Gembicki Stefan († 1695), h. Nałęcz, kasztelan płocki, był synem Pawła, kasztelana łęczyckiego, i Barbary Rozrażewskiej, kasztelanki międzyrzeckiej. W r. 1664 występował jako chorąży płocki; kasztelanem rogozińskim został w r. 1669, a płockim w r. 1676. G. brał żywy udział w życiu politycznym Wielkopolski. W r. 1661 posłował na sejm z województwa łęczyckiego i był rotmistrzem pospolitego ruszenia z powiatu brzezińskiego przeciw swawolnikom. Był też posłem łęczyckim na tragicznym sejmie 1662 r. W r. 1663 marszałkował na sejmiku średzkim, a potem posłował jeszcze z tegoż sejmiku w r. 1667 i 1670. Mianowano go na sejmie 1670 r. komisarzem do rozgraniczenia powiatów międzyrzeckiego i wałeckiego od margrabstwa brandenburskiego. W r. 1672 G. pod Gołębiem i Lublinem zaprzysiągł generalną konfederację przy królu. Odgrywał niemałą rolę w obozie konfederackim; król posługiwał się G-im przy zwalczaniu w obozie wpływów hetmana Sobieskiego i chorążego sanockiego, Aleksandra Polanowskiego; potem posłował G. od króla Michała wraz z Jakubem Wojciechem Szczawińskim, wojewodą inowrocławskim, Samuelem Leszczyńskim, oboźnym koronnym, i czterema innymi posłami do wojska koronnego, związanego przysięgą pod Szczebrzeszynem, z grzeczną i łaskawą instrukcją. W tej niebezpiecznej legacji G. o mało nie stracił życia. Szczególnie oburzyło się rycerstwo na niego za to, że zażądał zaprzysiężenia generalnej konfederacji. Nie chciano wysłanników uznać za posłów Rzpltej. Na przemawiającego G-go napadł Granowski, chorąży husarski, tak gwałtownie, że mu obuszkiem kilka zębów wybił. Nie wiadomo, do czego by doszło, gdyby nie interwencja Sobieskiego. W r. 1674 generalna konfederacja warszawska wybrała G-go deputatem z senatu do trybunału skarbowego w Radomiu. Podpisał też wówczas gen. konfederację z zastrzeżeniem praw Kościoła katolickiego i Akademii Krakowskiej. Na sejmie koronacyjnym 1676 r. naznaczony ponownie do komisji granicznej między Koroną a margrabstwem brandenburskim. W r. 1679 marszałkował trybunałowi koronnemu. G. był człowiekiem zamożnym; posiadał dwór w Warszawie przy ul. Długiej oraz liczne dobra. Żonaty z Anną Ślepowron Krasińską, kasztelanką płocką, miał syna Jana Pawła, kasztelana nakielskiego († 1720), i 4 córki. Syn Jan Paweł w r. 1699 był komisarzem z sejmu do spraw granicznych między Śląskiem cesarskim a Wielkopolską; pozostawił on pamięć męża pobożnego, miłosiernego i uczciwego. Fundował wraz z matką kościoły i szkoły jezuitom. Z dwu żon, Teresy Bykowskiej, kasztelanki podlaskiej, i Barbary Ponińskiej, kasztelanki gnieźnieńskiej, miał tylko córki.
Niesiecki IV 103; Uruski IV 133; Boniecki VI 25; Żychliński IV 108–9, XVI 226; Estr. XVII 84, 86; Vol. Leg. IV 880, V 71, 224, 240, 335, 391, 496, VI 67; Kluczycki, Pisma do wieku spraw Sobieskiego, II, nry 454, 516; Korzon, Dola i niedola Sobieskiego, III 285; Załęski, Jezuici w Polsce, t. IV cz. IV, 1518; Czapliński, Opozycja wielkopolska po krwawym potopie, Kr. 1930; Przyboś A., Konfederacja gołąbska, Tarnopol, 151, 210; Teka Ulanowskiego VIII Kom. Hist. PAU.; Teka Pawińskiego (lauda łęczyckie) Kom. Hist. PAU.
Adam Przyboś