Lipiński Stanisław (1884–1954), hodowca roślin. Ur. 5 XI w Ratniowie na Wołyniu, syn Kazimierza, ziemianina, właściciela majątku w Zaturcach (pow. Horochów), i Klary Rokickiej. W l. 1896–1903 uczył się w gimnazjum w Kijowie. Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości studiował na politechnice w Kijowie, a w l. 1905–8 na wydziale filozoficznym uniwersytetu w Lipsku. Tam w r. 1911 uzyskał stopień doktora filozofii po przedstawieniu pracy Studien ueber Brachyceros-Rind des Oestlichen Mitteleuropa, im besonderen an einem primitiven Landschlage des Wolhynischen Polessje („Roczniki Nauk Roln.” T. 7: 1914 z. 1). Od r. 1910 gospodarował na roli w rodzinnych Zaturcach. W okresie pierwszej wojny światowej był początkowo zastępcą pełnomocnika Związku Ziemstw do spraw wysiedlonych z terenów przyfrontowych, a w l. 1916–8 jako prezes Agrosojuzu zajmował się aprowizacją armii rosyjskiej. W r. 1922 rozpoczął w Zaturcach prace nad hodowlą roślin i tym zagadnieniem zajmował się już wyłącznie w następnych latach. Prowadząc selekcję pszenicy ozimej Wysokolitewki, wyhodował nowe odmiany, jak Wołynianka Wczesna i Zaturzecka Biała. W l. 1934–9 pracował nad wytworzeniem odpornych na rdzę nowych odmian pszenic ozimych przez krzyżówki z formami zagranicznymi. Równocześnie wyhodował odmiany ziemniaków Zaturzeckie Białe oraz reprodukował pochodzące z hodowli Braci Kleszczyńskich owies Biały Mazur i jęczmień jary Skrzeszowicki.
Od r. 1939 administrował L. gospodarstwem hodowlanym E. Kleszczyńskiego Czechy w pow. miechowskim. W początkowym okresie kontynuował prace hodowlane nad pszenicami, w wyniku czego powstały nowe odmiany, jak Stylowa, Wygnanka i inne, a ok. r. 1942 poświęcił się już wyłącznie hodowli ziemniaków. Na tym polu osiągnął poważne rezultaty i stał się jednym z najwybitniejszych polskich specjalistów w tej dziedzinie. Po zakończeniu wojny w r. 1945 przez kilka miesięcy był adiunktem w Zakładzie Uprawy Roli i Roślin na UJ. Gdy w r. 1946 uzyskał z Urzędu Repatriacyjnego gospodarstwo rolne Więzowno pod Bydgoszczą, kontynuował tam prace hodowlane wraz z synem i synową, pracując równocześnie w Państwowych Zakładach Hodowli Roślin. Z końcem 1945 r. uratował materiały hodowlane oraz szeroką kolekcję ziemniaków majątku Wyszobórz i zorganizował tam stację hodowlaną Państwowych Zakładów Hodowli Roślin (PZHR). W oparciu o ten cenny materiał przystąpił do badań nad odpornościową hodowlą ziemniaków. Stacja w Wyszoborzu przeniesiona została w r. 1948 na lepsze warunki glebowe do stacji Zamarte, która, po przejęciu jej w r. 1951 przez Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin (IHAR), stała się jedną z czołowych polskich placówek pracujących nad hodowlą ziemniaka. L. kierował stacją Wyszobórz w l. 1946–8, a stacją Zamarte w l. 1948–50. Zorganizowane przez niego i pozostające pod jego kierownictwem w l. 1950–4 Laboratorium Badań Ziemniaka w Gdańsku-Wrzeszczu stanowiło najpierw jednostkę organizacyjną PZHR, a następnie weszło w skład Zakładu Ziemniaka i Innych Roślin Bulwiastych Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin.
Wówczas to L. ogłosił: O odporności kłębów ziemniaczanych na zarazę ziemniaczaną (Phytophthora infestans) („Postępy Nauk Roln.” R. 5: 1953 nr 1), Niektóre zagadnienia metodyki hodowli na odporność przeciwko zarazie ziemniaczanej (tamże R. 6: 1954 nr 3). W oparciu o jego wskazówki Stacja Zamarte uzyskała różne wczesnośrednie odmiany ziemniaków odpornych na zarazę ziemniaczaną. Prace te były pionierskie w skali europejskiej. Prowadził również badania nad wykorzystaniem dzikich gatunków ziemniaków do hodowli odpornościowej, opracował uproszczoną metodę dla wyhodowania międzygatunkowego mieszańca łączącego w sobie kilka najważniejszych cech odpornościowych i był współtwórcą kilkunastu odmian ziemniaków. Już po jego śmierci ukazały się prace Kombinowana hodowla odpornościowa ziemniaków („Roczniki Nauk Roln.” T. 74: 1956, S. A z. 1), Hodowla odmian ziemniaka odpornych na stonkę (Leptinotarsa Decemplineata Say) („Postępy Nauk Roln.” R. 9: 1957 nr 6). Przygotował projekt podręcznika Hodowla ziemniaka, ogłoszonego jednak dopiero w r. 1958 pod red. K. Roguskiego. Opracował tam rozdział Ogólna metodyka hodowli ziemniaka oraz obszerny, liczący 250 pozycji spis odmian ziemniaków. L. zmarł w Sopocie 9 IV 1954 r.
Z małżeństwa z Marią Lipską miał synów: Juliana, inżyniera budownictwa wodnego, Jana, inżyniera rolnika, Zbigniewa, ekonomistę, Jerzego, lekarza, i córkę Jadwigę, pracownika naukowego w zakresie rolnictwa.
Bibliografia zawartości czasopisma „Roczniki Nauk Rolniczych” 1903–1955, Kr. 1956; Bibliografia zawartości dwumiesięcznika „Postępy Nauk Rolniczych” 1949–1960, Kr. 1956–61; – S. L., Zaturce, w: Księga pamiątkowa na 75-lecie „Gazety Rolniczej” 1861–1935, W. 1938 II 863–9; Z dziejów hodowli roślin i nasiennictwa w Polsce, „Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol.”, S. B., Z. 17: 1969 s. 110–1 (fot.); – „Dzien. Bałtycki” R. 10: 1954 nr 87 s. 6; – Dokumenty w posiadaniu rodziny; – Informacje córki Jadwigi i syna Jana.
Ewa Turczyńska