Korbel Stanisław (1882–1956), stenolog, geograf i kartograf. Ur. 5 VI w Krakowie, syn Andrzeja, urzędnika Zarządu Miejskiego w Krakowie, i Seweryny z Zarzyckich. K. ukończył gimnazjum w r. 1901 w Krakowie, a następnie geografię i historię na Wydziale Filozoficznym UJ w r. 1906. W gimnazjum i w czasie studiów uczęszczał na wykłady stenografii, na których zapoznał się z teorią i historią stenografii i opanował praktycznie system graficzny stenologa Józefa Polińskiego, stając się na długie lata propagatorem i wykładowcą tego systemu. Po ukończeniu studiów K. rozpoczął pracę w biurze AU w charakterze zastępcy kierownika z tytułem zastępcy adiunkta. Rozpocząwszy w r. szk. 1908/9 wykłady stenografii i kaligrafii w Akademii Handlowej, K. zrezygnował w r. 1909 z pracy w biurze AU. T. r. zdał we Lwowie egzamin ze stenografii. W r. 1910 rozpoczął wykłady stenografii w Gimnazjum Św. Anny. W r. 1912 K. ogłosił prospekt kursu stenografii polskiej i niemieckiej pt. Doniosłość korzyści nauki stenografii. W latach następnych opublikował m. in. Repetitorium der deutschen Stenographie i Stenografię polską (1917). Stenografia polska, która osiągnęła dziewięć wydań, była metodycznie i graficznie nowocześnie opracowanym podręcznikiem systemu Polińskiego.
W r. 1918 K. został mianowany lektorem stenografii polskiej i niemieckiej. Rozpoczął wykłady stenografii na UJ w r. akad. 1917/8 i prowadził je w dwóch kursach: dla początkujących i zaawansowanych. Wykłady stenografii trwały do końca I semestru 1952 r. z przerwą w czasie okupacji. Prowadził też jednoroczny kurs stenografii w Akademii Górniczej w r. 1919/20. W r. 1921 opublikował artykuł w „Stenografie Polskim” O rozwoju stenografii w Polsce. Z inicjatywy K-la została powołana w r. 1921 Państwowa Komisja Egzaminacyjna dla kandydatów na nauczycieli stenografii. Komisja działała systematycznie do r. 1950. W związku z utworzeniem komisji K. zorganizował na UJ kurs przygotowawczy do państwowego egzaminu nauczycielskiego ze stenografii dla znających stenografię polską w r. akad. 1922/3. W r. akad. 1923/4 K. rozpoczął również kurs stenografii niemieckiej w oparciu o wydany podręcznik. Na I Kongresie Stenografów, zorganizowanym w Warszawie w r. 1922, K. wygłosił referat o Stenografii elementarnej i sejmowej. T. r. wszedł do Komitetu Wykonawczego kongresu. II Kongres Stenografów odbył się w Krakowie na UJ w r. 1923. Kongres ten, którego głównym organizatorem był K., miał charakter naukowy. Postulaty zmian proponowane przez K-la w koreferacie (do referatu Sz. Tauba) zostały przez kongres uchwalone. K. został ponownie wybrany do Komitetu Wykonawczego (jako przewodniczący). Na III Kongresie, w r. 1924, K. wygłosił referat Jak należy uczyć stenografii.
Na kongresach tych wypłynęło zagadnienie konieczności reformy systemu Polińskiego. Swój punkt widzenia na zagadnienie reformy przedstawił K. w broszurze Budowa systemu stenograficznego (1929), w której podał program reform. Wynikiem tych krytycznych badań, szczególnie z zakresu językoznawstwa (zwłaszcza fonetyki), wartości graficznej tworzywa itd. był oryginalny Polski system stenografii dla szkół i samouków (1929). System ten należy do grupy systemów zaliczonych do dialektu głównego Gabelsbergera. Główne zasady budowy alfabetu spółgłoskowego i wokalizacji zaczerpnął z systemu Polińskiego, niemniej jednak Polski system stenografii zawiera wiele nowych i oryginalnych rozwiązań systemowych i graficznych. Treść podręcznika i stronę graficzną dostosował K. do potrzeb uczącej się młodzieży i samouków. W następnym wydaniu wprowadził K. liczne zmiany. Do r. 1960 wyszło łącznie dziewięć wydań Polskiego systemu stenografii. Dziewiąte wydanie było wydaniem pośmiertnym. K. prowadził wykłady własnego systemu jednającego mu wielu zwolenników. Krytyka tego systemu ze strony Tauba spowodowała opublikowanie przez K-la w „Kurierze Codziennym” (1930) listu otwartego z wezwaniem do skonkretyzowania i podania do publicznej wiadomości zarzutów. Za wspólnym porozumieniem wydano broszurę zawierającą „Krytykę polskiego systemu stenografii” przez Tauba i Odpowiedź dr Sz. Taubowi na „Krytykę polskiego systemu stenografii” K-la (1931). W n. r. K. opracował podręcznik do nauki stenografii niemieckiej Deutsche Kurzschrift dla użytku szkolnego. Wynikiem praktyki pedagogicznej była publikacja Dydaktyka stenografii (1937). W Dydaktyce K. przeprowadził podział materiału graficznego w zależności od stopnia trudności oraz tzw. trójdział lekcyjny. W r. 1939 wydał część II Polskiego systemu stenografii pt. Stenografia zawodowa, która stała się podstawą nauki dla stenografów zawodowych i parlamentarnych. K. był członkiem Komitetu Organizacyjnego IV Kongresu Stenografów odbytego w Warszawie 7 I 1939 r., który uchwalił ujednolicenie systemu na drodze konkursu. Na Zjeździe Nauczycieli Stenografii i Pisania na Maszynach 8 i 9 I 1939 r. w Warszawie K. wygłosił referat o Ujednoliceniu stenografii, jako przedmiotu nauczania.
Po wybuchu wojny K. został aresztowany 6 XI 1939 r. przez gestapo wraz z innymi profesorami UJ i wywieziony do Wrocławia, a następnie do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Po powrocie w r. 1940 do Krakowa prowadził wykłady stenografii w Męskim Gimnazjum Kupieckim i równocześnie wykłady stenografii i geografii w Tajnej Szkole Handlowej. Tajne nauczanie rozpoczęte w r. szk. 1941/2 trwało nieprzerwanie do momentu wyzwolenia Krakowa w r. 1945. W czasie okupacji K. ograniczył się do wydania Stenografii polskiej i Deutsche Kurzschrift. Po wojnie wykładał stenografię na UJ i w Liceum Administracyjno-Handlowym (obecnie Technikum Ekonomiczne nr 1). W r. 1946 został kierownikiem Ośrodka Dydaktyczno-Naukowego Stenografii, a od r. 1951 kierownikiem Ośrodka Branżowego Kształcenia i Doskonalenia Kadr Pedagogicznych Szkół Administracyjno-Gospodarczych. W l. szk. 1946/7 i 1949/50 uruchomił kurs stenografii do państwowego egzaminu dla kandydatów na nauczycieli stenografii i pisania na maszynach. Na skutek złego stanu zdrowia przerwał wykłady stenografii i przeszedł na emeryturę. K. był nadal propagatorem ujednolicenia systemu stenografii na drodze konkursu i na V Kongresie Stenografii (1949) zaprotestował przeciw uznaniu drogą głosowania systemu Polińskiego za jednolity. Opracował w tym czasie nowy system, który zamierzał zgłosić do konkursu. Nie brał udziału w komisji, opracowującej jednolity system, którego podstawą był system radziecki M. M. Sokołowa. Uważał bowiem, że systemu tego nie można dostosować do języka polskiego. K. przystąpił do zakończenia prac nad nowym jednolitym systemem stenografii nazwanym Polskim systemem stenografii, który wprowadza dalsze uproszczenia zgodnie z prawami stenologii. Opracowanie to nie zostało ogłoszone (rękopis w posiadaniu autora artykułu). W okresie tych prac stan zdrowia K-la pogarszał się i z zalecenia lekarza K. wycofał się z czynnego życia.
K. zajmował się również geografią gospodarczą i kartografią. Wykłady geografii gospodarczej rozpoczął w r. szk. 1917/8 w Akademii Handlowej. W r. 1922 delegowany został przez Min. Oświaty w podróż naukową do Austrii, Czechosłowacji i Niemiec w celu zapoznania się z pracowniami geograficznymi i kartograficznymi przy tamtejszych uniwersytetach. W czasie podróży pracował przez krótki czas w dziale kreślarskim Instytutu Wojskowo-Geograficznego w Wiedniu i w Jenie. Po powrocie do Krakowa prowadził w dalszym ciągu wykłady w Akademii Handlowej, gdzie otrzymał nominację na profesora etatowego (1922) i rozpoczął starania o otwarcie lektoratu kartografii na Wydziale Filozoficznym UJ; lektorat ten utworzony został, w r. 1922/3 w ramach Instytutu Geograficznego UJ. W t. r. K. rozpoczął wykłady kartografii i kartometrii oraz ćwiczenia i prowadził je bez przerwy do wybuchu wojny. K. zapoczątkował wykłady nowej wiedzy z dziedziny geografii. Wraz z dr Ludomirem Sawickim, dyrektorem instytutu, wydał „Atlas szkolny” w trzech zeszytach (1922–5), a następnie Kurs kartografii (1927), Kartografię szkolną w dzisiejszym systemie nauczania (1929), Atlas geograficzny dla szkół wszelkich typów i użytku powszechnego (1936), a także z dr Rodionem Mochnackim Geografię gospodarczą ogólną (1937). Nakład największej jego pracy kartograficznej – Atlasu świata (Wiedeń 1939) – został spalony przez okupanta niemieckiego. Z całego nakładu zachowało się kilka egzemplarzy autorskich (jeden w posiadaniu żony). W l. akad. 1925/6 do 1936/7 K. był członkiem Komisji Geograficznej PAU. Był również znanym i cenionym filatelistą. W 20-lecie pracy na UJ otrzymał dyplom honorowy lektora stenografii i geografii gospodarczej od ministra wyznań rel. i oświecenia publ., a w 35-lecie pracy Złoty Krzyż Zasługi.
Od r. 1928 był K. ożeniony z Anną Jaworską (1. v.). Pasierb Tadeusz Jaworski, magister praw, był po wojnie attaché prasowym w Sztokholmie, następnie pracownikiem Ambasady Rzpltej Pol. w Waszyngtonie. Zmarł w Waszyngtonie w r. 1952. K. zmarł 10 IV 1956 r. w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim.
Bobrowska S., Taub Sz., Dzieje stenografii Kat. 1931 (podob.); – „Roczn. AU” 1907/8, 1908/9, 1925/6–1936/7; – Arch. UJ: Z dokumentów Lektoratu Stenografii i Wydziału Filozoficznego z l. 1917-52; – Rękopisy prac K-la, Korespondencja K-la z Heleną Mańkową oraz Marianem Stefańskim, Szkic historyczny Kazimierza Karpińskiego, stenologa i lektora stenografii na UJ, (rkp.) w zbiorach Lecha Klewżyca; – Informacja żony, dra Rodiona Mochnackiego, wspomnienia Heleny Mańkowej, Stefanii Franaszek i Mariana Stefańskiego.
Lech Klewżyc