Stączek Stanisław (1864–1942), nauczyciel, pracownik kolejowy, działacz ludowy, minister komunikacji.
Ur. 24 IV w Posadzie Jaćmierskiej, zwanej też Posadą Dolną (obecnie Jaćmierz) w pow. sanockim, w wielodzietnej rodzinie chłopskiej, był synem Pawła i Marii z domu Ochenduszko.
W r. 1886 ukończył S. gimnazjum we Lwowie, następnie uczył się w Seminarium Nauczycielskim w Rzeszowie. W r.n. rozpoczął pracę w szkole w Bukowie (pow. brzozowski). W r. 1889 zmienił zawód i objął posadę inspektora kolejowego początkowo w Jaśle, potem kolejno w Skawinie, Suchej Beskidzkiej, Krakowie i ponownie w Skawinie. Od r. 1912 publikował w organie PSL „Przyjaciel Ludu” i związał się ideowo z prezesem PSL Janem Stapińskim. Po rozłamie w PSL (13 XII 1913 w Rzeszowie) pozostał wierny Stapińskiemu i wziął udział w tworzeniu PSL «Lewicy» oraz przygotowaniach do jej kongresu założycielskiego, w którym uczestniczył jako delegat Podgórza. Wybrany podczas kongresu 5 IV 1914 w Krakowie na członka Wydz. Rady Naczelnej, znalazł się S. w ścisłym kierownictwie tej partii. Był zwolennikiem połączenia PSL «Lewicy» z PSL «Piast», a w perspektywie współpracy ze stronnictwami ludowymi zaboru rosyjskiego. Wziął udział w przygotowaniach do zorganizowanego 2 VI 1918 w Krakowie Zjazdu Inteligencji Ludowej, w którym uczestniczyło 76 wybitnych inteligentów ludowców chłopskiego pochodzenia z PSL «Piast», PSL «Lewicy» i PSL w Król. Pol. Podczas zjazdu wybrano S-a na wiceprzewodniczącego 17-osobowej Nieustającej Komisji Zjazdowej Inteligencji Ludowej PSL Król. Pol., Galicji i Śląska, mającej realizować uchwały skierowane przeciw Radzie Regencyjnej, opowiadające się za reformą rolną, zjednoczeniem ruchu ludowego i współdziałaniem z partiami robotniczymi.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Stapiński, wówczas wiceprezes zjednoczonego chwilowo PSL, delegował do udziału w powstałym 17 XI 1918 rządzie Jędrzeja Moraczewskiego trzech swoich współpracowników: Józefa Pruchnika, Franciszka Wójcika i S-a. Otrzymali oni nominacje na ministrów 29 XII t.r.; S-owi przypadł resort komunikacji, odstąpiony mu przez premiera. Urząd sprawował tylko do ustąpienia gabinetu 16 I 1919. W l. 1919–20 był dyrektorem Chłopskiej Spółki Wydawniczej, wydającej „Przyjaciela Ludu”. Zapewne w r. 1920 zakończył S. pracę inspektora kolejowego w Skawinie i przeszedł na emeryturę. Dn. 23 IX 1922 został wybrany na członka wydz. wykonawczego Naczelnej Rady Chłopskiej PSL «Lewicy». Kandydował bez powodzenia 5 XI t.r. w wyborach do Sejmu I kadencji z listy państwowej PSL «Lewica» nr 13 oraz 12 XI, również bezskutecznie, w wyborach do Senatu I kadencji z listy PSL «Lewica» w woj. lwowskim. Dn. 11 V 1924 w Rzeszowie, podczas kongresu połączeniowego PSL «Lewicy» z Polskim Związkiem Ludowców, wszedł razem ze Stapińskim do utworzonego wówczas Związku Chłopskiego. W r. 1926 przeszedł ze Stapińskim do Stronnictwa Chłopskiego, powstałego po zjednoczeniu Związku Chłopskiego z secesjonistami Jana Dąbskiego z PSL «Wyzwolenie». Dn. 23 XI 1927 uzyskał mandat radnego do Rady Miejskiej Krakowa. W grudniu t.r., po wykluczeniu Stapińskiego ze Stronnictwa Chłopskiego, wystąpił z partii i razem z nim utworzył 11 I 1928 prosanacyjny Związek Chłopski. Wszedł do Prezydium Zarządu Głównego Związku i z jego listy 11 III t.r. kandydował bez efektu z Krakowa do Senatu II kadencji. W r. 1931, po wygaśnięciu mandatu radnego, wycofał się z życia politycznego. W l. trzydziestych mieszkał w Krakowie przy ul. Towarowej 6. Zmarł 5 VI 1942 w Krakowie.
S. był żonaty, miał dwoje dzieci.
Fot. w: Dwudziestolecie komunikacji w odrodzonej Polsce, W. 1939, Próchnik A., Pierwsze piętnastolecie Polski niepodległej, W. 1957; – Kto był kim w Drugiej RP? Ministrowie Polski Niepodległej 1918–1945, Red. M. Baumgart, Szczecin 2001; PSB (Stapiński Jan); Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, W. 1989; – Brzoza C., Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918 – 6 IX 1939, Kr. 1998; Dunin-Wąsowicz K., Dzieje Stronnictwa Ludowego w Galicji, W. 1956; Gajewski B., Jaćmierz, [b.m.w.] 2003; Giza S., Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego 1895–1965, W. 1967; Jachymek J., Polskie Stronnictwo Ludowe – Lewica 1913–1924, L. 1991; Szczepański S., Dzieje ruchu ludowego w Polsce, Kr. 1924; – Giza, Władze stronnictw lud.; Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, Oprac. K. Dunin-Wąsowicz, S. Kowalczyk, J. Molenda, W. 1966 I; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Roczn. Polit. i Gosp., W. 1939; Stapiński J., Pamiętnik, Oprac. K. Dunin-Wąsowicz, W. 1959; – „Przyjaciel Ludu” 1922 nr 40; – Mater. Red. PSB: Biogram S-a oprac. przez K. Dunin-Wąsowicza (zawiera m.in. informacje J. Uchmana z Jaćmierza); – Informacje bratanka, Władysława Stączka z Jaćmierza-Przedmieścia (pow. sanocki).
Jan Jachymek