INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Lasocki h. Dołęga  

 
 
Biogram został opublikowany w 1971 r. w XVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lasocki Stanisław h. Dołęga (zm. 1534), podkomorzy poznański, wojski i starosta rawski. Był synem Michała (zob.) i Doroty Melsztyńskiej. Po ojcu odziedziczył spory majątek, na który składały się miasto Brzeziny w woj. łęczyckim, kilka wsi w woj. sandomierskim w pow. wiślickim oraz wsie w woj. i pow. brzesko-kujawskim. Młodość spędził zapewne na dworze królewskim. Dn. 29 XII 1485 r. otrzymał urząd podkomorzego poznańskiego, po zrzeczeniu się go przez Andrzeja Górskiego. W końcu 1498 r. dostał kilkanaście wsi w pow. łęczyckim, zabranych przez skarb król. z powodu uchylania się ich właścicieli od wyprawy wojennej. W czasie bezkrólewia po śmierci Jana Olbrachta (1501) został na zjeździe w Nowym Mieście Korczynie wyznaczony do odebrania przysięgi od miast i szlachty pruskiej. Zdaje się jednak, iż mimo ponagleń kardynała Fryderyka Jagiellończyka misji tej nie wypełnił. Po wyborze Aleksandra, późną jesienią t. r. posłował do wielkiego mistrza krzyżackiego, ks. Fryderyka saskiego, z wezwaniem na koronację, a wiosną 1503 r. wysłał go król do księcia Jerzego saskiego z protestem przeciwko uchylaniu się w. mistrza, brata książęcego, od hołdu. Dn. 22 IV 1505 r. został L. wojskim sochaczewskim. Brał udział w wyborze Zygmunta I i podpisał akt potwierdzający elekcję. Posłował na sejm 1512 r., a w r. 1514 wysłał go Zygmunt I na synod prowincjonalny z ważnym zadaniem uzyskania od duchowieństwa subsidium charitativum. Skoligaciwszy się przez małżeństwo z Zofią, córką Jakuba Szydłowieckiego, kaszt. sandomierskiego i podskarbiego kor., z wpływowymi rodami możnowładczymi, pozostawał L. w cieniu swoich wielkich powinowatych. Bliskie, a nawet przyjacielskie stosunki łączyły go z Andrzejem Krzyckim, ale niezbyt dobrze widziany przez Piotra Tomickiego, podkanclerzego, nie doszedł do większych godności.
Główną uwagę skupiał zresztą L. na zarządzaniu swoimi dobrami, które wydatnie powiększył, przede wszystkim o zespół wsi w pow. proszowskim nabytych od Mikołaja Szydłowieckiego (1527). Tenutariusz Śremu od r. 1504, w r. 1520 dostał bogate starostwo rawskie. W związku z tym wymienił w r. n. urząd wojskiego sochaczewskiego na rawskiego. Energiczny i zapobiegliwy gospodarz, toczył w sprawach majątkowych nieustanne procesy. Szczególnie dokuczył kapitule krakowskiej, która skarżyła się przez długie lata na szkody wyrządzone w jej dobrach Pabianice, sąsiadujących z trzymanymi przez L-ego królewszczyznami: Wiączyn, Szczawin i Szeligi. Handel wołami z pomijaniem komory celnej rawskiej naraził go na ostry konflikt z kaszt. biechowskim M. Rusockim. W r. 1518 L. objął zarząd nad olbrzymimi dobrami krewnych ze strony matki, Beaty i Katarzyny Melsztyńskich. Rozbudował Brzeziny, zakładając w nich nową dzielnicę, nazwaną dla uczczenia żony – Szydłowcem. Inwestował także kapitał w poszukiwania górnicze prowadzone w spółce z Krzysztofem Szydłowieckim, Janem Tarnowskim i mieszczanami krakowskimi, m. in. Kasprem Barem i Pawłem Kaufmanem (1525). Mimo bliskich związków z mieszczaństwem szczególnie ostro przeciwstawił się w r. 1534 próbie osądzenia wg prawa miejskiego (niemieckiego) mieszczanina krakowskiego Erazma Zaiferta (Betmana) za zabicie szlachcica.
L. zmarł po 25 I, a przed 7 IV 1534 r., pochowany w bogato uposażonym przez siebie kościele parafialnym w Brzezinach. Z małżeństwa z Szydłowiecką (zm. 1532) pozostawił trzech synów: Jakuba (zm. 1576), studenta uniwersytetu w Lipsku w r. 1533, kaszt. inowłodzkiego 1545, łęczyckiego 1550, w przeciwieństwie do młodszych braci: Stanisława (zob.) i Krzysztofa (zob.), działaczy różnowierczych, gorliwego katolika. Z córek L-ego Anna wyszła za Stanisława Bala z Hoczwi, a Zofia za Jakuba Unichowskiego.

Piękną renesansową płytę nagrobną L-ego wykonał, na zlecenie wykonawcy testamentu Macieja z Jeżowa, prepozyta brzezińskiego, Bernardino Zanobi de Gianotis (ok. 1535). W kościele brzezińskim znajduje się również nagrobek Zofii z Szydłowieckich Lasockiej, wcześniejszy, wykonany przez nieznanego rzeźbiarza; – Biliński A., Szlachta ziemi dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów, W. 1932; Boniecki; Gąsiorowski A., Urzędnicy wielkopolscy, 1385–1500, P. 1968 (fot. nagrobka L-ego); – Bartel O., Do historii Brzezin i prepozytury brzezińskiej Andrzeja Frycza Modrzewskiego, „Reform. w Pol.” R. 12: 1953–1955; Finkel L., Elekcja Zygmunta I, Kr. 1910; Gąsiorowski A., Urzędnicy zarządu lokalnego w późnośredniowiecznej Wielkopolsce, P. 1970; Kozakiewiczowie H. i S., Polskie nagrobki renesansowe, „Biul. Hist. Sztuki” 1953 s. 6–7 (fot. nagrobków Lasockich); Pociecha W., Geneza hołdu pruskiego, Gdynia 1937 s. 21; tenże, Królowa Bona (1494–1557), P. 1949 II; Spraw. Kom. Hist. Sztuki, VIII s. CCCCLXIV; – Acta capitulorum, II; Acta Tom., III, XIII, XV, XVI; Akta Aleksandra; Corpus Iuris Polonici, III; Matricularum summ., II–IV; – Życiorys Jakuba Lasockiego oprac. przez Halinę Kowalską w materiałach Red. PSB.
                                                                                                                                                                                                                                   Halina Kowalska

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.