Szczucki (Sczucki) Stanisław h. Pobóg (zm. 1660), sekretarz królewski, sędzia ziemski sandomierski, poseł na sejmy.
Był synem Marcina, który zapewne (wymieniony bez podania imienia) brał udział w oblężeniu Pskowa w r. 1581, prawdopodobnie jako dworzanin lub sekretarz kanclerza kor. Jana Zamoyskiego (przechowywał m.in. jego przywilej na urząd hetmana); być może był on autorem anonimowego dziennika kampanii pskowskiej (wyd. J. Urwanowicz w r. 1996). Kontakty z Zamoyskim utrzymywał również w l.n.; w r. 1592 otrzymał od niego w podarunku konia. Uczestniczył w sejmiku pokonwokacyjnym woj. sandomierskiego w Opatowie 19 IX 1587 oraz antykrólewskim zjeździe szlachty w Jędrzejowie 6 VI 1592. W czasie rokoszu sandomierskiego był obecny na zjeździe pod Lublinem i 15 VI 1606 podpisał „Uniwersał na rokosz”; nazajutrz wyznaczono go na posła rokoszan do króla Zygmunta III. Dn. 18 III 1607 został obrany marszałkiem rokoszowego zjazdu szlachty sandomierskiej w Iwaniskach, uczestniczył również w zjeździe pod Czerskiem, gdzie 13 VI t.r. podpisał list do szlachty, zgromadzonej na sejmie warszawskim; po klęsce rokoszan pod Guzowem, w jego majątku pod Opatowem ukrywał się w lipcu woj. krakowski Mikołaj Zebrzydowski. S. miał braci: Mikołaja, Marcina oraz Zygmunta, od r. 1621 studenta Akad. Zamojskiej.
W młodości S. związał się z Tomaszem Zamoyskim. Dobra znajomość języka francuskiego wskazuje, że mógł znaleźć się w jego orszaku w czasie podróży edukacyjnej za granicę w l. 1615–17, obejmującej m.in. niemal roczny pobyt we Francji. Dn. 2 I 1618, na sejmiku przedsejmowym woj. sandomierskiego w Opatowie, udało mu się wraz z innymi katolikami zapobiec umieszczeniu w instrukcji poselskiej artykułu, dotyczącego egzekwowania postanowień konfederacji warszawskiej 1573 r., czego domagali się licznie zgromadzeni protestanci; zamiast tego umieszczono ogólnikowy punkt o zachowaniu pokoju religijnego. Prawdopodobnie to nie S. (wbrew twierdzeniu Z. Trawickiej) wpisał się w r. 1620 na Uniw. Krak. jako «Stanislaus Matthaei Sczucki». Już będąc sekretarzem królewskim, przebywał 15 IV 1621 w Warszawie na dworze Zygmunta III. Po śmierci króla uczestniczył 3 VI 1632 w sejmiku przedkonwokacyjnym woj. sandomierskiego. T.r. posłował na sejm elekcyjny, na którym 30 X został wyznaczony do rozmów ze Stenem Bielke, wysłannikiem króla Szwecji Gustawa Adolfa; 2 XI przedstawił z nich relację w izbie poselskiej, stwierdzając, że do prowadzenia rokowań pokojowych Bielke nie miał pełnomocnictw. Dn. 8 XI podpisał elekcję Władysława IV. Wypowiadał się 11 XI w sprawie zapewnienia środków na prowadzenie wojny z Moskwą.
Po zakończeniu sejmu S. w grudniu 1632 stanął na czele poselstwa do Francji, powołanego w celu powiadomienia króla Ludwika XIII o wyniku elekcji, uzasadnienia roszczeń Władysława IV do tronu szwedzkiego, uzyskania pomocy w załagodzeniu sporu ze Szwecją oraz poparcia aspiracji króla polskiego do mediacji w wojnie trzydziestoletniej. Otrzymawszy z kancelarii królewskiej instrukcje, dotyczące poselstwa do Ludwika XIII (z 28 II 1633) i kardynała Armanda du Plessis de Richelieu (z 1 III t.r.), wyruszył S. do Francji w marcu 1633. Dn. 28 V przybył do podparyskiej wioski Picepuss; przyjął wówczas do swego orszaku studiujących w Paryżu polskich studentów, m.in. Jana Reinholda Heidensteina, który w swej „Peregrynacji...” pozostawił opis poselstwa, pomijając jednak przebieg rozmów dyplomatycznych ze względu na złożone S-emu «zapewnienie milczenia». Dn. 6 VI wjechał S. do Paryża, gdzie wynajął gospodę przy ul. St. Honoré; 9 VI odwiedził podkomorzego lit. Janusza Radziwiłła, «z którym prywatnie długo rozmawiał». Nie doczekawszy się przybycia przedstawiciela Ludwika XIII, nawiązał 10 VI kontakt z kardynałem Richelieu, prosząc go o wyjednanie posłuchania u króla. Został przyjęty przez monarchę 13 VI w pałacu w Saint-Germain-en-Laye; ku zadowoleniu króla odprawił poselstwo w języku francuskim. Nazajutrz odwiedził kardynała Richelieu oraz królową Annę; prowadził również rozmowy (niekiedy «długo i tajemnie») z sekretarzem stanu Leonem Bouthillierem, z «szarą eminencją», tj. kapucynem ojcem Józefem (François Joseph Le Clerc du Tremblay), z Ludwikiem Burbonem ks. de Soissons, Ludwikiem Emanuelem ks. d’Angoulême, nuncjuszem apostolskim Francesco A. Cevą oraz posłami: hiszpańskim (C. Benevente de Benevides), angielskim (lord Oweston), weneckim (G. Soranzo) i sabaudzkim. Mimo to poselstwo nie przyniosło rezultatów; na postulaty Władysława IV nie uzyskał S. jednoznacznej odpowiedzi, a kardynał Richelieu w listach do monarchy i kanclerza kor. Jakuba Zadzika pominął tytuł władcy Polski jako króla Szwecji, w związku z czym polski poseł odesłał otrzymane pisma, «aby poprawiono to, co skryba albo z ignorancji, albo z zapomnienia opuścił». Ok. 23 VI wyruszył S. do Normandii, aby pożegnać Ludwika XIII, bawiącego w okolicach Forges-les-Eaux; 28 VI przybył do opactwa Saint Denis, gdzie otrzymał od Bouthilliera «pierścień z diamentami o wielkiej wartości, a dla żony lilię, wysadzaną diamentami»; za podarunki zrewanżował się koniem i złotym łańcuchem z wizerunkiem Władysława IV, po czym 1 VII opuścił Paryż.
W r. 1634 posłował S. z woj. sandomierskiego na sejm nadzwycz. Na sejmiku deputackim w Opatowie 10 IX t.r. relacjonował przebieg obrad sejmowych, a nazajutrz wspólnie z innymi posłami, star. wiślickim Abrahamem Gołuchowskim i wojewodzicem krakowskim Janem Firlejem, a także świeżo wybranymi deputatami do Tryb. Kor., złożył protestację przeciw pominięciu w uniwersale poborowym zastrzeżenia o wybieraniu w woj. sandomierskim podatku poborowego, a nie podymnego. Posłował z sejmiku opatowskiego na sejm nadzwycz. 1637 r., na którym został mianowany deputatem do tryb. skarbowego w Radomiu. Na sejmiku przedsejmowym w Opatowie 27 I 1638 po raz kolejny został obrany posłem; 23 III t.r. rozpoczął w izbie dyskusję nad sprawą rakowską, «z wielkim smutkiem» informując posłów o znieważeniu krucyfiksu przez uczniów gimnazjum ariańskiego w Rakowie i żądając ukarania winnych. Starał się zażegnać spór między dyzunitą Adamem Kisielem a podkomorzym krakowskim Marcjanem Chełmskim w sprawie krzywd, wyrządzanych prawosławnym przez katolików, radząc 13 IV, aby porzucili kłótnie, gdyż «unum corpus sumus». Spotkało się to z repliką Kisiela, że «choć unum corpus sumus, przecie W.M. nie wie o tym nic, kiedy ja płacę dziesięć tysięcy winy». Dn. 15 IV wystąpił S. przeciw obecności w izbie przedstawicieli Torunia, a nazajutrz sprzeciwił się prolongacji obrad, żądając osądzenia gdańszczan, skonfliktowanych z królem w sporze o cła; włączył się również do dyskusji o senatorach rezydentach, domagając się odczytywania w izbie poselskiej sprawozdań z rad senatu. Wszedł do komisji do ustalenia instrukcji wybierania ceł morskich, a także został ponownie deputatem do radomskiego tryb. skarbowego. Posłował z woj. sandomierskiego na sejm 1639 r.; jako jeden z przedstawicieli izby poselskiej zawiadomił 5 X t.r. króla o wyborze na marszałka Władysława Kierdeja, pisarza ziemskiego grodzieńskiego, a następnie zapoczątkował debatę nad porządkiem obrad, proponując powołanie deputatów, «którzy by wynaleźli metodum consultationum sejmu tego». Propozycji sprzeciwił się star. sochaczewski Jan Oborski, obwiniając S-ego o narzucanie «nowości», S. jednak zaprzeczył, jakoby chciał wprowadzenia nowych rozwiązań. Zaproponował ustalenie kolejności rozpatrywania problemów, domagał się, by spóźniający się posłowie nie mogli wracać do już rozstrzygniętych spraw, a marszałek i posłowie zostali zobowiązani do składania przysięgi; krytykował przerywanie mówcom i forsowanie interesów prywatnych. Mimo poparcia ze strony Kierdeja oraz sędziego ziemskiego brzeskiego lit. Piotra Kochlewskiego, przeciw S-emu wystąpili posłowie mazowieccy, a przedstawiciele większości województw przyjęli jego propozycję obojętnie, toteż do dyskusji nad nią nie doszło; zgodzono się tylko (czego jednak później nie przestrzegano), by nie wracać do spraw już ustalonych. Dn. 13 X został S. powołany przez Kierdeja na pomocnika w sprawowaniu funkcji marszałka. Usiłował wówczas wrócić do sprawy porządku obrad, referując projekt ustalający kolejność rozpatrywania zagadnień i ograniczający zajmowanie się sporami prywatnymi. Jako przedstawiciel izby poselskiej przedstawił 21 X królowi stanowisko posłów w sprawie asekuracji dla uwięzionego we Francji królewicza Jana Kazimierza, a następnie wszedł w skład komisji, powołanej dla jej ułożenia. Przebieg tego sejmu i wystąpienia S-ego w sprawie reformy trybu sejmowania uznał Stanisław Grzeszczuk za podstawowe źródło „Rozmowy Plebana z Ziemianinem” Łukasza Opalińskiego (obecnego na sejmie jako poseł poznański), podkreślając «nadzwyczajną zbieżność pomysłów Opalińskiego zawartych w „Rozmowie” z projektami zgłaszanymi przez grupę posłów sandomierskich».
Po raz kolejny posłował S. z woj. sandomierskiego na sejm 1641 r. Podczas obrad został wyznaczony do rewizji mostów i grobli we wsi Owczary. Przewodził delegacji poselskiej, wysłanej 28 VIII t.r. do senatu z żądaniem czytania senatus konsultów oraz ukarania senatorów rezydentów, zaniedbujących swoje obowiązki. W następnych dniach poparł zdanie posła krakowskiego Stefana Korycińskiego, że elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm Hohenzollern utracił prawo do lenna pruskiego w wyniku zdrady, popełnionej przez jego ojca Jerzego Wilhelma w czasie wojny szwedzkiej. S. posłował także na sejm nadzwycz. 1642 r., na którym został ponownie wyznaczony do tryb. skarbowego w Radomiu. Na sejmiku deputackim woj. sandomierskiego w r. 1643 obrano go deputatem do Tryb. Kor. W czerwcu 1645 woj. poznański Krzysztof Opaliński za pośrednictwem brata Łukasza namawiał go do udziału w poselstwie, udającym się do Francji po narzeczoną Władysława IV, Marię Ludwikę Gonzagę; ze względu na znajomość języka francuskiego obiecywał powierzyć mu funkcję sekretarza, «kontentacją skromną pozwalając», ostatecznie jednak nie zdołał go przekonać do wyjazdu. S. posłował na sejm 1646 r.; 31 X t.r. przedstawił w izbie poselskiej nową wersję reformy sejmowej, proponując wprowadzenie regulaminu obrad, natychmiastowe przekazywanie uchwalonych konstytucji do senatu, rozstrzyganie mniej ważnych spraw bez głosowania oraz powołanie do boku marszałka kilku deputatów; projekt odłożono ze względu na zaabsorbowanie izby sprawą przekazania Moskwie pogranicznego Trubecka. Powołując się na wypowiedź posła cesarskiego Istvana Csaky’ego, S. w dn. 15 XI i 1 XII oskarżał senatorów o zdradę tajemnic państwowych, korupcję oraz niebezpieczne dla Rzpltej kontakty z ks. Siedmiogrodu Jerzym I Rakoczym. Dn. 28 XI opowiedział się za zwołaniem kolokwium senatorsko-poselskiego bez udziału króla, gdy jednak Władysław IV publicznie zakazał takiego zgromadzenia, prywatnie zaś wyraził na nie zgodę, S., «przestrzegając dignitatem Izby Poselskiej», protestował przeciw postępowaniu władcy. Wszedł 4 XII w skład komisji, powołanej w celu rozpatrzenia skarg wyznawców prawosławia. Dn. 7 I 1647 szlachta sandomierska wybrała go do deputacji dla przeprowadzenia popisów chorągwi powiatowych.
Po 21 III 1648 uzyskał S. nominację na urząd podsędka ziemskiego sandomierskiego. W czasie bezkrólewia po śmierci Władysława IV posłował na sejm konwokacyjny 1648 r. i wspólnie z pozostałymi posłami sandomierskimi podpisał zawiązaną na nim konfederację generalną. Dn. 23 VII t.r. żądał odłożenia egzorbitancji do sejmu elekcyjnego, a 29 VII bronił «pana swego», woj. sandomierskiego Władysława Dominika Zasławskiego-Ostrogskiego, przed atakami szlachty, oskarżającej go o przejęcie pism woj. bracławskiego Kisiela do Bohdana Chmielnickiego. Sprzeciwił się propozycji wszczęcia wojny z Turcją i posłaniu Kozaków przeciw chanatowi krymskiemu; 31 VII opowiedział się za utrzymaniem władzy regimentarzy. Elekcję Jana Kazimierza podpisał z woj. sandomierskim. Posłował na sejm koronacyjny 1649 r. W sporze o udanie się posłów do senatu żądał 5 i 6 II t.r. (razem z pozostałymi sandomierzanami), aby zgodnie z procedurą posłowie przeszli do izby senatorskiej i oświadczyli, że ze względu na nieukończenie prac nad konstytucjami muszą wrócić do izby poselskiej. W dn. 7 i 12 II występował w obronie star. kaniowskiego Samuela Łaszcza, starając się o kasację ciążącej na nim infamii. Również 12 II, za namową kanclerza kor. Jerzego Ossolińskiego prosił Jana Kazimierza w imieniu woj. sandomierskiego o dalsze sprawowanie dowództwa wojsk kor., aż do powrotu hetmanów z niewoli tatarskiej; protestował przeciw próbom pociągnięcia regimentarzy do odpowiedzialności za klęskę piławiecką, a broniąc Zasławskiego-Ostrogskiego «niemal wskazał tych, którzy ze strachu uciekając przed Kozakami przepływali przez wody».
Dn. 25 IV 1649 awansował S. na sędziego ziemskiego sandomierskiego. Posłował na sejm 1649/50 r.; w dn. 9–10 XII 1649 uczestniczył w dyskusji o komisji wojskowej i mimo swego sceptycznego stanowiska, wszedł do niej 14 XII t.r. jako przedstawiciel izby poselskiej. Komisarze udali się do wyznaczonej jako miejsce jej prac Warki, «ale się beli wrócili, bo panowie żołnierze na nie [komisje] nie chcieli pozwolić»; ostatecznie mimo poselskich protestów komisja na żądanie delegatów wojskowych została rozwiązana, a do nowej komisji, mającej obradować w marcu 1650 w Lublinie, S-ego już nie wyznaczono. Na sejmiku relacyjnym w Opatowie 24 I 1650 został obrany komisarzem do wysłuchania rachunków poborcy podatków pow. radomskiego Jana Komorowskiego, a na sejmiku przedsejmowym 7 XI t.r. – posłem na tegoroczny sejm nadzwycz. Szlachta sandomierska obrała go 10 III 1651 pułkownikiem 400-osobowego oddziału jazdy kozackiej, zaciągniętego dla obrony województwa w przypadku rozesłania wici na pospolite ruszenie, a wybór potwierdził kolejny sejmik w Opatowie 9 V t.r., który ponadto powierzył mu wyznaczenie rotmistrza dla pow. sandomierskiego oraz ustalenie czasu i miejsca popisu żołnierzy. Jako dowódca wojsk powiatowych korespondował w czerwcu 1651 z bp. krakowskim Piotrem Gembickim, proszącym go o przysłanie 200 żołnierzy do walki z powstaniem Aleksandra Kostki Napierskiego; S., nie decydując się na wysłanie oddziałów sandomierskich, zaproponował wydzielenie z podległych mu chorągwi po kilkunastu pieszych i konnych, jednak zanim podjęto ostateczne decyzje, powstanie zostało stłumione. Na sejmiku opatowskim 15 XII 1651 został obrany posłem na pierwszy (zwycz.) sejm 1652 r. W trakcie obrad znalazł się w szeregach opozycji; wspólnie z chorążym sandomierskim Marcinem Dębickim domagał się wyjaśnień, dlaczego po bitwie pod Beresteczkiem zaniechano pogoni za Kozakami oraz żądał odczytania supliki byłego podkanclerzego kor. Hieronima Radziejowskiego.
S., związany stale z sejmikiem opatowskim, marszałkował mu 8 VII 1652; na sejmiku przedsejmowym 8 III 1653 został obrany posłem na tegoroczny sejm brzeski. Obawiając się dalszego zatrzymywania przez króla Jana Kazimierza buławy po zmarłym Mikołaju Potockim, żądał 31 III t.r. wyznaczenia nowego hetmana w. kor. Dn. 3 IV domagał się rozliczenia podatków woj. krakowskiego, a 5 IV oskarżył posłów Prus Królewskich o uniemożliwianie koekwacji podatkowej. Sejmik deputacki 15 IX 1653 wybrał go na komisarza do wysłuchania rachunków poborców woj. sandomierskiego. Posłował na sejm nadzwycz. 1654 r., na którym 30 VI t.r. sprzeciwił się uchwaleniu nowej konstytucji w sprawie rad senatu twierdząc, że istnieje już ustawa z r. 1641, wymagająca jedynie uzupełnienia o punkt, zakazujący senatorom upoważniania podskarbiego do wydawania pieniędzy z podatków. Przyczynił się do odłożenia powstałego tego dnia sporu między podskarbim w. kor. Bogusławem Leszczyńskim a oskarżającym go o wielomilionowe braki w skarbie, wojskim bełskim Marcinem Borzęckim. S. był obecny na sejmiku relacyjnym 3 VIII 1654, na którym szlachta wyznaczyła go na deputata do «porachowania się» z poborcami. Na sejmiku 28 IV 1655 został obrany posłem na sejm nadzwycz., na którym 22 V t.r. wszedł w skład komisji do ułożenia instrukcji dla komisarzy na traktaty ze Szwecją. Dn. 9 VIII marszałkował sejmikowi, poprzedzającemu pospolite ruszenie szlachty sandomierskiej. Na początku grudnia t.r., wspólnie z synem Tomaszem, podpisał akt poddańczy woj. sandomierskiego wobec króla Szwecji Karola X Gustawa. Dn. 11 IV 1658 został obrany deputatem do sądów skarbowych woj. sandomierskiego. Po raz ostatni (siedemnasty) posłował z Opatowa na sejm nadzwycz. 1659 r.; został na nim deputatem «do aprobacji pewnych komisji», czyli podpisanej już ugody hadziackiej oraz oczekiwanego traktatu pokojowego ze Szwecją.
S. pisał się ze Szczuczek lub Wronowa, który posiadał już w r. 1629; był również właścicielem Grzybowa i Szczeglic (wszystko w pow. sandomierskim). Dzierżawił królewszczyzny Malkowice i Wolę Malkowską (pow. sandomierski), które 3 III 1655 scedował synowi Tomaszowi. Dn. 10 IX 1641 otrzymał od Władysława IV nadanie w dożywocie sześciu chłopów w Zebrzydowicach w pow. szczyrzyckim; 7 XI 1645 uzyskał konsens królewski na cesję tego nadania na rzecz Stanisława Lanckorońskiego. W r. 1659 zapisał klasztorowi benedyktynów na Świętym Krzyżu (Łysej Górze) procenty od sumy 800 złp., zabezpieczonej na Wronowie i Mirogonowicach, w zamian za co zakonnicy zobowiązali się odprawiać w każdy piątek mszę za jego duszę i zapewnić mu grób w kościele klasztornym.
S. pozostawał w związkach klientalnych z Zasławskim-Ostrogskim (w r. 1649 został określony przez kanclerza lit. Stanisława Albrychta Radziwiłła jako jego sługa); w r. 1650 wyznaczył on S-emu jurgielt w wysokości 2 tys. złp. na dobrach Wałowice. S. utrzymywał również bliskie kontakty z Ossolińskim, miecznikiem kor. Mikołajem Zebrzydowskim oraz Krzysztofem i Łukaszem Opalińskimi. Przyjaźnił się z sekretarzem królewskim Janem Kochowskim, ojcem poety Wespazjana. Zmarł przed 12 V 1660, kiedy referendarz kor. Jan Andrzej Morsztyn zwrócił się do marszałka w. kor. Jerzego Lubomirskiego z prośbą o nadanie wakującego po nim urzędu podstarościemu sandomierskiemu (S. Ochmann-Staniszewska uznała informację o wakacie za fałszywą, przyjmując jako datę śmierci S-ego 30 IX 1660, jednak tego dnia nastąpiła już nominacja jego następcy). S. został pochowany w kościele przy klasztorze benedyktynów na Świętym Krzyżu. W skierowanym do jego syna „Braterskim pożegnaniu” z r. 1663 („Pisma wierszem i prozą. Liryka polskie w niepróżnującem próżnowaniu...”, I 28) W. Kochowski wspomniał go jako mówcę, «któremu Nestor ustąpiłby w radzie i na ćwiczonym szwankował języku», a w poświęconych mu dwóch epitafiach („Nagrobek Stanisławowi Szczuckiemu” i „Temuż”, w: „Pisma wierszem i prozą. Epigramata polskie po naszemu fraszki”, II) wychwalał jego zdolności krasomówcze i nazywał go «sarmackich [...] krasomowców głową» i «polskim [...] Arpinaszem».
S. był żonaty z Zofią, córką Jana Brzeskiego z Brzezia h. Oksza i nieznanej z imienia Błeszyńskiej. Miał syna Tomasza Aleksandra, sekretarza królewskiego; w r. 1648 podpisał on elekcję Jana Kazimierza z woj. sandomierskim, z którego następnie posłował na sejmy 1661 i 1667 r.; na tym ostatnim został powołany w skład komisji do ustalania cen («pretia rerum»). W l. 1663 i 1667 pełnił funkcję sędziego skarbowego woj. sandomierskiego; mianowany 25 VIII 1664 miecznikiem sandomierskim, urzędu nie objął. W grudniu 1667, w bójce na sejmiku przedsejmowym w Opatowie, odniósł «raz [...] w głowie ciężki», co W. Kochowski opisał w wierszu „Kompasyja szwanku niewinnie poniesionego” („Pisma wierszem i prozą. Liryka polskie w niepróżnującem próżnowaniu...”, III 27). W czasie bezkrólewia po abdykacji Jana Kazimierza podpisał konfederację szlachty sandomierskiej 15 X 1668 w Opatowie, a w czerwcu r.n. wziął udział w elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W małżeństwie z Teresą z Potkańskich miał syna Stanisława i córkę Ludwikę, żonę łowczego łukowskiego i pisarza grodzkiego radomskiego Stanisława Domaszewskiego.
Boniecki, IV 370–1 (dot. wnuczki, Ludwiki); Niesiecki, II 328, VIII 316; Urzędnicy; – Ciesielski T., Sejm brzeski 1653 r., Tor. 2004; Czapliński W., Dwa sejmy w roku 1652, Wr. 1955; tenże, Polska a Prusy i Brandenburgia za Władysława IV, Wr. 1947; tenże, Walka pierwszych Wazów polskich ze stanami, „Acta Univ. Wratislaviensis” 1981 nr 504, S. Hist., t. 34 s. 20, 24, 29; Częścik Ł., Sejm warszawski w 1649/50 roku, Wr. 1978; Czubek J., Wespazjan z Kochowa Kochowski. Studium biograficzne, „Rozpr. AU Wydz. Filol.”, S. II, T. 17: 1901 s. 36, 57, 77, 91; Dąbrowski J. S., Senat koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Kr. 2000; Dzięgielewski J., Izba poselska w systemie władzy Rzeczypospolitej w czasach Władysława IV, W. 1992; Gacki J., Benedyktyński klasztor Świętego Krzyża na Łysej Górze, W. 1873 s. 319; Grzeszczuk S., Ideologia i źródła sejmowe „Rozmowy Plebana z Ziemianinem” Łukasza Opalińskiego, „Pam. Liter.” R. 51: 1960 z. 3–4 s. 315, 320–5; tenże, Kochanowski i inni, Kat. 1981; tenże, [Wstęp] w: Opaliński Ł., Wybór pism, Wr. 1959 s. LVII, LXXII–VI; Hołdys S., Praktyka parlamentarna za panowania Władysława IV Wazy, Wr. 1991 s. 45, 66, 127–8, 167, 184; Kaczorowski W., Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Opole 1986; Kempa T., Wobec kontrreformacji. Protestanci i prawosławni w obronie swobód wyznaniowych w Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Tor. 2007; Kupisz D., Wojska powiatowe samorządów Małopolski i Rusi Czerwonej w latach 1572–1717, L. 2008; Matwijów M., Poddanie się szlachty województwa sandomierskiego Karolowi Gustawowi w 1655 roku, „Studia Hist.” R. 38: 1995 s. 178; tenże, Problem klientyzmu wśród szlachty sandomierskiej za panowania Jana II Kazimierza i Michała Korybuta Wiśniowieckiego, w: Między Lwowem a Wrocławiem. Księga jubileuszowa Profesora Krystyna Matwijowskiego, Tor. 2006 s. 536; Ochmann-Staniszewska S., Sejm koronacyjny Jana Kazimierza w 1649 r., Wr. 1985; Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, Wr. 2000 I–II; Opaliński E., Sejm srebrnego wieku 1587–1652, W. 2001; Paradowski P., W obliczu „nagłych potrzeb” Rzeczypospolitej. Sejmy ekstraordynaryjne za panowania Władysława IV Wazy, Tor. 2005 s. 258 (poza indeksem); Seredyka J., Sejm z 1618 roku, Opole 1988; Serwański M., Francja wobec Polski w dobie wojny trzydziestoletniej (1618–1648), P. 1986; Tazbir J., Zagłada ariańskiej „stolicy”, „Odr. i Reform. w Polsce” T. 6: 1961; Trawicka Z., Sejm z roku 1639, „Studia Hist.” R. 15: 1972 s. 565, 568–9, 577, 579, 590; taż, Sejmik przedkonwokacyjny województwa sandomierskiego z 3 czerwca 1632 roku, w: Parlament, prawo, ludzie. Studia ofiarowane Profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćdziesięciolecie pracy twórczej, W. 1996 s. 311; taż, Sejmik województwa sandomierskiego w latach 1572–1696, Kielce 1985; taż, Życie polityczne szlachty województwa sandomierskiego w drugiej połowie XVII w., w: Między monarchią a demokracją. Studia z dziejów Polski XV–XVIII wieku, W. 1994 s. 278, 286, 290, 327; Wiater P., Reprezentacja parlamentarna sejmików województw krakowskiego, lubelskiego, sandomierskiego i ruskiego za panowania Jana Kazimierza (1648–1668), „Acta Univ. Wratislaviensis” 1990 nr 1108, S. Hist., t. 75 s. 17, 29; Witusik A. A., Młodość Tomasza Zamoyskiego, L. 1977 s. 247; – Album. stud. Univ. Crac., IV 76; Album studentów Akademii Zamojskiej 1595–1781, Oprac. H. Gmiterek, W. 1994 (dot. brata, Zygmunta); Golubev S., Kievskij mitropolit Petr Mogila i ego spodvižniki, Kiev 1883 I Priloženia s. 465, 1898 II Priloženia s. 143 (jako Serucki), s. 146 (jako Szczacki); Guldon Z. i in., Rejestr poborowy powiatu sandomierskiego z roku 1629, „Teki Arch.” T. 21: 1989 s. 66; Instrukcja skarbu koronnego przygotowana dla lustratorów w 1650 r., Wyd. K. Chłapowski, „Miscellanea Historico-Archivistica” T. 13: 2001; [Kochowski W.], Wespazjana Kochowskiego wojskiego krakowskiego pisma wierszem i prozą, Kr. 1859; Listy Jana Andrzeja Morstina, Oprac. S. Ochmann-Staniszewska, Wr. 2002 (błędna data śmierci); Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza 1641–1653, Red. R. Pollak, Wr. 1957; Lustracja województwa sandomierskiego 1660–1664, Wr. 1977 I s. XLI, II s. 9; Materiały do powstania Kostki Napierskiego 1651 r., Wyd. A. Przyboś, Wr. 1951; Peregrynacja Jana Heidensteina przez Belgię, Francję i Włochy w roku 1631 zaczęta a w roku 1634 zakończona, Oprac. Z. Pietrzyk, Kr. 2005; Radziwiłł, Pamiętnik, I–III (w indeksie także błędnie jako Siśnicki); Vol. leg., III 914, 942, IV 22, 46, 175, 212 (jako Siśnicki) s. 606; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II ks. 18 s. 18, 54, 121, 212; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Terr. Pilsn., t. 38 s. 488; B. Czart.: rkp. 128 k. 103–6, 127, 129; B. Jag.: rkp. 5349 I s. 247, 541; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 367 k. 87, 90–1, 94, 95, rkp. 8338 k. 88, 104–6, 154–60v, 167v, 181–1v, 185–9v, 200–1, 212–17v, 322v, rkp. 8595 (28 IV 1655), rkp. 8802 nr 7 k. 7, 22–5, 28, 41, rkp. 8816 nr 1 k. 1, 33, 37, 43.
Bibliogr. dot. Marcina Szczuckiego: Tygielski W., Listy, ludzie, władza. Patronat Jana Zamoyskiego w świetle korespondencji, W. 2008; – Diariusz oblężenia Pskowa, Wyd. J. Urwanowicz, „Zesz. Nauk. Muz. Wojska w Białymstoku” R. 10: 1996 s. 143–68; Piasecki P., Kronika, Kr. 1870 s. 212; Rokosz Zebrzydowskiego. Materiały historyczne, Wyd. A. Rembowski, W. 1893; Script. Rer. Pol., XIX, XXI; – B. Jag.: rkp. 5349 s. 247; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 8338 k. 50–1.
Bibliogr. dot. Tomasza Szczuckiego: Chemperek D., Wespazjan Kochowski – Jan Gawiński: literackie dialogi i turnieje, w: Wespazjan Kochowski w kręgu kultury literackiej, L. 2003; Czubek J., Wespazjan z Kochowa Kochowski. Studium biograficzne, „Rozpr. AU Wydz. Filol.”, S. II, T. 17: 1901 s. 36, 57, 77, 91; Matwijów M., Ostatnie sejmy przed abdykacją Jana Kazimierza 1667 i 1668, Wr. 1992; Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, Wr. 2000 I–II; – Lustracja województwa sandomierskiego 1660–1664, Wr. 1997 I s. XLI, II 9; Vol. leg., IV 213, 950, V 35; – B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 8338 k. 276–9, 284–9v, rkp. 8595 (11 III 1661).
Agnieszka Biedrzycka