Stanisław z Ostrowa h. Laska (zm. 1324/5), prepozyt włocławski.
Był synem Macieja z Ostrowa, sędziego brzeskiego kujawskiego (1288–99), i nieznanej z imienia córki łowczego poznańskiego Bodzęty z Wrześni h. Poraj. S. miał trzech braci: bp. kujawskiego Gerwarda (zob.), kasztelanów kruszwickich, Jana Kiwałę i Przezdrzewa z Ostrowa (zob.), oraz trzy siostry: Małgorzatę, żonę kaszt. nakielskiego Sławnika z Gołańczy h. Pałuka (zob.) i dwie nieznane z imienia: żonę woj. dobrzyńskiego Piotra Ogona h. Ogon i żonę Ottona Lekszyka z Gądcza h. Gałąź trójlistna. Jego bratankami byli sędzia kujawski Stanisław Kiwała z Ostrowa (zob.) i dziekan włocławski Jan Kiwała, a siostrzeńcami bp kujawski Maciej z Gołańczy (zob.), woj. łęczycki Paweł zwany Ogon (zob.) i kaszt. dobrzyński Piotr Ogon z Radzikowa (zob.).
Początki kariery duchownej S-a przedstawiane są w historiografii rozbieżnie, na co wpływa równoczesne występowanie w kujawskim kręgu kościelnym przynajmniej jednego jego imiennika. Janusz Bieniak utożsamia S-a z archidiakonem włocławskim o tym imieniu (1300–1), a następnie scholastykiem (1303), Jacek Maciejewski natomiast z kanonikiem (od r. 1292) i archidiakonem kruszwickim (1295–1301). W pierwszej z tych wersji wejście S-a do grona prałatów było następstwem wyboru na biskupa jego brata Gerwarda w grudniu 1300 i zwolnienia przez niego prepozytury włocławskiej, którą zajął współrodowiec Florian z Kościelca, dotychczasowy archidiakon włocławski. Najpóźniej jesienią 1306, zapewne jednak o wiele wcześniej, S. był już prepozytem kruszwickim. Wysłany przez bp. Gerwarda do Krakowa na rozmowy z ks. Władysławem Łokietkiem (między wrześniem a listopadem t.r.) doprowadził do tego, że książę powierzył swym bratankom, książętom inowrocławskim Przemysłowi i Kazimierzowi, namiestnictwo na Pomorzu Gdańskim, licząc na rychłe odzyskanie tej dzielnicy. Następnie pozostając w świcie bp. Gerwarda towarzyszył S. księciu Władysławowi w jego ponownym ingresie na Kujawach i Pomorzu. W Byszewie, a potem w miastach pomorskich, był świadkiem hołdów składanych Łokietkowi przez pomorskie rycerstwo i mieszczan. Dn. 17 XII t.r. w Gdańsku był jednym z czterech arbitrów biskupa w jego procesie z Piotrem Święcą z Nowego. Między 10 VI 1308 a 29 III 1310 przeszedł S. na dziekanię włocławską; z tym tytułem wystąpił w źródłach tylko raz, przebywając wraz z bp. Gerwardem oraz prepozytami, włocławskim Florianem i kruszwickim Michałem w Pożoniu (Pressburgu, obecnie Bratysława) u legata Gentilisa de Montefiore. Wezwano ich tam na świadków bp. krakowskiego Jana Muskaty w procesie z arcybp. Jakubem Świnką; zostali zaprzysiężeni, ich zeznania, jeśli je złożyli, nie zachowały się. Jeszcze w r. 1310, po 15 VIII, bp Gerward mianował S-a prepozytem włocławskim na miejsce Floriana, który przeszedł na prepozyturę płocką po obranym tego dnia bp. Janie Abrahamowicu.
W r. 1311 został S. wraz z bp. Gerwardem uwięziony z rozkazu książąt inowrocławskich Przemysła i Kazimierza, prowadzących z biskupem i jego kapitułami spór. Przed 22 XI t.r. (data zawarcia ugody) obu uwolniono. Nie wiadomo, kiedy S. otrzymał od arcybp. Jakuba Świnki kanonię gnieźnieńską. Z tytułem tym uczestniczył w Uniejowie 1 V 1314, jako jeden z pięciu elektorów, w wyborze nowego arcybp. Borzysława. W czerwcu 1320 w Brześciu Kujawskim złożył zeznania w procesie polsko-krzyżackim o Pomorze Gdańskie. Był świadkiem na wielu dokumentach bp. Gerwarda. Ostatni z nich, wystawiony w Raciążku 3 VIII r.n., dotyczył pełnomocnictwa dla scholastyka Wojciecha Pałuki do wysłuchania wyroku w procesie przeciw joannitom lubiszewskim. S-a można uważać za głównego współpracownika bp. Gerwarda w czasie całego jego pontyfikatu. W l.n. nie występuje w źródłach; nie towarzyszył też bp. Gerwardowi w jego ostatniej podróży do Awinionu (1323). Zapewne długo chorował; zmarł między 6 VI 1324 a 22 VI 1325, co wynika z czasu przejścia jego następcy Wojciecha Pałuki z dziekanii na prepozyturę.
Bieniak J., Rozmaitość kryteriów badawczych w polskiej genealogii średniowiecznej, w: Genealogia – problemy metodyczne w badaniach nad polskim społeczeństwem średniowiecznym na tle porównawczym, Tor. 1982 s. 139–42; tenże, Wzajemne powiązania osobowe kapituł włocławskiej i kruszwickiej w średniowieczu, w: Duchowieństwo kapitulne w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej, Tor. 2000 s. 57, 61–8; Bieniak, Wielkopolska; Karczewski K., Sieradzan W., Udział kościoła włocławskiego w procesach polsko-krzyżackich w XIV–XV w., „Studia Pelplińskie” T. 19: 1988 s. 181–2, 190; ciż, Z badań nad ustrojem kapituły katedralnej włocławskiej w I poł. XIV w., „Ateneum Kapł.” T. 81: 1989 s. 281–3, 291–2; Maciejewski J., Działalność kościelna Gerwarda z Ostrowa, biskupa włocławskiego w latach 1300–1323, Bydgoszcz 1966 s. 17–19, 28–9, 36, 40, 42, 59, 61, 73–80, 96–8, 109–10, 136, 151–8; tenże, Kariera Stanisława z Ostrowa z rodu Leszczyców – kwestie identyfikacyjne, „Ziemia Kujawska” T. 11: 1995 s. 119–22; Sieradzan W., Świadomość historyczna świadków w procesach polsko-krzyżackich w XIV i XV wieku, Tor. 1993 s. 32, 37, 42, 44, 46, 51, 55–6, 179, 210, 212; – Cod. Pol., II; Guldon Z., Lokacje miast kujawskich i dobrzyńskich w XIII–XVI w., „Ziemia Kujawska” T. 2: 1968 aneks 1; Kod. Wpol., II; Lites, I; Mon. Pol. Vat., I, III; Pomm. Urk.-buch; Preuss. Urk.-buch, I–II; – AP w Bydgoszczy: Koronowo Kl. A 58, Strzelno Kl. A 18; Arch. Diec. we Włocławku: kopiariusz 1 k. 167v–8.
Janusz Bieniak