Rymarkiewicz Stanisław Kostka (1829–1912), ksiądz, powstaniec 1863 r. Ur. 29 X we Wschowie, był synem Kazimierza, pisarza sądowego, i Ewy z Braunów, bratankiem Jana (zob.), młodszym bratem Józefa (zob.), bratem stryjecznym Maksymiliana (zob.).
R. ukończył Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Jako gimnazjalista wstąpił do wielkopolskich wojsk powstańczych w r. 1848, lecz brak danych o przebiegu jego służby. Ukończył Seminarium Duchowne w Poznaniu; studiował także teologię we Wrocławiu. Po wyświęceniu w r. 1855 został wikarym przy kościele farnym w Poznaniu. Od r. 1858 do śmierci kierował parafią w Kotlinie w pow. pleszewskim, gdzie był najpierw komendarzem, a od r. 1862 proboszczem, zaś w l. 1891–3 także dziekanem pleszewskim. Od r. 1897 pełnił równocześnie obowiązki komendarza w pobliskiej Lutyni. W kazaniach występował przeciwko antypolskiej polityce pruskiej, wskutek czego lokalne władze określały go mianem gorliwego agitatora polskiego. Szczególnie R. był czynny w kampanii wyborczej r. 1861 na rzecz polskich kandydatów na posłów do sejmu pruskiego. W r. 1862 sądy pruskie dwukrotnie skazały go na kary grzywny za «podburzanie do gwałtu» i obrazę urzędnika.
Po wybuchu powstania styczniowego należał R. do najczynniejszych konspiratorów wielkopolskich, udzielających pomocy powstańcom w Królestwie. W maju 1863 został aresztowany, po wykryciu przez policję pruską tzw. Komitetu Jana Działyńskiego, naczelnego organu powstańczego w W. Ks. Pozn. R. pełnił funkcję komisarza cywilnego powstania, zapewne na powiaty pleszewski i jarociński, a z przechwyconych przez policję notatek Działyńskiego wynikało, że był także jednym z kandydatów na komisarza wojennego. Wraz z 149 osobami został oskarżony o zdradę stanu i usiłowanie wskrzeszenia Polski w granicach sprzed r. 1772. W akcie oskarżenia postawiono mu zarzut, iż utrzymywał bliskie kontakty z wielkopolskimi przywódcami powstania i wczesnym rankiem 15 III 1863 prowadził konwój złożony z 20 wozów z ochotnikami do oddziału Edmunda Taczanowskiego w lasach sławoszewskich w okolicach Pleszewa. Poza tym podczas rewizji u R-a w Kotlinie znaleziono ekwipunek wojskowy. Wyrokiem sądu berlińskiego R. został 24 XII 1864 skazany na 15 miesięcy pobytu w twierdzy i niebawem uwolniony w związku z zaliczeniem aresztu na poczet kary. Wygłoszoną przezeń na procesie Mowę w obronie duchowieństwa W. Księstwa Poznańskiego przeciw zarzutom czynionym w skardze o zbrodnię stanu ogłosił „Tygodnik Katolicki” (1864 t. 5 nr 48 i odb. Grodzisk 1864).
R. uczestniczył w polskim życiu społeczno-gospodarczym. W r. 1885 założył w Pleszewie spółdzielczy Bank Pożyczkowy, którym kierował przez 27 lat jako prezes rady nadzorczej; spółka ta udzielając kredytów okolicznym rolnikom uniezależniała ich od banków niemieckich. Należał w r. 1861 do członków założycieli Tow. Rolniczego Pleszewsko-Odolanowskiego, jednej z najstarszych tego typu organizacji w W. Ks. Pozn. Przyczynił się wówczas do powstania i rozwoju rolniczych kółek włościańskich w powiatach Pleszew i Odolanów. W r. 1894 przystąpił do komitetu ogólnego II walnego wiecu polsko-katolickiego, odbywającego się w dn. 3–6 VI w Poznaniu pod hasłami obrony praw Kościoła i nauki w języku polskim. Był też członkiem Tow. Pomocy Naukowej im. K. Marcinkowskiego oraz Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk. R. zmarł 2 IV 1912 w Kotlinie i tam został pochowany.
Wojtkowski, Bibliogr. hist. Wpol., I; Podr. Enc. Kośc.; Elenchus omnium ecclesiarum et universi cleri archidioecesis Gnesnensis et Posnaniensis pro a. D. 1855, 1858–60, 1862, 1891–3, 1913; Katalog koresp. Działyńskich, Zamoyskich; – Chosłowski J., Pięćdziesięciolecie Towarzystwa Rolniczego Pleszewsko-Odolanowskiego, P. 1911 s. 6; Grot Z., Rok 1863 w zaborze pruskim, P. 1963; Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., II; 125 lat Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, P. 1982; Zieliński Z., Kościół katolicki w Wielkim Księstwie Poznańskim w l. 1848–1865, L. 1973; – Anklage-Schrift wegen Hochverrats (1864), s. 114–18; Sulerzyski N., Pamiętniki … b. posła Ziemi Pruskiej na sejm berliński, W. 1985; Sprawozdanie Związku Spółek Zarobkowych w Poznaniu za r. 1897; – „Dzien. Pozn.” 1894 nr 100, 1911 nr 126, 1912 nr 77, 81, 1915 nr 143; „Kur. Warsz.” 1912 nr 149; „Praca” 1912 nr 15; „Tyg. Ilustr.” 1912 nr 19 s. 395; – AP w P.: Akta landratury Jarotschin 138, 515, 614; Arch. Archidiec. w P.: Akta personalne z l. 1851–62 KA 999.
Hieronim Szatkowski