INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Kropiński h. Sulima      Fragment podpisu St. Kropińskiego pod listem z Cieszyna (3 stycznia 1772) w kolekcji Listy do Józefa Zaremby (1772). Vol. 1 - w zbiorach Biblioteki Kórnickiej PAN - źródło kopii cyfrowej: Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa (wbc.poznan.pl).
Biogram został opublikowany w 1970 r. w XV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kropiński Stanisław h. Sulima (ok. 1725–1773), poseł na sejmy, konfederat barski. Pochodził z niezbyt zamożnej średniej szlachty poleskiej. Syn Piotra (ok. 1665–1732), rotmistrza przedniej straży lit., i Anny z Laskowskich. W r. 1746 był miecznikiem egzulanckiego powiatu nowogrodzkiego w woj. czernihowskim, a «chodząc» dzierżawami i zastawami dorobił się własnej «wioseczki» Paszuki na pograniczu wołyńskim. W dążeniu do wybicia się świadczył swe usługi kolejno: Sapiehom, Czartoryskim, Radziwiłłom, Potockim, Branickim. Ze swymi mocodawcami układał listy kandydatów na sejmy, trybunały i urzędy. Posiadał ważki głos w sprawie utrzymania czy zerwania sejmiku. O przodownictwo w woj. brzeskim rywalizował z Marcinem Matuszewiczem, stronnikiem «familii».
Na sejmie 1748 r. jako poseł brzesko-litewski reprezentował stronnictwo radziwiłłowskie, ale wkrótce pozyskał zaufanie Jerzego Flemminga, podskarbiego w. lit., i stał się jednym z głównych jego doradców i filarów stronnictwa Czartoryskich, dzięki czemu otrzymał w r. 1752 urząd sędziego grodzkiego brzeskiego. W r. 1754 K. ubiegał się w Brześciu o mandat poselski z ramienia «familii», ale w chwili gdy Flemming, upatrzony na marszałka, podnosił laskę, obaj o mało nie zostali zarąbani szablami przez przeciwników. Flemming obwiniał K-ego o słabe przygotowanie wyborów i stracił doń zaufanie. Wówczas K. przerzucił się do obozu radziwiłłowskiego. W tym czasie ożenił się z Zuzanną Orzeszkówną, posażną córką Michała, marszałka pińskiego. Prowadząc wystawne życie szybko roztrwonił posag żony. Z pomocą przyszedł hetman w. lit. M. K. Radziwiłł, który w r. 1758 nadał mu tytularną szarżę porucznika petyhorskiego, z roczną pensją 2 000 złp. Szykanowany przez Flemminga, zrzec się musiał w r. 1759 sędziostwa brzeskiego. Wysługiwał się Radziwiłłom na sejmikach deputackich i gospodarskich. Dn. 16 III 1761 r. został marszałkiem sejmiku poselskiego brzeskiego lit., który utrzymał się tylko dzięki temu, że K. rozdzielił mandaty poselskie między oba zwalczające się stronnictwa. Po rychłej śmierci hetmana pośpieszył w r. 1762 na dwór jego syna Karola Radziwiłła «Panie Kochanku». Za zgodą nowego pryncypała został posłem na sejmiku brzeskim lit., gdzie zastosował z powodzeniem swą taktykę: utrzymać sejmik za cenę podziału obu mandatów poselskich między rywalizujące z sobą stronnictwa. W tym czasie wszedł K. w bliższe stosunki z Joachimem Potockim, starostą trembowelskim. W r. 1764 podpisał z woj. brzeskim elekcję Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Do konfederacji barskiej przystąpił niewątpliwie już 24 IX 1768 r. (nie zaś dopiero 30 VI 1769 r., jak u Konopczyńskiego), gdy O. G. Bęklewski podniósł ją w woj. brzeskim. Tytułował się wówczas konsyliarzem generalnym W. Ks. Lit. W recesie nieświeskim (29 X 1768) nie wziął udziału, krzątał się natomiast około ponownego zorganizowania konfederacji kontaktując się z księżną Anną Jabłonowską i hetmanem J. K. Branickim. W końcu sierpnia 1769 r. z Białegostoku, drogą okrężną przez Prusy i Śląsk, podążył do Białej i wziął tam udział w końcowej fazie prac nad organizacją Generalności. Nie udało mu się jednak przeforsować na sekretarza generalnego Józefa Sapiehy, krajczego lit. W Generalności, której 13 XI zaprzysiągł wierność, reprezentował w charakterze konsyliarza województwo brzesko-lit. W Radzie Najwyższej był jednym z najaktywniejszych jej członków. Wchodził do Wydziału złożonego z 9 osób, które podpisywały wraz z marszałkiem wszystkie uchwały Generalności. Od 1 II 1770 r. do końca konfederacji był członkiem siedmioosobowej Rady Skarbowej, zwanej później Radą Ekonomiczną. Dn. 13 III t. r. otrzymał K. polecenie przyjazdu do Dukli, dokąd przybył Ignacy Twardowski z tajną misją z Warszawy. Dn. 14 IV delegowany był do inkwizycji aresztowanego Józefa Bierzyńskiego, marszałka sieradzkiego. Przesłuchania nie ukończył z powodu ucieczki aresztanta, ale podpisał dekret skazujący zaocznie Bierzyńskiego na karę śmierci. Dn. 20 VI został członkiem Komisji do zorganizowania sądów konfederackich. W Generalności K. reprezentował początkowo kierunek polityki biskupa Adama Krasińskiego, później jednak związał się z obozem wesslowskim, ale stale pozostawał w bliskim kontakcie z Karolem Radziwiłłem. Po upadku konfederacji nakłaniał marszałków i konsyliarzy litewskich do składania recesów oraz prowadził «nowy werbunek» dla domniemanej konfederacji pod laską Józefa Sosnowskiego. Widząc nierealność tych zamiarów, wyjechał do Gdańska i tam zmarł późną wiosną 1773 r. (13 VI już nie żył). Z Zuzanny Orzeszkówny zostawił syna Ludwika (zob.).
 
Boniecki; Uruski; – Bartoszewicz J., Kropińscy, obrazki sejmikowego życia z czasów saskich, w: Dzieła, Kr. 1880 VII 1–46, 162, 240; Kantecki K., Szkice i opowiadania, P. 1883 s. 88; Konopczyński, Konfederacja barska; tenże, Polska w dobie wojny siedmioletniej, W. 1911 II; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Kr. 1906 III 243, 245, Lw. 1909 IV; – Diariusze sejmowe z wieku XVIII, Wyd. W. Konopczyński, W. 1911 I; Elektorów poczet, Wyd. O Pietruski, Lw. 1845; Konfederacja barska, Wybór tekstów, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1928 s. XXIX, 60, 71; Matuszewicz M., Pamiętniki, Wyd. A. Pawiński, W. 1876 I–IV; Mémoires du roi Stanislas-Auguste Poniatowski, S.-Pét. 1914; Polityka i ustrój Generalności konfederacji barskiej, Wyd. W. Konopczyński, Arch. Kom. Hist., Kr. 1930 XIV; Vol. leg., VII 129; Z pamiętnika konfederatki księżnej Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny (1771–3), Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1914; – AGAD: Arch. Radziwiłłowskie dz. V t. 168 nr 7796, 7797; B. Czart.: rkp. nr 837 s. 99, nr 924 s. 361, nr 3470 s. 131; B. Kórn.: Arch. Zaremby rkp. III 192; B. Tow. Przyj. Nauk w Wil.: rkp. 94 (w odpisach autora).
                                                                                                                                                                                                                               Wacław Szczygielski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.