Lasocki Stanisław h. Dołęga (zm. 1534), podkomorzy poznański, wojski i starosta rawski. Był synem Michała (zob.) i Doroty Melsztyńskiej. Po ojcu odziedziczył spory majątek, na który składały się miasto Brzeziny w woj. łęczyckim, kilka wsi w woj. sandomierskim w pow. wiślickim oraz wsie w woj. i pow. brzesko-kujawskim. Młodość spędził zapewne na dworze królewskim. Dn. 29 XII 1485 r. otrzymał urząd podkomorzego poznańskiego, po zrzeczeniu się go przez Andrzeja Górskiego. W końcu 1498 r. dostał kilkanaście wsi w pow. łęczyckim, zabranych przez skarb król. z powodu uchylania się ich właścicieli od wyprawy wojennej. W czasie bezkrólewia po śmierci Jana Olbrachta (1501) został na zjeździe w Nowym Mieście Korczynie wyznaczony do odebrania przysięgi od miast i szlachty pruskiej. Zdaje się jednak, iż mimo ponagleń kardynała Fryderyka Jagiellończyka misji tej nie wypełnił. Po wyborze Aleksandra, późną jesienią t. r. posłował do wielkiego mistrza krzyżackiego, ks. Fryderyka saskiego, z wezwaniem na koronację, a wiosną 1503 r. wysłał go król do księcia Jerzego saskiego z protestem przeciwko uchylaniu się w. mistrza, brata książęcego, od hołdu. Dn. 22 IV 1505 r. został L. wojskim sochaczewskim. Brał udział w wyborze Zygmunta I i podpisał akt potwierdzający elekcję. Posłował na sejm 1512 r., a w r. 1514 wysłał go Zygmunt I na synod prowincjonalny z ważnym zadaniem uzyskania od duchowieństwa subsidium charitativum. Skoligaciwszy się przez małżeństwo z Zofią, córką Jakuba Szydłowieckiego, kaszt. sandomierskiego i podskarbiego kor., z wpływowymi rodami możnowładczymi, pozostawał L. w cieniu swoich wielkich powinowatych. Bliskie, a nawet przyjacielskie stosunki łączyły go z Andrzejem Krzyckim, ale niezbyt dobrze widziany przez Piotra Tomickiego, podkanclerzego, nie doszedł do większych godności.
Główną uwagę skupiał zresztą L. na zarządzaniu swoimi dobrami, które wydatnie powiększył, przede wszystkim o zespół wsi w pow. proszowskim nabytych od Mikołaja Szydłowieckiego (1527). Tenutariusz Śremu od r. 1504, w r. 1520 dostał bogate starostwo rawskie. W związku z tym wymienił w r. n. urząd wojskiego sochaczewskiego na rawskiego. Energiczny i zapobiegliwy gospodarz, toczył w sprawach majątkowych nieustanne procesy. Szczególnie dokuczył kapitule krakowskiej, która skarżyła się przez długie lata na szkody wyrządzone w jej dobrach Pabianice, sąsiadujących z trzymanymi przez L-ego królewszczyznami: Wiączyn, Szczawin i Szeligi. Handel wołami z pomijaniem komory celnej rawskiej naraził go na ostry konflikt z kaszt. biechowskim M. Rusockim. W r. 1518 L. objął zarząd nad olbrzymimi dobrami krewnych ze strony matki, Beaty i Katarzyny Melsztyńskich. Rozbudował Brzeziny, zakładając w nich nową dzielnicę, nazwaną dla uczczenia żony – Szydłowcem. Inwestował także kapitał w poszukiwania górnicze prowadzone w spółce z Krzysztofem Szydłowieckim, Janem Tarnowskim i mieszczanami krakowskimi, m. in. Kasprem Barem i Pawłem Kaufmanem (1525). Mimo bliskich związków z mieszczaństwem szczególnie ostro przeciwstawił się w r. 1534 próbie osądzenia wg prawa miejskiego (niemieckiego) mieszczanina krakowskiego Erazma Zaiferta (Betmana) za zabicie szlachcica.
L. zmarł po 25 I, a przed 7 IV 1534 r., pochowany w bogato uposażonym przez siebie kościele parafialnym w Brzezinach. Z małżeństwa z Szydłowiecką (zm. 1532) pozostawił trzech synów: Jakuba (zm. 1576), studenta uniwersytetu w Lipsku w r. 1533, kaszt. inowłodzkiego 1545, łęczyckiego 1550, w przeciwieństwie do młodszych braci: Stanisława (zob.) i Krzysztofa (zob.), działaczy różnowierczych, gorliwego katolika. Z córek L-ego Anna wyszła za Stanisława Bala z Hoczwi, a Zofia za Jakuba Unichowskiego.
Piękną renesansową płytę nagrobną L-ego wykonał, na zlecenie wykonawcy testamentu Macieja z Jeżowa, prepozyta brzezińskiego, Bernardino Zanobi de Gianotis (ok. 1535). W kościele brzezińskim znajduje się również nagrobek Zofii z Szydłowieckich Lasockiej, wcześniejszy, wykonany przez nieznanego rzeźbiarza; – Biliński A., Szlachta ziemi dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów, W. 1932; Boniecki; Gąsiorowski A., Urzędnicy wielkopolscy, 1385–1500, P. 1968 (fot. nagrobka L-ego); – Bartel O., Do historii Brzezin i prepozytury brzezińskiej Andrzeja Frycza Modrzewskiego, „Reform. w Pol.” R. 12: 1953–1955; Finkel L., Elekcja Zygmunta I, Kr. 1910; Gąsiorowski A., Urzędnicy zarządu lokalnego w późnośredniowiecznej Wielkopolsce, P. 1970; Kozakiewiczowie H. i S., Polskie nagrobki renesansowe, „Biul. Hist. Sztuki” 1953 s. 6–7 (fot. nagrobków Lasockich); Pociecha W., Geneza hołdu pruskiego, Gdynia 1937 s. 21; tenże, Królowa Bona (1494–1557), P. 1949 II; Spraw. Kom. Hist. Sztuki, VIII s. CCCCLXIV; – Acta capitulorum, II; Acta Tom., III, XIII, XV, XVI; Akta Aleksandra; Corpus Iuris Polonici, III; Matricularum summ., II–IV; – Życiorys Jakuba Lasockiego oprac. przez Halinę Kowalską w materiałach Red. PSB.
Halina Kowalska