Mieczyński Stanisław Wiktor (1842–1910), pedagog. Ur. 13 II w Trojanowie w pow. sochaczewskim, był synem Antoniego i Jadwigi z Fiszerów. Uczył się w szkole w Łowiczu, a następnie w gimnazjum w Łomży, gdzie nauczycielem matematyki był jego starszy brat Leopold. W związku ze śmiercią obojga rodziców, a później brata Leopolda (zginął on w bitwie pod Jedwabnem w r. 1863) na M-ego spadł obowiązek utrzymywania młodszego rodzeństwa. Zarabiał dając liczne korepetycje, a równocześnie od jesieni 1863 zapisał się na Wydział Historyczno-Filologiczny Szkoły Głównej Warszawskiej. W czasie studiów relegowany został na dwa lata za przewożenie nielegalnych druków i w tym okresie pracował jako nauczyciel w domach prywatnych. Stopień magistra uzyskał w r. 1869 za rozprawę O wprowadzeniu chrześcijaństwa na Pomorzu. Od r. 1870 uczył historii i języka polskiego w szkole W. Górskiego, na pensjach J. Sikorskiej, L. Rudzkiej, Z. Raczyńskiej i H. Czarnockiej oraz na tajnych kompletach organizowanych przez Z. Morawską, Sierakowską i Adelsteinową. Wykładał przez kilka lat w Wyższej Szkole Handlowej założonej przez L. Kronenberga, na Wyższych Kursach organizowanych przez J. Szczawińską-Dawidową oraz w szkole prowadzonej przez H. Benniego.
W r. 1877 po wybuchu wojny rosyjsko-tureckiej M. wyjeżdżał do Lwowa dla nawiązania kontaktów z kierownictwem ówczesnej konspiracji w Galicji. W r. 1888 inspektor szkół warszawskich Iwanow, podsłuchawszy pod drzwiami klasy na pensji H. Czarnockiej wykład gramatyki polskiej prowadzony przez M-ego w języku polskim, odebrał mu świadectwo nauczycielskie, a kurator zabronił uczenia w szkołach prywatnych. Odtąd M. uczył tylko w szkolnictwie tajnym; był m. in. wykładowcą tzw. Uniwersytetu Latającego. Przez krótki czas był sekretarzem redakcji „Encyklopedii Wychowawczej”, a także współredaktorem „Encyklopedii” Orgelbranda. Aresztowany w r. 1892 za złożenie wiązanki kwiatów w rocznicę Konstytucji 3 Maja na miejscu, gdzie położono w r. 1792 kamień węgielny świątyni Opatrzności, został decyzją generał-gubernatora O. Hurki zesłany na trzyletni pobyt do Odessy. Przebywając tam przetłumaczył z języka niemieckiego kilka prac historycznych: E. Guhla i W Konera „Hellada i Roma” (W. 1896), L. Geigera „Odrodzenie i humanizm we Włoszech” (W. 1896) oraz J. Caro „Dzieje Polski” t. 4–6 (W. 1897–1900). Po powrocie do Warszawy był członkiem redakcji i współautorem tomu I monografii zbiorowej Warszawskiej Szkoły Głównej „Wydział filologiczno-historyczny” (Kr. 1900). Dość liczne artykuły z zakresu pedagogiki i dydaktyki zamieszczał w „Przeglądzie Pedagogicznym”, „Roczniku Pedagogicznym”, „Ateneum”, „Poradniku dla Samouków” i in. Przez krótki okres był członkiem zarządu Tow. Osad Rolnych. W ostatnich latach życia pełnił funkcje sekretarza Związku Towarzystw Ubezpieczeń przy Warszawskim Tow. Ubezpieczeń od Ognia. Zmarł w Warszawie 25 V 1910. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Chlebowski B., S. Mieczyński, „Tyg. Ilustr.” 1910 nr 26 s. 530; Wawrzykowska-Wierciochowa D., Udział kobiet w tajnym i jawnym ruchu społeczno-kulturalnym w Warszawie w latach 1880–1914, w: Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie. Praca zbiorowa, W. 1961; Wroczyński R., Myśl pedagogiczna i programy oświatowe w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, W. 1963; – Klemensiewiczowa J., Przebojem ku wiedzy, Wr.–W.–Kr. 1961; – Nekrologi z r. 1910: „Bibl. Warsz.” t. 3 nr 1 s. 190–1, „Biesiada Liter.” nr 26 s. 511, „Czas” nr 235 s. 3, „Dzień” nr 140 s. 2; 3, „Kur. Pol.” nr 143 s. 3, „Kur, Warsz.” tir 142 s. 5, „Kwart. Hist.” nr 3/4 s. 719–20, „Świat” nr 23 s. 18; „Wych. w Domu i Szkole” nr 6 s. 580–3; S. Mieczyński, J. Ungra „Kalendarz Warszawski” 1911 s. XI; – Arch. Paraf. Św. Aleksandra w W.: Liber mort. nr 286/1910; B. Jag.: rkp. 8698 III k. 430–2; B. Narod.: rkp. nr 2674 t. 2 k. 65–66, nr 2887 k. 60; B. Ossol.: rkp. 12185/II, 12186/III; B. PAN w Kr.: rkp. 2159 t. 12.
Stanisław Konarski