Patschke Stanisław (1871–1917), inżynier technolog, rektor Politechniki Warszawskiej. Ur. 4 X w Niechcicach koło Piotrkowa. W r. 1892 ukończył szkołę realną w Warszawie, a następnie studiował na wydziale mechanicznym Instytutu Technologicznego w Petersburgu; uzyskał w r. 1897 tytuł inżyniera technologa. Po powrocie do Warszawy od lipca 1897 do sierpnia 1898 pracował w dziale kotłowym Zakładów Mechanicznych Tow. Akcyjnego «Borman, Szwede i S-ka». W l. 1898–1900 był pracownikiem działu ogrzewnictwa Zakładów Tow. Akcyjnego «Drzewiecki i Jeziorański», w l. 1900–2 głównym inżynierem firmy «T. Godlewski i S-ka». W l. 1903–12 był współwłaścicielem fabryki mechanicznej założonej razem ze Stanisławem Okolskim, pod firmą «Stanisław Patschke i S-ka», w Warszawie i jej kierownikiem do r. 1911. Zakład ten jako pierwszy w zaborze rosyjskim prowadził budowy generatorów gazu ssanego. Po połączeniu z firmą «Bracia Geisler» P. był w l. 1912–15 naczelnym dyrektorem fabryki maszyn Tow. Akcyjnego «Bracia Geisler, Okolski i Patschke». Od r. 1905 wykładał ogrzewnictwo i chłodnictwo w Szkole Technicznej Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda.

Od r. 1908 do śmierci P. należał do Stowarzyszenia Techników i wchodził do jego Rady. Był członkiem komitetu redakcyjnego, członkiem komitetu gospodarczego i członkiem zarządu koła popierania „Przeglądu Technicznego”. W czasopiśmie tym ogłosił wiele swych prac. Do ważniejszych należą: Obliczanie strat ciśnienia w przewodach parowych (1902), Ogrzewanie centralne domów mieszkalnych (1905), Kilka słów o pojęciu entropii (1906), Automatyczna regulacja temperatury i oszczędności opału otrzymywane przy jej zastosowaniu (1907), Zjawiska odwracalne jako granica zjawisk istotnych (1910), Termodynamika zjawisk chemicznych w świetle hipotezy Nernsta (1914 – praca nagrodzona z funduszu im. Jakuba Heilperna). Osobno wydał Zasady termodynamiki (W. 1912), Krytyka określenia entropii podanego w podręczniku „Technik” (W. 1910), a także dokonał tłumaczenia pracy E. Autenrietha „Mechanika techniczna” (W. 1910). Był również członkiem komitetu redakcyjnego „Biblioteki dzieł technicznych”. Będąc członkiem Tow. Kursów Naukowych (TKN) prowadził na wydziale technicznym tych kursów wykłady z zakresu wietrzenia i ogrzewania, a w r. 1913 wykłady termodynamiki na kursie o poziomie akademickim zorganizowanym wspólnie przez TKN i Stowarzyszenie Techników. Powołany na członka Komisji Politechnicznej w grudniu 1914 i na przewodniczącego grupy mechaniczno-elektrotechnicznej w lutym 1915 brał udział w opracowywaniu programu i organizacji Politechniki Warszawskiej. Po otwarciu uczelni w jesieni 1915 wykładał maszynoznawstwo i termodynamikę techniczną, a równocześnie w r. 1915/16 pełnił funkcję dziekana Wydziału Budowy Maszyn i Elektrotechniki. W grudniu 1915 został opiekunem Tow. Bratniej Pomocy Studentów Politechniki Warszawskiej. Wybrany dwukrotnie na rektora Politechniki na r. akad. 1916/17 i 1917/18 pełnił tę funkcję do śmierci. Działał równocześnie w Komitecie Obywatelskim m. st. Warszawy jako członek Komisji Organizacyjnej Inspektoratu Pracy i Komisji Dozoru Technicznego nad Gmachami i Urządzeniami Teatrów, był także w r. 1917 zastępcą radnego m. Warszawy. Koła żydowskie atakowały go wówczas za antysemityzm. Zmarł nagle w Warszawie 8 XII 1917, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Był żonaty z Bolesławą ze Śliwickich (zm. 1917).

Bibliogr. Warszywy. Wydawn. ciągłe 1904–18; – Ilustr. Enc. Trzaski; PSB (Okolski Stanisław); – Katelbach T., Strajk akademicki w Warszawie 1917, W. 1938; Klimek K., Powązki, W. 1948 s. 88; Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków–wychowanków Instytutu Technologicznego w Petersburgu, W. 1933 I 73, 76, 95; 50 lat Wydziałów Mechanicznych Politechniki Warszawskiej 1915–1965, W. 1968 s. 128–9; Politechnika Warszawska 1915–1925, W. 1925; Politechn. Warsz. 1915–1965; Rektorzy Politechniki 1826–1976, W. 1976 s. 13–14; – Kalendarzyk Historyczno-Polityczny m. stoł. Warszawy na r. 1916; toż na r. 1917; – „Biesiada Liter.” 1915 nr 48 s. 340; „Bluszcz” 1917 nr 52 s. 404; „Czas” 1917 nr 570; „Echo Pragi” 1917 nr 50 s. 394; „Gaz. Poranna” 1917 nr 338 s. 4, nr 342 s. 1–2; „Głos Żydowski” 1917 nr 14 s. 7, nr 18 s. 8; „Godzina Polski” 1918 nr 1 s. 9; „Kur. Pol.” 1916 nr 275 s. 1–2; „Kur. Warsz.” 1917 nr 340 s. 5, nr 342 (wyd. wieczorne) s. 4–5, nr 344 (wyd. poranne) s. 3; „Nowa Gaz.” 1917 nr 379; „Posiew” 1917 nr 50 s. 395; „Przegl. Techn.” 1915 nr 49/50 s. 463, 1918 nr 1/4 s. 15–16; „Świat” 1915 nr 46 s. 9 (fot.), 1916 nr 41 s. 7 (fot.), 1917 nr 50 s. 8 (fot.); „Tyg. Ilustr.” 1915 s. 659–60 (fot.), 1916 s. 490 (fot.), 1917 s. 578 (fot.), s. 615 (fot.).

Stanisław Konarski