Pilchowski (Biberstein Pilchowski) Seweryn (ur. 1808), powstaniec 1830 r., emigrant, towiańczyk. Ur. w majątku Terechowa (w pow. machnowieckim), był synem Michała i Ewy z Poradowskich, bratem Adolfa (zm. 1883), oficera w powstaniu listopadowym, adiutanta pułku jazdy wołyńskiej. P. ukończył Liceum Krzemienieckie. W młodości był towarzyszem zabaw Michała Czajkowskiego. W czasie powstania wraz z bratem odbył P. w randze porucznika kampanię wołyńską pod Karolem Różyckim. Uczestniczył w bitwach pod Mołoczkowem, Krasnopolem (27 V), Uchaniami i Grabowcem (10 VI) i w czerwcu 1831 przeszedł razem z pułkiem do Królestwa. Dn. 30 VI t. r. pełniąc funkcje asesora sejmiku woj. kijowskiego podpisał w Warszawie akt przystąpienia do powstania obywateli Podola i Ukrainy. Wziął udział w obronie Warszawy; stanął na czele grupy powstańców udającej się do pałacu Namiestników, gdzie przed wejściem doszło do ostrej wymiany zdań między P-im a gen. Janem Krukowieckim, w której wyniku P. został aresztowany i dopiero dzięki interwencji Joachima Lelewela zwolniony.
Po kapitulacji P. przekroczył granicę Prus. W końcu kwietnia 1832 bawił w Krakowie, skąd jeszcze w t. r. wyruszył do Francji. Zgłosił akces w r. 1833 do Zjednoczenia Braci Obywateli Żołnierzy. Osiedlił się najpierw w Bourges. Prawdopodobnie należał w tym czasie do węglarzy. Do Tow. Demokratycznego Polskiego (TDP) wstąpił 17 X 1833. Na początku r. 1834 przeniósł się z Bourges do Caen, gdzie znalazła się grupa karbonariuszy w TDP przeciwna separatyzmowi TDP, na czele której stanął P. Wystąpił wówczas ostro przeciwko Kazimierzowi Tomkiewiczowi, którego oskarżył, że jest stronnikiem Sekcji Centralnej Paryskiej. W maju 1834 P. przeniósł się do Fontainebleau. W marcu 1835 wstąpił do Związku Dzieci Ludu Polskiego w Brukseli. W r. 1836 był współautorem projektu Sekcji Fontainebleau dotyczącego Wielkiego Manifestu TDP, odrzucającego zbyt mocną krytykę szlachty. W r. 1836 P. podpisał manifest TDP. W wyborach do Centralizacji 1835 i 1837 otrzymywał niewielką liczbę głosów. Zobowiązał się pisywać artykuły do „Demokraty Polskiego” i „Pisma TDP”, był jednak mało czynny i w r. 1837 został skreślony z listy członków. Związał się wówczas ze Zjednoczeniem Emigracji Polskiej. W r. 1838 i 1839 wyjeżdżał do Belgii. W Brukseli kontaktował się z Joachimem Lelewelem, działał na jego rzecz jeżdżąc po Francji, w kwietniu 1842 był ponownie w Brukseli.
P. stał się jednym z gorliwszych zwolenników Andrzeja Towiańskiego i współzałożycielem «Koła Sług Sprawy Bożej» (czerwiec 1842). Podpisał także (7 VII 1842) protest do władz francuskich przeciw wydaleniu Towiańskiego z Francji. Ofiarował się pojechać do Rosji jako wysłannik «mistrza» i zawieźć Mikołajowi I pismo autorstwa Aleksandra Chodźki deklarujące poddanie się emigracji pod władzę cara (1844 r.). Nie otrzymawszy zezwolenia ambasady rosyjskiej na wyjazd, złożył to pismo w ambasadzie w Paryżu 15 VIII 1844. Jego wystąpienie stało się przyczyną rozdźwięku wśród towiańczyków. P. interpretował naukę «mistrza» w myśl idei panslawistycznej w przeciwieństwie do Mickiewicza, którego podstawową ideą była narodowość polska.
P. starał się skupić wokół siebie część braci i podważyć autorytet Mickiewicza. Dn. 6 I 1845 ogłosił, że oddaje się w poddaństwo pod władzę «mistrza» zapisując Towiańskiemu swą dziedziczną wieś Terechowę. Nie był jednak jedynym spadkobiercą, a jego udział w spuściźnie podlegał konfiskacie. W kilka miesięcy po głośnym rozłamie sam wystąpił z «Koła», donosząc listem z Zurychu 8 IX 1846 do K. Różyckiego o zerwaniu z Towiańskim i anulowaniu aktu z 6 I 1845. Wcześniej (14 VIII 1846) zapowiedział także przyjęcie prawosławia i wystąpienie o amnestię. Nie wyjechał jednak wtedy do kraju, gdyż w r. 1848 Mickiewicz zwracał się do P-ego z propozycją wstąpienia do formowanego przez siebie Legionu. P. prosił o załatwienie mu bezpłatnego przejazdu do Akwizgranu, gdyż wybierał się, jak pisał 19 IV 1848 (adresat nie znany), w Poznańskie. Mieszkał wtedy na Batignolles przy Avenue Clichy 15.
P. uchodził za człowieka niezrównoważonego. Podejrzewano go, chyba bezpodstawnie, o usługi na rzecz ambasady rosyjskiej. Utrzymywał się z emigranckiego żołdu oraz z niewielkich zasiłków otrzymywanych od matki z kraju. Dalsze losy P-ego nie są znane, rodziny nie założył. Brak również potwierdzenia, iż zmarł w r. 1887 (datę tę podaje Tyrowicz i za nim inni historycy).
Tyrowicz, Tow. Demokr. Pol.; Uruski; Lista członków Towarzystwa Demokratycznego Polskiego z lat 1832–1851, w: Mater. do biogr. geneal. i herald. pol., I; Krawiec L., Lista członków Towarzystwa Demokratycznego Polskiego z lat 1832–1851; – Callier E., Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w r. 1831, P. 1887; Chudzikowska J., Dziwne życie Sadyka Paszy, W. 1971; Cygler B., Działalność polityczno-społeczna Joachima Lelewela na emigracji w l. 1831–1861, Gd. 1969; Kaczkowski J., Konfiskaty na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim po powstaniu 1831 i 1863, W. 1918; Kalembka S., Towarzystwo Demokratyczne Polskie w l. 1832–1846, Tor. 1966; Łuczakówna H., Wiktor Heltman, P. 1935; Sikora A., Towiański i rozterki towianizmu, W. 1969; Sokołowska S., Młoda Polska, Wr. 1972; Szpotański S., A. Towiański, W. 1938 s. 219–23; tenże, A. Mickiewicz i jego epoka, W. 1922 II 111–16, III 120–1; – Bobrowski T., Pamiętnik mojego życia, W. 1979 I – II; Budzyński M., Wspomnienia z mojego życia, P. 1880 I 306–7, 328, 349; Diariusz sejmu 1830/31, Kr. 1911 V; Doniesienie [w sprawie P-ego], Paryż 1845; Goszczyński S., Listy, Kr. 1937; Janowski J. N., Notatki autobiograficzne, Wr. 1950; Jełowicki A., Moje wspomnienia, W. 1970; Potrykowski A., Tułactwo Polaków we Francji, Kr. 1974 I; Różycki K., Pamiętnik dowódcy jazdy wołyńskiej, Kr. 1916; Zwierkowski W., Rys powstania, walki i działań Polaków 1830 i 1831 r., W. 1973; – „Demokrata Pol.” T. 9 1846/7 s. 41, 1855/60 s. 74; „Dzien. Narod.” 1843 s. 105, 1846 s. 1130–1; „Noworocznik Demokr.” 1843 s. 198; „Wiadomości” 1950 nr 50; „Wywód Słowny” 1844 s. 158; „Zjednoczenie” 1842 s. 17, 27, 36; – Archives du Ministère de la Guerre, Vincennes (Mikrofilm w posiadaniu IH PAN szp. 1); B. Pol. w Paryżu: rkp. 509; Muz. Mickiewicza w Paryżu: rkp. 628, 778, 865.
Barbara Konarska