Sheybal Stanisław Józef (1891–1976), artysta malarz, fotografik, pedagog. Ur. 9 II w Samborze, był synem Franciszka Ksawerego (ok. 1859–1928), pracownika administracji galicyjskiej, z wykształcenia prawnika, z zamiłowania muzyka, i Wilhelminy z domu Skibińskiej, pianistki, wnuczki pary aktorskiej: Kazimierza i Wilhelminy Skibińskich, prawnuczki Karola Gottlieba Schweikarta (zob.), siostrzenicy Dawida Abrahamowicza (zob.). Stryjem S-a był Józef Sebald (zob.). S. miał sześcioro rodzeństwa: cztery siostry oraz braci – Adama (zob.) i Stefana, oficera WP, oddelegowanego do pracy w administracji w Urzędzie Wojewódzkim w Brześciu, gdzie był naczelnikiem Wydz. Bezpieczeństwa.
Pod wpływem atmosfery rodzinnego domu zainteresował się S. muzyką, rysunkiem i malarstwem, a dzięki stryjowi Józefowi Sebaldowi – fotografią artystyczną. S uczył się w 4-klasowej szkole powszechnej w Trembowli, następnie w gimnazjum w Kołomyi, od r. 1904 w Wyższej Szkole Realnej we Lwowie, następnie od r. 1907 w Śniatyniu i od r. 1909 w Tarnowie, gdzie jego ojciec został zastępcą starosty. Tu też w r. 1911 S. złożył egzamin dojrzałości. Podczas pobytu we Lwowie S. zorganizował kółko fotograficzne, które przetrwało do pierwszej wojny światowej; w tym czasie też opanował technikę sporządzania odbitek pigmentowych oraz wykonał, stanowiącą wówczas nowość, udaną gumę wielobarwną (technika gumowa stosowana w owym czasie była tylko przez najwybitniejszych fotografików). W l. 1912/13–1913/14 studiował w ASP w Krakowie pod kierunkiem Teodora Axentowicza i Leona Wyczółkowskiego (uzyskując brązowy medal); studia kontynuował w r. szk. 1917/18 (otrzymał na nie urlop z wojska), ukończył je w r. 1918 (ze srebrnym medalem). Jednocześnie praktykował w zakładzie fotograficznym swego stryja J. Sebalda, wstąpił też na Wydz. Filozoficzny UJ, gdzie zaliczył dwa lata matematyki i przedmiotów pedagogicznych (dyplom z pedagogiki uzyskał w r. 1926).
Wybuch pierwszej wojny światowej zastał S-a w Bóbrce koło Lwowa, gdzie jego ojciec pełnił urząd starosty powiatowego. Sheybalowie ewakuowali się do Pragi, gdzie S. w l. 1914–15 kontynuował studia na tamtejszej ASP i jednocześnie pracował w jednym z miejscowych zakładów fotograficznych. W r. 1915 otrzymał powołanie do armii austro-węgierskiej (służył w charakterze pisarza pułkowej kancelarii w Dereczku na Węgrzech i Hohensee na Morawach). Wiosną 1916 został przeniesiony w randze kaprala do Serbii (Belgrad, później Prijepolje), gdzie spędził prawie rok. Poza służbą wojskową zajmował się tu również fotografowaniem oraz malarstwem, zyskując opinię zdolnego portrecisty. W r. 1917 S-a oddelegowano do Szkoły Oficerskiej w Müglitz, następnie przeszedł kursy wojskowej kartografii i fotografii lotniczej w Wojskowym Instytucie Geograficznym w Wiedniu, a po ich ukończeniu przydzielony został do oddziału kartografii we Lwowie, skąd już jako podporucznika przeniesiono go do frontowego oddziału kartograficznego przy sztabie armii w Kosowie w południowo-wschodniej Galicji, niebawem zaś na Bukowinę, w bezpośrednie sąsiedztwo frontu. Posądzony o rozmyślne wprowadzenie w błąd dowództwa armii w celu udzielenia pomocy zbuntowanym oddziałom Polskiego Korpusu Posiłkowego gen. Józefa Hallera (na jednej z map zaznaczył przez pomyłkę pozycję austriacką jako nieprzyjacielską) S. miał stanąć przed sądem wojennym. Sprawę udało się załagodzić; S. został oddelegowany do oddziału kartograficznego na froncie włoskim (Vittorio). Koniec wojny zastał S-a we Lwowie. Po wybuchu walk polsko-ukraińskich przystąpił do organizowania oddziału kartograficznego sił polskich, biorąc udział w starciach.
Po zwolnieniu z wojska S. zamieszkał w Krakowie. We wrześniu 1919 przeniósł się do Zgierza, gdzie był nauczycielem rysunku w tamtejszym Państwowym Gimnazjum. W r. 1920 brał udział (w stopniu podporucznika rezerwy) w wojnie polsko-sowieckiej, na odcinku frontu w okolicach Torunia. W Zgierzu zajmował się także działalnością kulturalno-oświatowa (zorganizował m.in. amatorski zespół muzyczny), artystyczną i społeczną; był jednym z inicjatorów powołania w tym mieście Uniwersytetu Robotniczego, został wybrany do Zarządu Miasta, w którym sprawował nadzór nad całością spraw społeczno-sanitarnych.
W r. szk. 1927/28 S. został nauczycielem rysunku i wiedzy o sztuce w Liceum Krzemienieckim. Brał aktywny udział w życiu społeczno-kulturalnym i oświatowym Krzemieńca. Zorganizował i prowadził międzyszkolną pracownię fotograficzną. Powstałe przy niej w r. 1930 Tow. Miłośników Fotografii stało się wkrótce jednym z najruchliwszych ośrodków fotografii artystycznej w Polsce, odnosząc sukcesy na wystawach w kraju i za granicą, m. in. w Paryżu, Antwerpii, Brukseli, Londynie, Mediolanie, Tokio, Pradze, Wiedniu i Chicago. Był jednym z inicjatorów urządzenia w Krzemieńcu w r. 1929 pierwszej na tym terenie ogólnopolskiej wystawy fotografii artystycznej, a w l. późniejszych wielu wystaw zbiorowych autorskich i tematycznych, fotograficznych, a także malarskich, m. in. w r. 1934 wystawy «Grupy Krakowskiej». Pobyt w Krzemieńcu był dla S-a okresem najbardziej intensywnej pracy twórczej i eksperymentów w zakresie fotografii. Jego osiągnięcia, szczególnie w dziedzinie gumy wielobarwnej, stanowiły znaczny wkład w rozwój sztuki fotograficznej. W r. 1936 Królewskie Tow. Fotograficzne w Londynie zaliczyło S-a w poczet dziesięciu najlepszych gumistów w skali światowej, z rekomendacji Kapituły Foto–Klubu Polskiego został członkiem tej elitarnej instytucji. W recenzjach z prac S-a podkreślano, że «każdy obraz posiada swój ład i swoją spoistość, autor ich ma dużo smaku i widzi dużo subtelności w odcieniach światła» (E. Lorentz, „Fotograf Pol.” 1930 nr 5). Wyniki swych ustaleń z zakresu techniki i estetyki fotografii publikował na łamach „Fotografii Polskiej”. Był członkiem Polskiego Tow. Fotograficznego, na V zjeździe jego delegatów wygłosił referat pt. Rola prowincji w rozwoju fotografiki. Rozwijał również twórczość malarską (malarstwo sztalugowe: olej, gwasz, tempera), w której dominowały – portret, pejzaż i martwa natura. W l. 1932–7 był redaktorem czasopisma „Życie Krzemienieckie”. Wybrany do Rady Miasta zajmował się z jej ramienia ochroną zabytkowego charakteru Krzemieńca. S. był inicjatorem i współorganizatorem (m. in. z Kazimierzem Miterą) Rysunkowego Ogniska Wakacyjnego w Krzemieńcu (pierwszy kurs odbył się w r. 1936). Wykładowcami byli znani malarze (m. in. J. Cybis, H. Rudzka-Cybisowa, E. Kucha, C. Rzepiński, S. Szczepański, J. Wolff), przyjeżdżali na plenery też inni artyści, dzięki czemu Krzemieniec stawał się w okresie wakacyjnym znanym ośrodkiem artystycznym. W porozumieniu z twórcą ogólnopolskiej Organizacji Ruchu Muzycznego (ORMUZ) Tadeuszem Ochlewskim S. zakładał agendy tego ruchu na Wołyniu. Dom Sheybalów (przy ul. Pierackiego 29) odgrywał istotną rolę w życiu kulturalnym miasta. S. został odznaczony Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury.
Po wybuchu drugiej wojny światowej S. został powołany do służby wojskowej. Po agresji ZSRR jego oddział uległ rozproszeniu, sam zaś S. powrócił do Krzemieńca, gdzie przez niespełna dwa lata pracował w zorganizowanej przez władze radzieckie polskojęzycznej szkole. Po zajęciu miasta przez Niemców w końcu czerwca 1941 prowadził ze swoim współpracownikiem Henrykiem Hermanowiczem Zakład Fotograficzny «Sztuka». Wyznaczony przez Niemców na jednego z zakładników odpowiedzialnych za lojalne zachowanie się Polaków, uszedł z Krzemieńca do Warszawy. Tu, po złożeniu egzaminu (sierpień 1943) na mistrza rzemiosła fotograficznego, pracował w dwóch zakładach fotograficznych (w jednym z nich przy ul. Świętojańskiej wykonywał dla potrzeb konspiracji różne prace fotograficzne, np. zdjęcia dla osób ukrywających się, zwłaszcza Żydów). W czasie powstania warszawskiego 1944 r. ciężko chorował, ledwo uszedł z życiem, gdy bomba trafiła w budynek szpitala dla osób cywilnych, w którym przebywał. Po upadku powstania S. został umieszczony w obozie przejściowym w Pruszkowie. Po zwolnieniu z obozu przez pewien czas mieszkał w Pruszkowie, następnie przeniósł się wraz z żoną do Krakowa.
W l. 1945–6 S. zatrudniony był w Wydz. Kultury i Sztuki krakowskiego Urzędu Wojewódzkiego, najpierw jako kierownik Oddziału Szkolnictwa Artystycznego, a później naczelnik Wydziału. Pod koniec 1946 r. S. został powołany do Min. Kultury i Sztuki (MKiS) w Warszawie, gdzie pełnił funkcje najpierw ministerialnego wizytatora szkół plastycznych, a następnie, do r. 1949, naczelnika Wydz. Szkolnictwa Plastycznego. Również w późniejszym czasie współpracował z różnymi organami MKiS, pełniąc przez wiele lat, m. in. urząd kierownika Sekcji Plastycznej Centralnego Ośrodka Pedagogicznego Szkół Artystycznych (1953–60). Brał również udział w pracach Min. Oświaty w zakresie programów wychowania plastycznego jako wieloletni członek i przewodniczący Komisji Programowej i Komisji Pomocy Naukowych, recenzent i konsultant niektórych wydawnictw szkolnych z dziedziny plastyki itp. Przez wiele lat był członkiem Komisji Pedagogicznej Zarządu Głównego Związku Polskich Artystów Plastyków oraz członkiem Komitetu Redakcyjnego „Plastyki w Szkole”.
W r. 1949 S. otrzymał nominację na profesora Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Warszawie, a w r. n. (po jej likwidacji) w takiej samej szkole w Łodzi. Jednocześnie prowadził wykłady w Studium Pedagogicznym ASP w Warszawie. W r. 1951 przeszedł na emeryturę, pracował jednak nadal w Liceum Sztuk Plastycznych w Warszawie (1949–69). Był gorącym propagatorem koncepcji wychowania przez sztukę. Uważano go za współtwórcę budowanego po wojnie szkolnictwa artystycznego. Ogłaszał artykuły, recenzje i rozprawy z dziedziny pedagogiki, sztuki i wychowania plastycznego, m. in. w czasopismach: „Nowa Szkoła”, „Plastyka w Szkole”, „Praca Świetlicowa”. Opublikował również książki popularnonaukowe: Podstawowe zasady geometrii wykreślnej i perspektywy malarskiej (W. 1958), Podstawowe wiadomości o rzutach geometrycznych i perspektywie malarskiej (W. 1963) i Kompozycje plastyczne (W. 1964). Brał udział w kilku wystawach malarskich, m. in. w Warszawie (1947) i w Krakowie (1964) oraz fotograficznych tak w kraju, jak i za granicą. W r. 1963 otrzymał dyplom honorowy Federacji Stow. Fotografików w Polsce, w r. 1968 – nagrodę jubileuszową MKiS. Zmarł w Warszawie 15 III 1976 i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Marysinie Wawerskim. Był odznaczony m. in. trzykrotnie Złotym Krzyżem Zasługi (przed r. 1939, 1952, 1955) i Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1967).
Z małżeństwa (zawartego 4 II 1919) z Bronisławą z Kotulów (1891–1979), nauczycielką, miał S. dwóch synów: Kazimierza (ur. 1920), reżysera i scenarzystę filmowego, dokumentalistę i Władysława (zob.).
Spuścizna artystyczna S-a przeważnie została zniszczona w Krzemieńcu. Część uratowanych prac znajduje się w Muz. Fotografii w Łodzi, część obrazów olejnych i akwarel oraz fotogramów w prywatnych zbiorach.
Po śmierci S-a wydano drukiem jego Wspomnienia 1891–1970 (Kr.–Wr. 1985).

Fot. w: Sheybal S., Wspomnienia…, Kr.–Wr. 1985; – Szulc M., Materiały do historii fotografii polskiej, Wr. 1963; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Słownik Artystów Plastyków Okręgu Warszawskiego ZPAP, W. 1972; – Krzemieniec jakiego już nie ma w starej fotografii Henryka Hermanowicza i Stanisława Sheybala (tekst: K. Sheybal), W. 1993 (fot.); Maszczak M., Fotograficy z Wołynia, „Suplement” 1993 nr 29 s. 4–5 (fot.); Niemczyc A., Stanisław Sheybal (1891–1976), „Biul. Rady Artyst. Związku Polskich Artystów Plastyków” 1976 nr 3–4 (fot.); Płażewski I., Spojrzenie w przeszłość polskiej fotografii, W. 1982 (fot.); Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Popławska T., Prof. Stanisław Sheybal, „Życie Krzemienieckie” 1992 nr 4 s. 14–17 (fot.); Schönfeld S., Stanisław Scheybal, „Fot. Pol.” 1930 z. 5 s. 100–1; – Beaupré-Stankiewicz I., Wspomnienie o Władku Sheybalu z jego szkolnych lat, „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” (Londyn) 1992 nr 295; Czarnocki S., Artykuły i przemówienia 1932–1939, Londyn 1986 s. 225; Groszyński K., Dwadzieścia dwa miesiące, „Zesz. Hist.” (Paryż) 1993 z. 105 s. 180–216; Lipowski Z., Wspomnienie o Stanisławie Sheybalu, „Przekrój” 1990 nr 2372; Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych; – „Arkady” 1937 nr 10; „Biesiada Krzemieniecka” (Londyn) 1977 z. 1 s. 89, 1985 z. 2 s. 105–6; „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” (Londyn) 1976 nr z 23 IV (nekrolog); „Fotograf Pol.” 1930 nr 5; „Głos Nauczycielski” 1968 nr z 24 XI; „Nowa Szkoła” 1965 nr 9 s. 62–3; „Nowe Książki” 1965 nr 7 s. 318–19; „Życie Krzemienieckie” z l. 1932–9; „Życie Szkoły” 1965 nr 5 s. 46–7; „Życie Warszawy” 1976 nr 67 P (nekrolog); – IS PAN: Mater. Pracowni Plastyki Współczesnej; – Arch. rodzinne w posiadaniu syna S-a, Kazimierza: Hermanowicz H., Krzemienieckie środowisko fotograficzne (mszp. autoryzowany), życiorys S-a; – Informacje Kazimierza Sheybala z W.
Artur Patek