Męciński Stanisław z Kurozwęk h. Poraj (1732–1799), starosta wieluński, deputat trybunalski i poseł sejmowy. Był synem Wojciecha (zob.) i Anny z Głogowskich, starościanki grabowieckiej, wdowy po Franciszku Stadnickim, chorążym lubaczowskim. Będąc jedynym synem odziedziczył rozległe dobra: klucze Działoszyn, Trębaczów, Danków i Prusiecko w ziemi wieluńskiej, Mierzyn i Niechcice w pow. piotrkowskim, Ossę w pow. opoczyńskim, Barwinek, Tylawę i Zyndramów w pow. bieckim, Moniatycze i Nowosiółki w woj. bełskim. Kształcił się w akademii lunewillskiej Stanisława Leszczyńskiego. W r. 1764 podpisał z ziemią wieluńską elekcję Stanisława Poniatowskiego. W r. 1765 otrzymał po ojcu starostwo grodowe wieluńskie. Równocześnie został szambelanem królewskim. Dn. 1 III 1765 zasiadał przez dwa lata w Komisji Wojskowej Kor., dla której opracował, jako jeden ze współautorów, ordynację sądową, przyjętą na sejmie 1766. Jako starosta wieluński prowadził ostre spory z miastem o licytację propinacji i o wsie miejskie. Był przeciwnikiem konfederacji barskiej i wbrew jej zakazom zagaił 26 IX 1768 w Wieluniu sejmik przedsejmowy, który, jako jeden z nielicznych w Rzpltej, wybrał posłów na niedoszły sejm. Wiosną 1770 należał do grona osób projektujących utworzenie w Wielkopolsce związku, który, nie posiadając charakteru rekonfederacji ani też akcentów antybarskich, nosić miał nazwę «Benesentientium». Zabiegi ośrodka w Lublińcu (A. Lubomirski, ks. Franciszka Kurlandzka) oraz interwencja J. Zaremby udaremniły te zamierzenia. Dochował jednak wierności królowi, za co otrzymał (27 VI 1770) szarżę rotmistrza i (po ojcu) chorągiew pancerną. Z ramienia sejmu rozbiorowego 1773–5 r. zasiadał w komisjach do rozgraniczenia starostwa krzepickiego i do rozsądzenia spornych spraw majątkowych konwentu dominikanów w Gidlach. W r. 1775 był deputatem na Trybunał Kor. W r. 1778 z ramienia sądów referendarskich wchodził do komisji do rozpatrzenia sporu między gromadami wsi starostwa krzepickiego a star. Augustem Miączyńskim. W r. 1780 otrzymał Order Św. Stanisława.
W r. 1782 posłował z ziemi wieluńskiej na sejm warszawski, a w r. 1784 został po raz drugi deputatem na Trybunał Piotrkowski. Był wiernym stronnikiem króla i gościł go w Działoszynie w czasie jego podróży w r. 1787, ale starania M-ego o kasztelanię spicymierską (1788) skończyły się niepowodzeniem. Sejm Wielki 30 V 1789 powołał M-ego do komisji dla oznaczenia wysokości ofiary 10-go grosza w ziemi wieluńskiej. Przychylny konstytucji majowej, czuwał w r. 1792 nad wieluńskim sejmikiem lutowym i zaręczał królowi za właściwy jego przebieg. Zbojkotował natomiast sejmik z 30 VIII t. r., na którym ziemia wieluńska wiązała się z konfederacją targowicką. Mieszkał w Działoszynie, gdzie rezydencję z 1. poł. XVII w. wielkim kosztem przebudował i ozdobił, a wokół otoczył wspaniałym ogrodem w stylu francuskim. Koneser i miłośnik sztuk pięknych, posiadał galerię obrazów, wśród których wyróżniał się zbiór portretów Stanisława Augusta i jego rodziny. Urządził w swym pałacu teatr, utrzymywał stałą kapelę i chorągiew nadworną. Prowadził wystawne życie na skalę wielkopańską. Na to wszystko łożył ogromne sumy, nadwerężając znacznie stan majątkowy. Ufundował w Działoszynie kościół, którego budowę rozpoczęto w r. 1787. W r. 1786 otrzymał od króla zatwierdzenie dawnych przywilejów dla Działoszyna oraz prawo odbywania dodatkowych jarmarków. W mieście wzniósł dużo okazałych budynków. Zmarł w Lublinie w r. 1799.
Żona M-ego (od ok. r. 1767) Rozalia Kurdwanowska, starościanka baranowska (zm. 1798 w Działoszynie), miała wnieść mężowi posag dużej wartości. Z tego małżeństwa M. pozostawił 5 córek: Teklę, zamężną za Aleksandrem Gedroyciem, oboźnym polnym lit., Barbarę, za Ksawerym Paciorkowskim, 2. v. Woltgonową, Annę, za Ignacym Morzkowskim, Apolonię (zm. 1866), za Hieronimem Kochanowskim (zob.) i Urszulę za Ludwikiem Bobowskim, ponadto 3 synów: Józefa (1770–1794), szambelana królewskiego, porucznika kawalerii narodowej, poległego pod Maciejowicami, Jana Nepomucena (1776–1858), radcę departamentu lubelskiego, sędziego pokoju, oraz Wincentego (1779–1849), członka Stanów galicyjskich.
Estreicher; Finkel, Bibliografia; Słownik Geogr., II 264; Niesiecki; Uruski; Wielądko W. W., Heraldyka czyli opisanie herbów…, W. 1796 IV; Żychliński, I; Katalog Zabytków Sztuki w Pol., II (woj. łódzkie); – Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska, W. 1843 1 247–9; Goldberg J., Stosunki agrarne w miastach ziemi wieluńskiej w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku, Ł. 1960; Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1896; Szczygielski W., Dzieje ziemi wieluńskiej, Ł. 1969; – Diariusz sejmu 1776…, W. 1776 s. 385, 400v. I tab.; Elektorów poczet; Korespondencja krajowa Stanisława Augusta z lat 1784 do 1792, P. 1872 s. 172; Księgi Referendarii Koronnej z drugiej połowy XVIII wieku, W. 1955 I; Magier A., Estetyka Miasta Stołecznego Warszawy, Wr. 1963; Vol. leg., VII 116, 204, VIII 322, 336, 376, IX 82; – AGAD: Akta grodz. wieluń. 24 k. 718, 728, 754, 833, 837, 867, 941, 1052; B. Czart: rkp. 673, 723, 734, 941, 1192; B. Kórn.: Arch. Zaremby 2117, 2122, 2124.
Wacław Szczygielski