical Society Journal” (Sydney) 1958 t. 44 cz. 5 s. 305–12, 316, 320–21; Nicholls C., Victorian Men of the Time, Melbourne 1878 s. 272; Paszkowski L., Australian Echoes of the Polish Insurrection of 1863, „Tyg. Katol.” (Melbourne) R. 15: 1963 nr 43, s. 9–12; tenże, Australijskie echa powstania styczniowego, „Wiadomości” (Londyn) 1961 nr 811; tenże, Polacy w Australii i Oceanii 1790–1940, Londyn 1962 (fot.); tenże, Social Background of Sir Paul Strzelecki and Joseph Conrad, Melbourne 1980 s. 41; Pertek J., Niedoszły admirał powstania styczniowego, „Morze” 1967 nr 1 s. 20–1; tenże, Pod powstańczą banderą, Gdynia 1964, s. 48–62 (fot.); tenże, Polskie ślady, „Przekrój” 1969 nr 1250 (fot. pomnika); Walaszek A., The Gold Rush and the Poles, „Hemisphere” (Canberra) T. 26: 1981 nr 2 s. 104; – Dolański B., Trzy epoki z życia mego czyli wyjazd do Australii tamże mój pobyt i powrót do Europy, Oprac. A. Walaszek, Kr. 1981 s. 24, 125–6; Kraszewski J. I., Rachunki z roku 1867, P. 1868 cz. 2 s. 137; „1863–1963” [Jednodniówka i program uroczystości poświęcenia pomnika powstańców dn. 24-11-1963 w Melbourne], [Red. Cz. Małecki], s. 5, 13–14 (fot.); – AGAD: Akty KRW 478 k. 133; B. Kórn.: Arch. Zamoyskich, sygn. 178, fot., szkic autobiograficzny i korespondencja, „Papiery Niedźwieckiego” korespondencja R-ego; Public Records Office, Melbourne: Teka R-ego (Rakowski’s File 1882–3), listy i dokumenty (Premier’s Office Correspondence 1881–4); Statist’s Office, Melbourne: Metryka zgonu nr 11669/1887; – Korespondencja i dokumenty R-ego w posiadaniu prawnuka, Rawdona Darlymple, Canberra; – Kartoteka oficerów WP 1815–1831 Zbigniewa Zacharewicza z Kr.
Lech Paszkowski