Łużecki Stanisław Karol h. Lubicz (zm. 1686), regimentarz, wojewoda podolski. Syn Wojciecha, sędziego ziemskiego drohickiego, i Maryny z Oborskich. O jego młodości nic nie wiemy. Być może przebywał jakiś czas na dworze królewskim, co ułatwiło mu otrzymanie w r. 1659 godności starosty szmeltyńskiego, a w r. 1660 – podkomorzego drohickiego. Ł. poświęcił się głównie zawodowi żołnierskiemu. W III kwartale 1660 r. został rotmistrzem chorągwi kozackiej (miał ją do śmierci). Zapewne jednak przed r. 1660 uzyskał Ł. znaczne doświadczenie bojowe, jeżeli w bitwie nad Basią 8 X 1660 stał na czele kilku chorągwi, z którymi przyszedł na pomoc chorągwi usarskiej S. Czarnieckiego. Ł. pozyskał zapewne zaufanie regimentarza, skoro w czerwcu 1664 dowodził samodzielną grupą, która zdobyła Czarnicę (przypuszczalnie Czerniawkę nad Rośką). Chorągiew Ł-ego przeszła w r. 1665 na stronę rokoszan, on sam stanął po stronie króla. Dn. 4 IX 1665 pod Częstochową na czele 12 chorągwi (w grupie A. H. Połubińskiego) w pierwszej fazie bitwy spędził pułk jazdy rokoszan, jednakże w drugiej sam został pobity i dostał się do niewoli. Mimo to J. Sobieski cenił go jako oficera i w połowie lipca 1667 powierzył mu dowództwo sił głównych armii ścigających czambuł tatarski, zapewne w połowie sierpnia wycofanych spod Baru pod Biały Kamień.
Ł. był posłem na sejm 1667 r. (wyznaczony do komisji dla lustracji obwarowań Kamieńca Podolskiego) oraz na konwokację 1668 r. (wyznaczony rezydentem przy prymasie) i podobno posłem od wojska na sejm 1670 r. Elektor Michała i Jana III. Był Ł. w dobrych stosunkach z hetmanem pol. kor. D. Wiśniowieckim, w jego imieniu oddawał wieniec narzeczonej księcia (9 V 1671 w Warszawie). Być może, dzięki tym stosunkom król Michał mianował Ł-ego kasztelanem podlaskim (przed majem 1670; wbrew Kluczyckiemu, Ł. nie był nim jeszcze w r. 1668), a w kwietniu 1670 r. wysłał go, wraz z K. Daniłowiczem, do Sobieskiego dla załagodzenia zadrażnień z hetmanem wielkim. Ł. brał udział w kampanii 1671 r.; 4 IX w obozie pod Barem był jedynym (poza Sobieskim) senatorem. Dn. 23 IX wysłany został w 5 chorągwi na podjazd pod Winnicę. Informacja Jaworskiego o zajęciu przezeń 25 IX Ściany jest błędna (wg listu Sobieskiego z 12 X, zajął ją Pruszkowski). Dn. 21 X w bitwie pod Kalnikiem pobił Ł. wycieczkę kozacką z miasta. Dn. 27 X oddawał Hanence insygnia hetmańskie. Gdy w styczniu 1672 doszło do samodzielnego zejścia wojska z Ukrainy kozackiej, Ł., mianowany przez Sobieskiego regimentarzem na miejsce S. Wyżyckiego, objął w połowie lutego dowództwo, podporządkował sobie wojsko (poza kilkunastoma chorągwiami, które oderwał Wyżycki) i sprowadził je na powrót na Ukrainę kozacką. W marcu koncentrował wojsko w Latyczowie, zamierzając podjąć działania zaczepne przeciw Doroszeńce i Tatarom; prawdopodobnie wyprawa ta nie doszła do skutku.
W maju bił Ł. podjazdy z Kalnika, podchodzące pod Niemirów. Dn. 18 VII, wraz z Hanenką, pobił Kozaków oblegających pod Czetwertynówką pułk Perebijnosa, podniecony sukcesem nieopatrznie przeprawił się przez Boh i tu osaczony przez przeważające siły poniósł ciężkie straty (bitwa pod Ładyżynem). Zatrzymywany przez Kozaków Hanenki, zapewne blokowany przez ordę, pozostał Ł. w Ładyżynie do 9 VIII. Po odejściu chana pod Kamieniec Ł. oswobodził z blokady Białą Cerkiew, pobiwszy 13 VIII pod Szemrajówką pułk białocerkiewski. Starał się bezskutecznie o posiłki rosyjskie. Po zaprowiantowaniu fortecy ruszył, w myśl rozkazu króla, po 21 VIII, wraz z Hanenką, przez Wołyń do Hrubieszowa. Twierdzenia Laskowskiego, że Ł. swym nieposłuszeństwem pokrzyżował plany strategiczne Sobieskiego, i Korzona, że deklarował wówczas chęć obrony króla przed malkontentami (sierpień 1672), nie posiadają wystarczających podstaw źródłowych. Dn. 15 IX Ł. połączył się z Sobieskim pod Telatynem, prawdopodobnie pozostawiony w obozie pod Krupą, nie wziął udziału w wyprawie na czambuły. Zachował nadal dobre stosunki z hetmanem w. kor., jechał z nim w jego karecie w czasie wjazdu do Warszawy (12 III 1673). Świadczył na rzecz Sobieskiego w czasie debaty nad upadkiem Kamieńca na sejmie t. r. Sejm ów wybrał go do rady wojennej przy Sobieskim i do sądu nad M. Łozińskim.
Ł. uczestniczył w bitwie pod Chocimiem w dn. 10–11 XI 1673. Na przełomie 1673/4 dowodził jedną z partii w grupie Jana Potockiego, blokującej Kamieniec. W l. 1674–6 miał swój pułk jazdy. Uczestniczył w jesiennej wyprawie na Ukrainę kozacką w r. 1674, a prawdopodobnie i w wyprawie żórawińskiej 1676 r. Sejm t. r. wyznaczył go rezydentem przy królu, a sejm w r. 1683 komisarzem do komisji hibernowej. W l. 1683–6 Ł. posiadał niewielki regiment pieszy, właściwie freikompanię. W r. 1683, przed wyprawą wiedeńską, dowodził grupą osłaniającą koncentrację wojsk koronnych pod Krakowem, po czym wziął udział w działaniach armii litewskiej na Węgrzech. Prawdopodobnie w t. r. został wojewodą podolskim (w czasie wyprawy wiedeńskiej jeszcze nim nie był). Podczas wyprawy mołdawskiej 1686 r. m. in. Ł. miał odbierać (ok. 21 VIII) przysięgę od bojarów w Jassach. Dn. 18 IX wysłany dla spędzenia Tatarów poległ pod Gaurem. Ł. był wybitnym oficerem, cenionym przez Jana III, ale chyba bez szerszych horyzontów dowódczych i zbyt impulsywnym.
Ł. miał dobra dziedziczne w pow. drohickim na Podlasiu, tj. Łużki, Rogów oraz klucz sokołowski. Pierwszą jego żoną była Katarzyna Humiecka, wdowa po Jacku Szemberku, drugą Anna Kopciówna, kasztelanka trocka. Z pierwszego małżeństwa miał synów: Antoniego, Jana i Stanisława.
Słow. Geogr., XII 8; Boniecki; Niesiecki, (pod Luzecki); – Chowaniec Cz., Wyprawa Sobieskiego do Mołdawii 1686 r., „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 4: 1931; Górski K., Wojna Rzeczypospolitej z Turcją w latach 1672–1673, W. 1890 s. 7, 14, 19–20; Jaworski M., Kampania ukrainna Jana Sobieskiego w 1671 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1965 XI cz. 1 s. 112, 121; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego, Kr. 1898 II 373, 376, III 8–9, 46,65, 97, 107–8, 141–2, 205–7, 209–12, 236–7, 243, 333, 345; Laskowski O., Jan III Sobieski, Lw. 1933 s. 86, 91; Majewski W., Podhajce. Kampania letnia i jesienna 1667 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960 VI cz. 1 s. 71–2, 73; tenże, Powstanie kozackie 1664 r., tamże 1972 XVIII cz. 2 s. 152; tenże, Wokół Paska, Adriana Pikarskiego i Skargi, „Przegl. Hist.” T. 58: 1967 z. 3 s. 523; Wimmer J., Wojsko polskie w drugiej połowie XVII w., W. 1965; Woliński J., Po Chocimie 1673/1674, „Przegl. Hist.” T. 37: 1948 s. 300; Zieliński H., Wyprawa Sobieskiego na czambuły tatarskie, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 2: 1930; – Akta do dziejów króla Jana III sprawy r. 1683 … wyjaśniające, Wyd. F. Kluczycki, Kr. 1883; Diariusz kampanii węgierskiej in anno 1683, Wyd. O. Laskowski, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 6: 1933; Kochowski W., Roczników polskich klimakter IV, Lipsk 1853 s. 77, 110, 189–94, 287–8, 349; Łoś [J.], Pamiętniki, Kr. 1858 s. 64; Materiały do dziejów wojny polsko-tureckiej 1672–1676, Wyd. J. Woliński, Studia i Mater. do Hist.-Wojsk., W. 1964–70 X cz. 1 s. 233, 236–7, 257, 263, cz. 2 s. 248, XV cz. 2 s. 230, XVI cz. 2 s. 252; Materiały do wyprawy Sobieskiego do Mołdawii 1686 r., Wyd. Cz. Chowaniec, „Przegl. Hist-Wojsk.” T. 4: 1931; Morsztyn Z., Muza domowa, W. 1954 II; Ojczyste spominki, Wyd. A. Grabowski, Kr. 1845 I 179, II 135–6, 162–6, 287–9; Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, Wyd. F. Kluczycki, Kr. 1880–1 I cz. 1–2 (także s. 699–700, 1074, 1079, 1176); Przyczynki źródłowe do kampanii 1674 r., Wyd. J. Woliński, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 6: 1933; Theatrum Europaeum, Frankfurt 1672 IX 1244–5; Vol. leg., IV 439, 488, V 65, 175, 321; Wimmer, Materiały…, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960–3 VI cz. 1, VII cz. 2, VIII cz. 2, IX cz. 1; Wiśniowiecki D., Relacja… z kampanii 1676 r., Wyd. J. Woliński, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 2: 1930; – AGAD: Zbiór Branickich z Suchej 42/56 f. 164; – Majewski W., Bitwa pod Częstochową 4 IX 1665 r., (rkp.).
Wiesław Majewski