Mamczyński Stanisław Sebastian (ok. 1700–1761), prawnik, profesor i rektor Akad. Krak. Syn Sebastiana, burmistrza krakowskiego, i Katarzyny. Naukę rozpoczął prawdopodobnie w Szkołach Nowodworskich, następnie studiował w Akad. Krak., gdzie w półr. zim. 1718/9 uzyskał stopień bakałarza, a zimą 1720/1 tytuł mistrza sztuk wyzwolonych. Wkrótce po promocji wyjechał do kolonii akademickiej w Pińczowie, gdzie pełnił w l. 1721–4 obowiązki profesora gramatyki. W r. 1724 napisał dla tamtejszego teatru szkolnego utwór sceniczny Figura immensi amoris Christus. Powrócił do Krakowa latem 1725 i w n. r. (1726) został nauczycielem dialektyki w Szkołach Nowodworskich, uprawiając jednocześnie twórczość panegiryczną poświęconą głównie profesorom Akad. Krak., m. in. Antoniemu Laskiewiczowi (Meta honos cursu soleae terminata, Kr. 1727) i Stanisławowi Markiewiczowi (Nova magnifici honoris eminentia laurea theologica, Kr. 1729). Prawdopodobnie jeszcze przed powołaniem do Kolegium Mniejszego (28 III 1729) przyjął święcenia kapłańskie i w r. 1731 otrzymał z prezenty Uniwersytetu kantorię w kapitule sądeckiej. Kilkakrotnie wybierany na prepozyta Kolegium, równolegle z działalnością wykładową na katedrze poezji (fundacji Mężykowej) odbywał studia prawnicze. Po przedłożeniu 24 VI 1732 rozprawy Quaestio juridica de sequestratione został inkorporowany do Kolegium Prawniczego i otrzymał katedrę Instytucji Justyniana, a jako beneficjum dziekanię w kolegiacie Św. Michała na Zamku Krakowskim. Z początkiem 1737 r. był delegowany na dyrektora Akademii Lubrańskiego w Poznaniu, gdzie nawiązał bliskie stosunki z arcbpem Krzysztofem Szembekiem, bpem poznańskim Stanisławem Hozjuszem i Józefem Kierskim, późniejszym biskupem przemyskim. Ceniony jako autor kilku zbiorów kazań, m. in. Kazanie… na konkluzyi oktawy… św. Antoniego (1738), Chwała Bogu w niektórych mowach kaznodziejskich (1738), t. r. ogłosił poczytną rozprawę z zakresu procesu kanonicznego Praxis commissarialis Fori spiritualis compendiosissima (P. 1738; dalsze przedruki 1745, 1755, 1756, 1763). Być może, nie zachowana Historia konsystorzów w Polsce jego pióra powstała również w tym czasie.
Po powrocie do Krakowa latem 1739 M. objął katedrę prawa kanonicznego i przedmiot ten wykładał (z przerwą w l. 1744–6, kiedy ponownie przebywał w Poznaniu jako prokurator beatyfikacji arcbpa Bogumiła) do r. 1747. T. r., już jako profesor kazuistyki («doctorianus»), otrzymał 18 XII 1747, na podstawie rozprawy Quaestio juridica de vita et honestate clericorum (Kr. 1747), licencjaturę, a 28 III 1748, po przedłożeniu tezy Quaestio juridica de privilegiis jurisconsultorum (Kr. 1748), został promowany na doktora praw. Wkrótce dostał probostwo w Przemykowie i Smarżowicach oraz kanclerstwo kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie, a po przeniesieniu (10 II 1751) na katedrę procedury sądowej («professor Luborzycianus») wszedł w posiadanie plebanii luborzyckiej; wreszcie w r. 1754 objął kanonię krakowską. Wielokrotny prepozyt Kolegium Prawniczego i dziekan Wydziału Prawa, pięciokrotnie rektor Akad. Krak. w l. 1753/4, 1754, 1759, 1759/60, 1760 i od poł. 1759 r. podkanclerzy Uniwersytetu, prowadził walkę z konkurencyjnym szkolnictwem jezuickim (m. in. w l. 1759–60 występował przeciw próbom przekształcenia kolegium lwowskiego w uniwersytet), a od r. 1759 rozwinął energiczną działalność na stanowisku prokuratora kanonizacji Jana Kantego. Równocześnie za jego rektoratu i, jak się wydaje, z jego inicjatywy rozpoczęto na Uniwersytecie w r. 1760 długotrwałą dyskusję nad reformą studiów i organizacji Akademii, w czasie której M. opowiedział się za zmianą przestarzałej procedury powoływania profesorów, stawiając wniosek o dopuszczenie docentów bezpłatnych na Wydział Prawa z ominięciem pilnie dotąd przestrzeganej zasady uprzedniej pracy na Wydziale Filozoficznym. T. r. przy jego poparciu i za aprobatą bpa K. Sołtyka rozpoczęto przygotowania do reformy Wydziału Filozoficznego. Nie wiadomo, czy był istotnie współautorem przypisywanego mu projektu utworzenia Collegium Physicum poświęconego naukom ścisłym; zachował się natomiast memoriał M-ego z r. 1761 dotyczący reformy Szkół Nowodworskich, w którym, zatrzymując dawne urządzenia, dążył do modernizacji programu nauczania przez szersze niż dotąd uwzględnienie arytmetyki, historii, geografii i języka greckiego, a nadto podnosił potrzebę zaznajomienia nauczycieli z nowymi prądami pedagogicznymi. Memoriał ten podjął i rozwinął w r. 1762 ówczesny rektor Akademii K. Stęplowski. M. zmarł nagle 15 X 1761 k. Grębałowa pod Krakowem; pochowany został w nie istniejącym dziś kościele Wszystkich Świętych w Krakowie.
Estreicher; Łętowski, Katalog bpów krak., III 326; Uruski; – Barycz H., Historia Szkół Nowodworskich od założenia do reformy H. Kołłątaja (1588–1777), Kr. 1939–47 s. 216–20; Hajdukiewicz L., Z przeszłości szkół pińczowskich (1586–1914), „Przegl. Hist.-Oświat.” T. 2: 1959 s. 110; Jarra E., Twórczość prawna duchowieństwa polskiego (966–1800), w: Sacrum Poloniae Millennium, Rzym 1954 I 347; Leniek J., Książka pamiątkowa… trzechsetnej rocznicy Gimnazjum św. Anny w Krakowie, Kr. 1888 s. CI; Michalewicz J., Szkoła parafialna w Luborzycy i jej związki z Uniwersytetem Jagiellońskim (1401–1803), „Zesz. Nauk. UJ” T. 45. Prace Hist. S. 17, Kr. 1966 s. 115; Nowacki J., Dzieje archidiecezji poznańskiej, P. 1964 II 700; Petrani A., Nauka prawa kanonicznego w Polsce w XVIII i XIX w., L. 1961 s. 256, 257–8; Rostworowski E., Czasy saskie (1702–1764), w: Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1364–1764, Kr. 1964 I; – Statuta nec non liber promotionum, s. 381, 383; – Arch. UJ: rkp. nr 1 s. 103, 143, 298, 349, 590, 696, 737, 741, 783, 784, nr 22 s. 167, 212, nr 23 s. 101, 212, 213, 399, 409, 423, 439, 507–515, nr 50 s. 143, 144, nr 51 s. 48, nr 55 s. 13, 56, nr 56 s. 40, 41, nr 65 s. 973, 1049, nr 70 s. 1, nr 91½ s. 203, akta pap. nr 5943, 5945; B. Jag.: rkp. nr 2635 k. 18–167 (passim), nr 2636 (korespondencja M-ego z l. 1759–60 passim), nr 2708.
Wanda Baczkowska