Spycigniew z Dąbrowy Zielonej h. Poraj (zm. między r. 1255 a 1257), wojewoda łęczycki. Jego przodków nie można ustalić.
Przed r. 1247 zasłużył się S. ks. mazowieckiemu Konradowi I (prawdopodobnie podczas walk o Kraków) i otrzymał od niego cztery wsie: Dąbrowę Zieloną, Rogaczew, Maluszyce i, zaginione później, Tarlino, stanowiące zwarty klucz na pograniczu ówczesnego księstwa łęczyckiego (później sieradzkiego) z ziemią krakowską. Nadanie to zatwierdził w r. 1248 syn Konrada, Kazimierz I, dodając od siebie wieś Krzepczów. W przywileju ks. Kazimierza występuje S. już jako woj. łęczycki. Jest to pierwsza znana źródłowa wzmianka o S-ie, który widocznie osiągnął najwyższy urząd księstwa od razu, bez uprzedniego zajmowania niższych stanowisk. Wcześniej piastowali palację łęczycką szczególnie bliscy współpracownicy ks. Konrada: Mściwoj (1245–7) i Bogusza z Lubania (24 VI 1247), ale żaden z nich nie utrzymał się do końca na tym urzędzie. Mściwoj opuścił służbę Konrada i wrócił do Małopolski, gdzie od Bolesława Wstydliwego (dotąd walczącego z Konradem) przyjął kaszt. wiślicką; raz natomiast tylko notowany Bogusza przeszedł również na niższy urząd – kaszt. dobrzyńskiego (z którym występuje w r. 1252). Widocznie Kazimierz zaraz po objęciu ziemi łęczyckiej nakazał mu zwolnić urząd dla S-a, którego chciał widzieć na pierwszym miejscu przy sobie. Nieznane bliżej zasługi S-a dla tej linii Piastów przekraczały więc zapewne zwykłą miarę.
Jako woj. łęczycki S. jest wymieniony w źródłach jeszcze dwa razy. W grudniu 1249 otworzył on testację dokumentu, wystawionego w Inowłodzu na zjeździe ks. Kazimierza z jego braćmi, rodzonym – Siemowitem mazowieckim i stryjecznym – Bolesławem Wstydliwym. Następna informacja dotyczy obecności S-a na książęcym wiecu sądowym w Kruszwicy i jest zawarta w dokumencie z 19 VIII 1254. Data dokumentu nie oznacza jednak, iż właśnie tego dnia odbył się wiec, może bowiem odnosić się do czasu spisania odpowiedniego dokumentu (datum). Termin wiecu mógł więc być wcześniejszy, nie ma jednak podstaw, aby przesuwać go aż do r. 1252 (jak chciał Józef Mitkowski). Na wiecu tym Kazimierz I powierzył S-owi i kilku innym dostojnikom rozstrzygnięcie sporu między braćmi: kaszt. włocławskim Zdzisławem i kaszt. bydgoskim Bogusławem z rodu Cielepałów. Spór dotyczył wsi Sławsk, Dziarnowo i Trzemiętowo na Kujawach, które Zdzisław darował (rezerwując sobie dożywocie) katedrze włocławskiej, czemu sprzeciwił się brat, negując legalność donacji dóbr patrymonialnych bez zgody krewnych. Wyrok komisarzy uznał jednak tego rodzaju nadania na rzecz instytucji kościelnych za zgodne z prawem. Do książęcego dokumentu, potwierdzającego ów wyrok i darowiznę, S. i trzej inni dostojnicy mieli przywiesić pieczęcie, do czego nie doszło. Dn. 16 IX 1257 woj. łęczyckim był już ponownie Bogusza z Lubania. S. zmarł więc przed tą datą, jednak zapewne po 8 V 1255, kiedy tenże Bogusza zajmował jeszcze kaszt. kruszwicką.
Od S-a pochodzili na pewno Poraje z Dąbrowy Zielonej i Rogaczewa. Przed uzyskaniem nadania od ks. Konrada mógł S. wszakże mieć już jakieś majątki w późniejszej ziemi sieradzkiej, ewentualnie mogli je nabyć jego bliscy potomkowie. Chyba był on więc także przodkiem Porajów z Burzenina i z Gruszczyc. Prawdopodobnie synem S-a był Zawisza, trzykrotnie piastujący (przy Leszku Czarnym i Władysławie Łokietku) godność woj. sieradzkiego, a krótko (przy Przemyśle II) kaszt. kaliskiego, wnukiem zaś Spycigniew, kaszt. rozpierski (1310–18). Obaj występują w źródłach bez informacji genealogicznych lub majątkowych, za bliskim pokrewieństwem przemawiają jednak kryteria: powtarzalności imion, bliskości terytorialnej oraz pozycji społecznej.
Paprocki, s. 461–5; – Urzędnicy, II/1; – Bieniak, Wielkopolska; Kolańczyk K., Studia nad reliktami wspólnej własności ziemi w najdawniejszej Polsce. Rozporządzanie własnością ziemską do końca XIV w., P. 1950 s. 232–8, 251–2, 337–40; Kozierowski S., Ród Porajów-Różyców, „Roczn. Tow. Herald.” R. 9: 1930 s. 101, 103–4, 107–8, 152–3; Mitkowski J., Kancelaria Kazimierza Konradowica księcia kujawsko-łęczyckiego (1233–1267), Wr. 1968; tenże, Początki klasztoru cystersów w Sulejowie, P. 1949 s. 79–85; Szymczakowa A., Urzędnicy łęczyccy i sieradzcy do połowy XV wieku, Ł. 1984s.68; Zajączkowski S.M., Własność rycerska w dawnych ziemiach łęczyckiej i sieradzkiej do połowy XIII w., „Roczn. Łódz.” R. 4: 1961 s. 160–2; – Cod. Pol., II; Dok. kuj. i maz.; Dwa nieznane dokumenty jędrzejowskie z XIII w., Wyd. K. Maleczyński, „Kwart. Hist.” R. 38: 1924 s. 457–9; Kod. maz. (Kochanowskiego), nr 471.
Janusz Bieniak