Srzednicki (Śrzednicki, Pomian-Śrzednicki) Stanisław Tadeusz Zygmunt (1840–1925), prawnik, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Królestwa Polskiego i Rzeczpospolitej Polskiej. Ur. 8 V w Brańszczyku nad Bugiem (pow. pułtuski) w rodzinie szlacheckiej, był jednym z trojga dzieci (brat Władysław oraz siostra Natalia) Wincentego, dzierżawcy majątku probostwa w Brańszczyku, i Petronelli z Ostrzykowskich.
S. wykształcenie średnie uzyskał w Inst. Szlacheckim w Warszawie. Ukończył go w r. 1856, a następnie studiował prawo na Uniw. Moskiewskim i Petersburskim, uzyskując tam w r. 1860 stopień kandydata prawa. Zaraz potem podjął służbę w sądownictwie Król. Pol. Po odbyciu dwuletniej aplikacji został w r. 1862 pisarzem sądu pokoju w Krasnymstawie, a w r. 1866 awansował na podsędka w tymże sądzie. W r. 1871 otrzymał nominację na asesora Sądu Kryminalnego w Lublinie, którego jurysdykcja obejmowała gub. lubelską i siedlecką. W r. 1874 został oddelegowany do pełnienia obowiązków podprokuratora tegoż sądu, z zachowaniem płacy asesora. R. 1875 – ostatni przed likwidacją polskiego sądownictwa – przepracował w Warszawie, jako urzędnik do szczególnych poruczeń w Komisji Rządowej Sprawiedliwości, w randze sędziego pierwszej instancji.
Po wprowadzeniu w r. 1876 w Król. Pol. nowej organizacji sądownictwa, podporządkowanej Min. Sprawiedliwości w Petersburgu, oraz języka rosyjskiego w postępowaniu sądowym, S. znalazł się w grupie tych sędziów Polaków, którym zezwolono pozostać na swych stanowiskach, z uwagi na odrębności prawa cywilnego w Król. Pol., nieznane sędziom rosyjskim. W r. 1876 mianowany został na wniosek starszego prezesa warszawskiej Izby Sądowej N. N. Gerarda, sędzią w pierwszym składzie Sądu Okręgowego w Piotrkowie. Dn. 1 I 1881 objął stanowisko wiceprezesa Sądu Okręgowego w Piotrkowie kierującego pracą wydz. cywilnego (prezesura zastrzeżona była dla Rosjan). W r. 1888 został obrany przez ogólne zebranie sędziów warszawskiej Izby Sądowej kandydatem (obok wiceprezesa Sądu Okręgowego w Radomiu Józefa Gutmana) na wakujące po śmierci Józefa Wosińskiego stanowisko sędziego Izby. Mimo poparcia starszego prezesa Izby, P. M. Butowskiego, i pochlebnej opinii wystawionej S-emu przez gubernatora wileńskiego (a wcześniej piotrkowskiego) – I. S. Kachanowa, nominację otrzymał Rosjanin. S. odegrał w Piotrkowie rolę organizatora życia kulturalnego, był współzałożycielem Piotrkowskiego Tow. Dobroczynności dla Chrześcijan (1885, PTDCh), przyczynił się do otwarcia biblioteki prawniczej utrzymywanej przez pracowników Sądu Okręgowego (1886) i biblioteki publicznej przy PTDCh (do której ofiarował kilkaset tomów), działał też w Związku Katolickim. Pozostał w Piotrkowie aż do końca rosyjskiej obecności w Król. Pol., dosłużywszy się wysokiej w tabeli rang godności rzeczywistego radcy stanu; od r. 1908 był jedynym Polakiem na takim stanowisku.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej S. nie ewakuował się w r. 1914 z piotrkowskim sądem do Warszawy i wskutek tego uniknął w r.n. dalszej ewakuacji do Rosji. Po powołaniu Tymczasowej Rady Stanu (TRS) Król. Pol. (6 XII 1916) włączył się do prac nad tworzeniem polskiego sądownictwa jako członek dwóch komisji Rady Dep. Sprawiedliwości: prawa cywilnego i hipotecznej. Dn. 1 IX 1917 został Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego, a 4 IX t.r. – członkiem Rady Dep. Sprawiedliwości Komisji Przejściowej TRS. Dn. 6 VI 1918 Rada Regencyjna powołała S-ego do Rady Stanu Król. Pol. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości S. pozostał na stanowisku Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, którego ustrój uregulował i kompetencje rozszerzył dekret Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z 8 II 1919. S. wykonał ogromną pracę organizatorską, a swoją wiedzę i doświadczenie sędziowskie spożytkował dla unifikowania praktyki sądowej i orzecznictwa. Gdy rozpoczynał prezesurę, w skład Sądu Najwyższego wchodziło 2 sędziów, po dwóch latach było w nim 25 prezesów, 49 sędziów oraz 18 prokuratorów i podprokuratorów. Obok zadań organizatorskich i administracyjnych S., jako wybitny cywilista, wziął na siebie przewodniczenie Pierwszej Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego. Dn. 2 V 1922 został odznaczony przez Naczelnika Państwa krzyżem komandorskim z gwiazdą Orderu Polonia Restituta. Dn. 1 III 1922 na własną prośbę przeszedł S. w stan spoczynku i zamieszkał w Piotrkowie Trybunalskim. Tam zmarł 16 III 1925 i pochowany został na starym cmentarzu.
S. był żonaty z Bronisławą z Krassowskich (zm. 18 VI 1912) i z małżeństwa tego miał jedną córkę.
Fot. w: Dziesięciolecie Polski Odrodzonej; – Słown. Pracowników Książki Pol., Supl. 2 (M. Kwiatkowska, bibliogr.); Skrzypiński W., Pierwsi Prezesi Sądu Najwyższego, W. 1988 (fot.); – Sęczys, Legitymacje Król. Pol.; – Cichocka M., Stanisław Pomian Srzednicki, „Prawo i Życie” 2000 nr 3 s. 62–3; Korobowicz A., Ostatni sędziowie Polacy w sądownictwie Królestwa Polskiego przed I wojną światową, w: Prawo wczoraj i dziś. Studia dedykowane profesor Katarzynie Sójce-Zielińskiej, Red. G. Bałtruszajtis, W. 2000 s. 130; tenże, Sądownictwo Królestwa Polskiego 1876–1915, L. 1995; Nowakowski T., Piotrków Trybunalski i okolice, W. 1972 s. 88; Wznowienie sądownictwa państwowego polskiego (pięciolecie 1917–1922), W. 1923; – Roczn. sądowy na r. 1869, W. s. 115; toż na r. 1872, s. 30; toż na r. 1874, s. 31; Spisok činam vedomstva Ministerstva Justicii 1913 goda (ispravlennyj po 1 janvarja), Pet. 1913 s. 867; – „Gaz. Sądowa Warsz.” 1925 s. 203–5 (wspomnienie pośmiertne); „Tyg. Ilustr.” 1910 nr 45 (fot.); „Tyg. Piotrowski” 1985 nr 4 s. 2; – Rossijskij gosudarstvennyj istoričeskij archiv w Pet.: F. 1405 op. 545 spr. 15869 k. 137–9, spr. 16130 k. 6, 8, 12, spr. 18556 k. 2.
Artur Korobowicz