Pochwalski Stanisław (1896–1959), malarz, konserwator. Ur. 29 IV w Krakowie, był synem Władysława (zob.) i Jadwigi z Zatheyów, bratem Kaspra (zob.), bratankiem Kazimierza (zob.). Po ukończeniu niższej Szkoły Realnej rozpoczął w r. 1916 studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Józefa Mehoffera. Studiował dość długo, bo aż do r. 1921/2, uzyskując w czasie nauki raz wzmiankę pochwalną (1917/18), raz nagrodę pieniężną (1918/19). W czasie studiów wystawiał w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) w Krakowie w r. 1916 pejzaże (Jesienią, Ostatnie blaski). Działalność artystyczna P-ego, podobnie jak jego ojca, biegła dwutorowo: malował obrazy, a także poświęcił się pracy konserwatorskiej. W swej samodzielnej twórczości malarskiej uprawiał malarstwo pejzażowe malując pełne wyrazu widoki miasteczek, domów, kościółków, w spokojnej, zgaszonej gamie barwnej. W r. 1927 brał udział w wystawie w TPSP w Krakowie pokazując obraz Dachy. Wystawiał również w Salonie Zachęty w Warszawie w r. 1927, t. r. w I Wystawie Niezależnych w Krakowie. Wraz z bratem Kasprem, Emilem Krchą i Kazimierzem Rutkowskim był w listopadzie 1928 założycielem Zrzeszenia Artystów Plastyków «Zwornik» i od r. n. brał udział w większości wystaw tej grupy: w r. 1929 w TPSP w Krakowie (Most, Dęby, Po deszczu, Cyrk, Wieczór jesienny) i we Lwowie, w r. 1930 w Łodzi i w Warszawie (w zbiorowej wystawie Zrzeszenia «Zwornik» w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych pokazał trzy pejzaże), i we Lwowie w TPSP (m. in. Most, Miasteczko, Odpust w Kalwarii, Stragan, Zamek Zebrzydowskiego), w r. 1931 w wystawach «Zwornika» w TPSP w Krakowie i w TPSP w Poznaniu, w r. 1932 w wystawie «Zwornika» w TPSP w Krakowie (Rudery, Domy). W styczniu 1936 brał udział w Salonie Związku Polskich Artystów Plastyków, zaś w r. 1938 w wystawie «Józef Mehoffer i jego uczniowie» w TPSP w Krakowie. Przed wybuchem drugiej wojny światowej, w maju 1939, w Domu Plastyków przy ul. Łobzowskiej w Krakowie odbyła się wystawa ofiarowanych przez artystów krakowskich (wśród nich i P-ego) obrazów, rzeźb i grafiki na Fundusz Obrony Narodowej.

Drugim nurtem działalności P-ego była konserwacja obrazów, którą uprawiał sam lub wspólnie ze swym bratem Kasprem. Prowadził pracownię konserwatorską (odziedziczoną po ojcu) przy ul. Mikołajskiej 8. Do prac z tego zakresu należało odnowienie renesansowego obrazu ŚŚ. Kryspina i Kryspiniana w zakrystii kościoła Św. Piotra i Pawła (1920), XVIII-wiecznego obrazu „Taniec śmierci” z kościoła Bernardynów (1928) oraz czterech obrazów Szymona Czechowicza z życia Św. Anny i św. Joachima w zapleckach stall w prezbiterium kościoła Św. Anny (1929). Do ważniejszych prac tego typu należało odnowienie w katedrze na Wawelu (wraz z Kasprem) cudownego krucyfiksu królowej Jadwigi (1932) i tryptyku Hansa Dürera w kaplicy Zygmuntowskiej (1927). Do prac na Wawelu należało także zabezpieczenie przed paczeniem się dwóch tryptyków w kaplicy Świętokrzyskiej. W r. 1933 prasa doniosła o odkryciu w pracowni P-ego „Autoportretu” Rembrandta. P. wykonywał wiele zamówień, jak restauracja portretu Augusta Mocnego (1931) czy portretu Marianny z Dorpowskich Grudzińskiej malowanego przez Antona Graffa (wł. prywatna). W r. 1939 P. odkrył w kościele Bożego Ciała gotycką Madonnę. Po drugiej wojnie światowej (okupację spędził w Krakowie) brał udział w wystawach Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP) w Krakowie urządzanych w Pałacu Sztuki: w r. 1945 w Wystawie Malarstwa i Rzeźby, w r. 1949 w Okręgowej Wystawie ZPAP i w r. 1953 w Dorocznej Wystawie Okręgowej. Parał się jeszcze konserwacją: w l. 1954–5 odnowił gotycko-renesansowy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w ołtarzu głównym kościoła Św. Jana w Krakowie. P. był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Zmarł 3 X 1959 w Krakowie i został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim.

Vollmer, Künstler Lexikon; Katalog zabytków sztuki w Pol., IV: (Miasto Kraków), cz. 1 (Wawel), cz. 2, 3 (Kościoły i klasztory śródmieścia), 1, 2; – Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo pol., III; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Ryszkiewicz A., Zbieracze i obrazy, W. 1972; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych; – „Dzien. Pol.” 1959 nr z 6 X; „Głos Narodu” 1926 nr z 26 VI; „Głos Plastyków” 1932 nr 11 s. 28, 1935 s. 68; „Ilustr. Kur. Codz.” 1927 nr z 31 X, 1933 nr z 15 IV, 16 X, 1939 nr z 4 VIII; „Nowy Dzien.” 1931 nr z 21 III; „Roczn. Krak.” T. 20: 1926 s. 192, T. 22: 1929 s. 130, 141, 144; „Wiek Nowy” 1929 nr z 16 XI; – IS PAN: Mater. do Słownika Artystów Pol.; TPSP w Kr. (Kartoteka artystów); – Materiały Red. PSB (tu nota o P-m przez Teresę Pochwalską).

Róża Biernacka