Surzycki Stefan Jan Joachim, pseud. T. Gierałtowski (1864–1936), ekonomista, profesor Studium Rolniczego i Wydziału Rolniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz polityczny.
Ur. 30 VIII w Różance (pow. włodawski), był synem Tomasza (zob.) i Marii (Marianny) z Ciepielewskich (1825–1909), bratankiem Juliana Leona (zob.). Miał ośmioro rodzeństwa, m.in. braci Jana Alfonsa (zob.) i Józefa (zob.).
Od r. 1874 uczył się S. w gimnazjum klasycznym w Lublinie. Należał tam do konspiracyjnych kółek samokształceniowych i w ramach represji za tę działalność powtarzał klasę w r. 1882 oraz otrzymał nadzór nauczycielski w klasie maturalnej; od usunięcia ze szkoły uratowała go interwencja powinowatego, Tytusa Chałubińskiego. Po zdaniu matury w r. 1885 rozpoczął t.r. studia na Wydz. Prawa Uniw. Warsz. Włączył się tam w działalność utworzonego wówczas tajnego Koła Centralnego Studentów Uniw. Warsz. W styczniu 1887 przybył nielegalnie do Krakowa i 14 I t.r. wziął udział w prowadzonym przez Zygmunta Balickiego zebraniu założycielskim Związku Młodzieży Polskiej «Zet». W poł. t.r. ponownie przyjechał do Krakowa, aby zebrać podpisy studentów UJ pod adresem własnego autorstwa skierowanym do Zygmunta Miłkowskiego z okazji 50. rocznicy ogłoszenia w Paryżu Manifestu Tow. Demokratycznego Polskiego. Zadenuncjowany przez policję austriacką władzom rosyjskim, został pozbawiony paszportu i relegowany z Uniw. Warsz., bez prawa wstępu na uczelnie rosyjskie. Z powodu rozwijającej się choroby (prawdopodobnie gruźlicy) został w r. 1887 uznany za niezdolnego do służby wojskowej.
S. rozpoczął pracę praktykanta w majątku Konarskich w Bidzinach (pow. opatowski), ale z powodu pogorszenia stanu zdrowia cały r. 1888 leczył się u Chałubińskiego w Zakopanem. Na początku r. 1889 został prywatnym nauczycielem syna Bronisława Ponińskiego-Walewskiego w Mokwinie na Wołyniu. Jesienią t.r. podjął studia w Galicji w Akad. Roln. w Dublanach, ale po roku, zgodnie z życzeniem Namiestnictwa we Lwowie, został usunięty (m.in. z Wilhelmem Jelskim) za agitację niepodległościową wśród młodzieży. Przeniósł się wtedy na uniw. w Halle, gdzie kontynuował naukę rolnictwa pod kierunkiem J. Kühna. Założył tam grupę «Zetu». W dn. 17–18 V 1891 uczestniczył w Pradze w Zjeździe Postępowej Młodzieży Słowiańskiej; jako przedstawiciel sekcji polskiej miał udział w formułowaniu rezolucji domagającej się wyzwolenia politycznego i kulturalnego narodów zachodnio- i południowosłowiańskich. W sierpniu t.r., udając się do kraju na wakacje, został aresztowany przy przekraczaniu granicy rosyjskiej, po czym osadzony w Cytadeli warszawskiej. Zwolniony po kilku miesiącach za kaucją, wpłaconą przez brata, Jana Alfonsa, został oddany pod nadzór policji. W oczekiwaniu na wyrok pracował w majątku Jelskiego w Ihnatyczach (gub. mińska). W r. 1893 wstąpił do powstałej wtedy Ligi Narodowej. Ostrzeżony przez Jana Józefa Popławskiego, że skazano go zaocznie na trzy lata więzienia i trzy lata zsyłki do gub. wiackiej, zbiegł w listopadzie 1893 do Krakowa i zamieszkał u brata, Józefa. Złożywszy poręczenie brata i oświadczenie, że nie będzie prowadził «agitacji natury polityczno-społecznej», próbował w r. 1894 wstąpić na Studium Rolnicze UJ, ale nie został przyjęty. Wyjechał t.r. do Lipska, na studia pod kierunkiem Wilhelma Kirchnera i Augusta Miaskowskiego w Inst. Rolniczym tamtejszego uniwersytetu; również tam założył grupę «Zetu». W lutym 1896 uzyskał stopień doktora filozofii summa cum laude na podstawie pracy Die landwirtschaftlichen Betriebsmittel in ihrem Einflusse auf den Zustand und die Entwicklung des Grossgrundbesitzes, sowie der Bauernwirtschaften in Galizien (Leipzig 1896).
W r. 1896 wrócił S. do Krakowa, gdzie bezskutecznie próbował nostryfikować dyplom na UJ; również bez powodzenia starał się o posadę sekretarza w Wydz. Krajowym we Lwowie. Na krótki okres został zatrudniony przez Władysława Sapiehę w Oleszycach (pow. lubaczowski). W r. 1897 ożenił się z Zofią z Niecielskich i wydzierżawił od Andrzeja Potockiego folwarki Grójec (Grojec) i Zalas koło Krzeszowic pod Krakowem, ale nieumiejętnie gospodarując, utracił cały posag żony. W październiku 1899 objął zastępstwo w nauczaniu przedmiotów rolniczych w Krajowej Średniej Szkole Rolniczej w Czernichowie pod Krakowem; w r. 1900 otrzymawszy większą ilość zajęć, zrezygnował z dzierżawy majątków i zamieszkał w Czernichowie. Z powodu braku obywatelstwa austriackiego nie mógł otrzymać etatu, ale przysługiwał mu urzędowy tytuł docenta rolnictwa, a następnie nauczyciela-specjalisty. Prowadził wykłady i ćwiczenia ze szczegółowej uprawy roślin, administracji rolnej, statystyki rolniczej i rachunkowości, podnosząc znacznie poziom nauczania i przygotowując szkołę do uczestnictwa w obchodach jubileuszowych UJ (w r. 1900). W celu pogłębienia praktycznych wiadomości z rolnictwa zwiedził latem 1901 kilkadziesiąt średniej wielkości gospodarstw w Galicji. Opublikował podręcznik Taksacje rolnicze (rkp. powielany, Czernichów ok. 1904).
Pod wpływem Franciszka Stefczyka zainteresował się S. spółdzielczością, która odtąd stała się najważniejszym kierunkiem jego działalności. W r. 1900 został zastępcą przewodniczącego kasy oszczędnościowo-pożyczkowej w Czernichowie, a w l. 1900–10 przewodniczył powiatowemu Zarządowi Kółek Rolniczych. Od r. 1901 działał w Krakowie w Tow. Szkoły Ludowej (TSL); był członkiem jego zarządu głównego oraz wchodził w skład komitetu redakcyjnego jego organu, „Przewodnika Oświatowego”. Wraz z nauczycielem chemii Kornelem Radziewanowskim założył t.r. w Czernichowie oddział TSL i został jego prezesem. W Czernichowie otworzył także wypożyczalnię książek, którą prowadziła jego żona. W r. 1903 działał w komitecie pomocy ofiarom powodzi w pow. krakowskim. Utrzymując kontakt z Balickim, Stefanem Natansonem, Romanem Dmowskim, uczestniczył w Krakowie w zebraniach Ligi Narodowej i był członkiem jej sekcji ludowej. Pod pseud. T. Gierałtowski (od rodzinnego herbu Gierałt) publikował artykuły w krakowskim miesięczniku „Przegląd Wszechpolski” m.in. Kwestia ruska w cyfrach (R. 8: 1902, wspólnie z Dmowskim) i Czy się wynaradawiamy? (R. 10: 1904). Przez osiem miesięcy redagował też ze Stanisławem Rymarem tygodnik dla wsi „Ojczyzna”. Został członkiem i uczestniczył w dyskusjach programowych działającego w Galicji od r. 1905 Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego. W r. 1905 odmówił podpisania prośby do cara Mikołaja II o amnestię, ale w r. 1906 został objęty ogłoszoną w Rosji ogólną amnestią.
W r. 1905 dyrektor Studium Rolniczego UJ Emil Godlewski powierzył S-emu prowadzenie wykładów z kilku przedmiotów ekonomicznych w Katedrze Zarządu Gospodarstwa Wiejskiego. W r. 1906 uzyskał S. obywatelstwo austriackie i stałe zatrudnienie na UJ. Prowadził w tym czasie badania porównawcze nad wydajnością pracy wykonywanej dniówkowo i akordowo; w tym celu rozesłał kwestionariusz dotyczący norm płacowych, m.in. w Król. Pol., Poznańskiem i Czechach. Wyniki przedstawił na posiedzeniu Centralnego Tow. Rolniczego w Warszawie (O pracy akordowej w rolnictwie, [b.m.w.] 1908) oraz w broszurze Normy pracy akordowej w Królestwie Polskim w porównaniu z zagranicznymi (Kr. 1908). Dn. 13 V 1909 otrzymał profesurę nadzwycz. w Katedrze Zarządu Gospodarstwa Wiejskiego (przemianowanej w r. 1912 na Katedrę Ekonomiki Rolnictwa) UJ; zrezygnował wtedy z pracy w Czernichowie i zamieszkał w Krakowie. Przy reorganizacji Studium Rolniczego w r. 1912 (przejście z trzyletniego na czteroletni system studiów) rozszerzył program swych wykładów, wyodrębniając pięć działów: ekonomikę rolniczą, organizację gospodarstwa wiejskiego, zarząd czyli prowadzenie gospodarstwa wiejskiego, taksację rolniczą czyli naukę o szacowaniu gospodarstwa wiejskiego i rachunkowość. Prowadził też konwersatoria z organizacji pracy społecznej na wsi (agronomii społecznej). Głównie dzięki własnym środkom, zgromadził jako pomoce naukowe i dydaktyczne ok. 1 tys. pozycji z literatury ekonomiczno-rolniczej i materiałów statystycznych. Opublikował kilkakrotnie wznawiane podręczniki: Nauka ekonomiki gospodarstwa wiejskiego. Cz. 1. Ekonomika rolnicza (Kr. 1910, 1919, 1924) i dwuczęściowy Nauka organizacji gospodarstwa wiejskiego (Kr. 1911, 1921, 1923), a także prace metodyczne: Planowanie organizacji gospodarczej. Przyczynek do metodyki organizacji gospodarstwa wiejskiego (Kr. 1909) i Wskazówki praktyczne reorganizacji gospodarstwa (W. 1912). Ogłosił też studium Teoria statyki rolniczej i jej wskazania praktyczne w świetle współczesnej krytyki (W. 1913), przeciwstawiające się ówczesnym poglądom na temat zachowania sił produkcyjnych gleby. W Zagłębiu Dąbrowskim kontrolował w l. 1908–15 administrację upadających majątków ziemskich należących do Tow. Górniczo-Przemysłowego «Saturn» i przyczynił się do przywrócenia ich rentowności. W tym okresie na tle odmiennego stosunku do Rosji poróżnił się z Dmowskim i pod wpływem zaprzyjaźnionego Stanisława Strońskiego związał się z grupą wydającą we Lwowie dwutygodnik „Rzeczpospolita”. Działał w powstałej w r. 1910 Organizacji Kresów Zachodnich oraz (do r. 1914) w Radzie Naczelnej «Drużyn Bartoszowych». W r. 1911 wystąpił ze Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego, zachowując jednak członkostwo w Lidze Narodowej. W wyborach do Sejmu Krajowego w r. 1913 stał na czele Komitetu Obywatelskiego, popierającego kandydaturę Strońskiego.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej S. wraz ze Strońskim wszedł w sierpniu 1914 do Sekcji Zachodniej Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN) i został w nim zastępcą szefa Dep. Wojskowego mjr. Władysława Sikorskiego. Współorganizował Legion Zachodni, jednak po rozwiązaniu 21 IX t.r. Legionu Wschodniego odszedł 20 X ze stanowiska i wraz z dziewięcioma osobami, m.in. Strońskim, Tadeuszem Cieńskim i Aleksandrem Skarbkiem wystąpił z NKN. Na kilka miesięcy opuścił Kraków, a po powrocie wiosną 1915 włączył się w tworzenie powstałego w 2. poł. t.r. galicyjskiego Zjednoczenia Narodowego (od lipca 1917 Związek Międzypartyjny); wszedł w skład jego Sekretariatu. W swym krakowskim mieszkaniu organizował narady z udziałem przedstawicieli wszystkich zaborów (w listopadzie 1915 dyskutowano projekt utworzenia ogólnopolskiej organizacji agrarnej). W styczniu 1916 uczestniczył w Krakowie w konferencji Ligi Narodowej, na której omówiono politykę polską na wypadek zwycięstwa państw centralnych. Był współpracownikiem wydawanego od lutego t.r. w Krakowie miesięcznika „Rok Polski”.
Dn. 10 V 1916 przyjął S. propozycję Min. Oświaty w Wiedniu przeprowadzenia reorganizacji Inst. Rolniczego w Puławach. W oparciu o propozycje Ignacego Kosińskiego z Centralnego Tow. Rolniczego opracował projekt wraz z obsadą personalną i statutem. Placówka rozpoczęła działalność 26 IX 1917 p.n. Inst. Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego (od r. 1921 Państw. Inst. Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego) w Puławach. Dyrekcję objął Leon Marchlewski, a S. został prezesem Kuratorium Instytutu (pełnił tę funkcję do r. 1928). O działalności Instytutu informował na łamach czasopism rolniczych („Rolnik” R. 50: 1918 nr 33–35, 37, „Kalendarz Roln. na 1919 r. Cz. 2”, W. 1918). W tym okresie nadal wykładał w Studium Rolniczym UJ, a jedynie w l. 1916–17 zajęcia z rachunkowości zlecił w zastępstwie Adamowi Wiśniewskiemu. Kontynuując działalność polityczną, podpisał S. „Odezwę Galicyjskiego Zjednoczenia Narodowego” z 10 VII 1917, deklarującą współdziałanie w odbudowie zjednoczonej i niepodległej Polski. Należał też do założycieli powstałego 12 VII t.r. w Krakowie Związku Niezależności Gospodarczej, którego celem było przygotowanie gospodarczej odbudowy kraju.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wziął S. udział 5–6 I 1919 w zjeździe Zjednoczenia Narodowego (ZN) w Warszawie i wygłosił na nim jeden z głównych referatów. Jako przedstawiciel ZN wszedł w skład powstałej 28 I t.r. Komisji Rządzącej dla Galicji, Śląska Cieszyńskiego, Spisza i Orawy. Reprezentował też Zjednoczenie 11–12 V na I Zjeździe Związku Ludowo-Narodowego; zasiadł wtedy w prezydium Zjazdu. Dn. 25 XI otrzymał na UJ profesurę zwycz. ekonomii rolniczej. Został t.r. doradcą Min. WRiOP ds. organizacji wyższego szkolnictwa rolniczego w niepodległej Polsce; brał udział w obsadzeniu katedr w SGGW. Przy Studium Rolniczym UJ organizował trzymiesięczne kursy agrarne przygotowujące urzędników do przeprowadzenia reformy rolnej. Był inicjatorem i pierwszym prezesem powstałego t.r. Związku Rolników i Leśników z Wyższym Wykształceniem. Opublikował dwutomowe podręczniki: Taksacja rolnicza (Kr. 1919, wyd. 2, Kr. 1923) i Rachunkowość rolnicza (Kr. 1919, wyd. 2, Kr. 1924). Podjął współpracę z założonym w r. 1920 przez Ignacego Paderewskiego i Edwarda Dubanowicza warszawskim dziennikiem „Rzeczpospolita”. Z ramienia Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej kandydował 5 XI 1922 w wyborach do Sejmu z listy państwowej i został zastępcą posła.
S. współpracował ze Stefczykiem przy powołaniu w r. 1919 w Krakowie Spółdzielczego Inst. Naukowego. Po rozpoczęciu pracy Instytutu w kwietniu 1920 został jego dyrektorem; współtworzył programy kursów spółdzielczych, na których również wykładał. W r. 1921 objął dyrekcję Studium Rolniczego UJ i przeprowadził jego reorganizację, m.in. w r. 1922 powołał II Katedrę Hodowli Zwierząt i Mleczarstwa oraz Katedrę Maszynoznawstwa. W r. 1923 głównie dzięki jego staraniom Studium zostało przekształcone w Wydz. Rolniczy UJ i w r. akad. 1923/4 był jego pierwszym dziekanem. Wprowadził wtedy na czwartym roku studiów obowiązek jednej z sześciu specjalizacji, w tym ekonomiczno-spółdzielczej. Na jego wniosek powołano w r. 1924 przy Wydziale jednoroczny Wyższy Naukowy Kurs Spółdzielczy; przewidziany na stanowisko dyrektora Stefczyk zmarł 30 VI 1924, w związku z czym dyrekcję objął S. Bezskutecznie zabiegał o powołanie (niezależnie od Kursu Spółdzielczego) Katedry Spółdzielczości. Kontynuował w tym czasie badania nad organizacją pracy społecznej na wsi (agronomią społeczną), zarówno w obszarze gospodarczym (przez stowarzyszenia, spółki i syndykaty), jak kulturalno-oświatowym (przez towarzystwa i kółka rolnicze oparte na pracy inteligencji wiejskiej i gospodarstwach wzorcowych). Z tego zakresu ogłosił wielokrotnie wznawiany podręcznik Organizacja pracy społecznej (Kr. 1925, 1926, 1927, 1930) oraz książki: Praca towarzystw rolniczych u nas i gdzie indziej (W. 1928) i Organizacja pracy społecznej rolniczej (W. 1931). W rozprawie Izby rolnicze a zrzeszenia rolnicze (W. 1928) wykazywał przewagę inicjatywy i przedsiębiorczości dobrowolnie organizowanych towarzystw i związków rolniczych nad przymusowo tworzonymi izbami rolniczymi. Wszystkie jego badania charakteryzowało praktyczne podejście do gospodarki wiejskiej i podkreślanie rangi etyki zawodowej. Poza głównym nurtem zainteresowań opublikował pracę swego życia Rozwój wiedzy rolniczej w Polsce (Kr. 1928); obejmowała ona historię nauki i nauczania rolnictwa w Polsce od XVI w. do czasów mu współczesnych. Dzieło to, pierwsze i przez wiele lat jedyne w polskiej historiografii rolniczej, zostało uznane przez Polską Komisję Międzynarodowej Współpracy Intelektualnej za jedno z najwybitniejszych osiągnięć nauk rolniczych. Przedstawił też S. dzieje studiów spółdzielczych w Krakowie w pracach: Spółdzielczy Instytut Naukowy (dziesięciolecie istnienia 1919–1929) (W. 1929) oraz Wyższy Naukowy Kurs Spółdzielczy przy Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rozwój i stan organizacji (1924–1932) (W. 1932).
W r. 1927 odszedł S. z funkcji dyrektora Spółdzielczego Inst. Naukowego i w r. 1928 został prezesem jego Rady Zawiadowczej. Od t.r. należał do powstałego wtedy Stronnictwa Narodowego i wchodził w skład jego Rady Naczelnej. Był członkiem Rady Nadzorczej Tow. Rozwoju Życia Narodowego «Rozwój». Dn. 16 X 1930, w okresie przygotowań do wyborów parlamentarnych, policja przeprowadziła w mieszkaniu S-ego rewizję w poszukiwaniu materiałów antyrządowych; w tym okresie pobito też jego synów. W odpowiedzi na exposé ministra rolnictwa Leona Janty-Połczyńskiego (1931), m.in. krytykujące organizację wyższego szkolnictwa rolniczego w Polsce, w tym program nauk ekonomicznych, opublikował S. artykuł W obronie obecnych wyższych studiów rolniczych („Gaz. Roln.” 1931 nr 48), w którym wykazywał wyższy poziom przedmiotów ekonomicznych na UJ niż w podobnych uczelniach europejskich. Na próbę ograniczenia samorządności szkół wyższych w projekcie ustawy o szkołach akademickich zareagował artykułem Walka o autonomię uniwersytecką („Myśl. Narod.” R. 13: 1933 nr 4–6, 8, 9, osobno W. 1933). W r. 1934 włączył się w obronę zagrożonego likwidacją Wydz. Rolniczego UJ. W l. trzydziestych prowadził dodatkowo wykłady w Wyższym Studium Handlowym w Krakowie z zakresu podstaw rolnictwa. Opublikował w tym czasie podręcznik Encyklopedia rolnictwa i znaczenie produkcji rolniczej dla życia gospodarczego (Kr. 1933). Ogłosił też w „Myśli Narodowej” fragmenty wspomnień: Z dziejów pamiętnego «Zetu» (R. 10: 1930 nr 42–44, osobno Kr. 1930) oraz Kartka z dziejów rosyjskiego wychowania państwowego w Polsce (R. 13: 1933 nr 37–41, odb. W. 1933).
S. pełnił wiele dodatkowych funkcji na UJ, m.in. był kuratorem studenckiego Kółka Rolników (1920–2), delegatem Wydz. Rolniczego do Kuratorium Fundacji im. Zenona i Wandy Suszyckich w Boguchwale pod Rzeszowem (1922–36), kuratorem Koła Słuchaczy Wyższego Naukowego Kursu Spółdzielczego (1930–5), kuratorem Korporacji Studentów Szkół Akademickich «Acropolia» (w l. trzydziestych). Współpracował z większością towarzystw rolniczych, m.in. był członkiem Tow. dla Popierania Polskiej Nauki Rolnictwa i jego przedstawicielem w redakcji „Roczników Nauk Rolniczych”. Należał też do Tow. Tatrzańskiego i Tow. Przyjaciół Młodzieży Akademickiej oraz był prezesem Tow. Przyjaciół Harcerzy. Pod koniec życia uległ częściowemu paraliżowi i odtąd prowadził zajęcia ze studentami w swym mieszkaniu przy ul. Smoleńsk 13. Dn. 31 VIII 1935 przeszedł na emeryturę, a 1 II 1936 ustąpił z funkcji dyrektora Wyższego Naukowego Kursu Spółdzielczego. W tym okresie został członkiem Rady Naukowej PSB i opublikował w jego pierwszym tomie biogramy Juliusza Aua i Witolda Berezy, ponadto opracował dzieje spółdzielczości na UJ (Studia ekonomiczno-spółdzielcze na Uniwersytecie Jagiellońskim, Kr. 1936). Zmarł 27 VII 1936 w Krakowie; przed gmachem Wydz. Rolniczego przy al. Mickiewicza wygłoszono mowy, a kondukt żałobny przeszedł ulicami miasta. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim (pas 33 III). Był odznaczony Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928).
W małżeństwie z Zofią z Niecielskich (1874–1957), od r. 1922 przewodniczącą Narodowej Organizacji Kobiet przy Stronnictwie Narodowym, podczas okupacji niemieckiej więzioną w l. 1940–1 w Krakowie przy ul. Montelupich, miał S. czworo dzieci: córkę Zofię (1900–1981), żonę Mariana Nowińskiego (1897–1977), docenta botaniki Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, oraz synów Jana (zob.), Tadeusza (1903–1941), doktora chemii, zamordowanego w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, i Stefana (1908–1951), doktora praw, przez cztery lata więzionego w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu, po wojnie wicedyrektora departamentu w Min. Szkolnictwa Wyższego.
Dn. 22 I 1938 UJ uczcił pamięć S-ego akademią, podczas której dyrektor Wyższego Naukowego Kursu Spółdzielczego wręczył Radzie Wydz. Rolniczego portret S-ego w stroju dziekańskim, namalowany z fotografii przez Kazimierza Pochwalskiego (obecnie w posiadaniu rodziny S-ego w Kr.). Wspomnienia S-ego z l. 1885–1909, uzupełnione po jego śmierci przez żonę oraz kolegę, Leszka Dziamę (mszp. Arch. UJ, sygn. DV/1), przygotowuje do druku Diana Błońska.
Fot. portretowa w B. Głównej Uniw. Roln. w Kr.; – Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Grodziska-Ożóg, Rakowice; Kronika Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dodatek za lata akademickie 1923/24–1933/34. Spis prac naukowych, Kr. 1936 s. 416–17 (bibliogr.); Peretiatkowicz–Sobeski, Współcz. kultura pol.; Profesorowie i docenci Studium Rolniczego i Wydziału Rolniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Wyższej Szkoły Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie 1890–1990, Kr. 1990 (fot.); PSB (Stefczyk Franciszek); Żabko-Potopowicz A., Pionierzy postępu w rolnictwie polskim, W. 1977 s. 179–80; – Brzozowski S., Dzieje Szkoły Rolniczej w Czernichowie, W. 1962 s. 111, 123 (fot.), s. 216; tenże, Polacy na studiach gospodarstwa wiejskiego w Niemczech w XIX i XX wieku, Wr. 1989; Chajdaś E., Prof. dr Stefan Surzycki (1864–1936), „Zesz. Nauk. Akad. Roln. im. H. Kołłątaja w Kr.”, S. Hist. Rolnictwa, 1987 z. 8 (217) s. 257–64, (fot.); XXV lat Akademii Rolniczej imienia Hugona Kołłątaja w Krakowie (1953–1978) w 60-lecie niepodległości Polski, Kr. 1980 s. 13–15, 20, 112; Dybiec, UJ; Dzieje studiów rolniczych w Krakowie 1890–1962, Kr. 1965 s. 20, 25–6, 36–7, 41, 84–5, 89, 91, 95, 101, 104–5 (bibliogr.), s. 106–13, 185–6, 188, 202–6, 340–3 (bibliogr.); Faryś J., Wątor A., Edward Dubanowski 1881–1943. Biografia polityczna, Szczecin 1994; Fierich J., Studium Rolnicze (1890–1923). Wydział Rolniczy Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1934; Fierich J., Kosiek Z., Wydział Rolniczy Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1934–1945, „Studia i Mater.z Dziej. Nauki Pol.”, S. B, 1963 z. 8 s. 65–130 (fot.); Garbacik E., Studia ekonomiczno-spółdzielcze na Uniwersytecie Jagiellońskim, W. 1967 s. 5, 23–5, 28–9, 31–2, 35–7; Goljanek D., Życie, działalność i poglądy Stefana Surzyckiego (praca magisterska z r. 1993, Wydz. Ekon.-Roln. SGGW, fot., mszp. w B. Głównej SGGW i B. Jag.); Księga jubileuszowa Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Kr. 2003; Księga pamiątkowa na 75-lecie „Gazety Rolniczej” 1861–1935, W. 1938 I 225 (fot.); Kozicki S., Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Londyn 1964; Kozłowski C., Działalność polityczna Koła Międzypartyjnego w latach 1915–1918, W. 967; Lityński T. i in., Studia rolnicze w Krakowie (1890–1964) w 600-lecie Uniwersytetu Jagiellońskiego, W. 1965 s. 11, 26, 33, 35–6, 44, 156–7 (fot.), s. 212; Mącznik H., Pracownicy Instytutu Puławskiego w latach międzywojennych (1917–1939), Puławy 1983 s. 153–4; Molenda J., Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908–1918, W. 1980; Moskal S., O Stefanie Surzyckim, „Studia Mpol.” 1997 nr 1 s. 263–5 (fot.); Orman E., Zarys działalności naukowej i dydaktycznej Kółka Rolników Wszechnicy Jagiellońskiej w latach 1891–1939, „Zesz. Nauk. Akad. Roln. im. H. Kołłątaja w Kr.”, S. Hist. Rolnictwa, 1987 z. 8 (217) s. 219, 226–7; Stefaniak S., Zarys działalności Koła Słuchaczy Wyższego Naukowego Kursu Spółdzielczego do 1939 roku, tamże, 1991 z. 10 (252) s. 254, 256, 258; Strzemski M., Nasze Puławy, L. 1986; Studia rolnicze w Krakowie w XXX-lecie Polski Ludowej, W. 1975 s. 24–6, 40; Szkoła Rolnicza w Czernichowie im. Franciszka Stefczyka 1860–2000. W 140-lecie szkoły, Red. J. Hyla, J. Jarosz. Kr.–Czernichów 2000 (fot.); Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893–1939, Wr. 1980; Wątor A., Chrześcijańsko-narodowi. Z dziejów nurtu politycznego do 1928 roku, Szczecin 1999; tenże, Ziemianin-polityk Tadeusz Cieński 1856–1925. Z dziejów konserwatyzmu wschodniogalicyjskiego, Szczecin 1997; Wieczorek T., Zarys dziejów szkolnictwa rolniczego w Polsce do 1939 r., W. 1968; Wkład Polaków do kultury świata, L. 1976; Wolsza T., Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887–1914, W. 1992; Zarys polskiej myśli ekonomiczno-rolniczej do drugiej wojny światowej, Red. A. Żabko-Potopowicz, Wr. 1973; Złota księga Akademii Rolniczej, Red. Z. Staliński, Kr. 2000 s. 83–90 (fot.); – Akademia dla uczczenia zasług ś.p. Profesora UJ Stefana Surzyckiego, „Gaz. Roln.” R. 78: 1938 nr 1/2 s. 72, nr 4 s. 145–6 (J. L.[Lutosławski], fot.); Nowak M., Niektóre moje wspomnienia o profesorach Wydziału Rolniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego i ich udziale w pracach społecznych, „Zesz. Nauk. Akad. Roln. im. H. Kołłątaja w Kr.”, S. Hist. Rolnictwa, 1987 z. 8 (217) s. 160; tenże, Studium i Wydział Rolniczy Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1921–1925 w moich wspomnieniach, tamże, 1973 z. 2 (86) s. 56, 58–9, 64; Sprawozdanie miejscowego Koła Tow. Szkoły Ludowej w Czernichowie za czas od roku 1901 do 1906. Kr. 1907 s. 8–9, 14, 18–19; – „Czas” R. 82: 1930 nr 240, 242; „Gaz. Roln.” R. 75: 1935 nr 14 s. 31 (fot.); „Gmina” R. 14: 1931 nr 11/12 s. 11–13; „Pam. Puławski” Zeszyt jubileuszowy. Puławy 1862–1962, W. 1965 (fot.); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Gaz. Roln.” R. 76: 1936 nr 31/32 s. 785, nr 42 s. 1061–8 (S. Moszczeński, fot, bibliogr.), s. 1065–6 (W. Schramm), „Ilustr. Kur. Codz.” 1936 nr 209, 211, „Kur. Warsz.” 1936 nr 206, „Myśl Narod.” R. 16: 1936 nr 32 s. 495–6, „Orędownik” 1936 nr 174 (fot.), nr 176 (fot.), Pamiętnik VII Ogólnopolskiego Zjazdu Fachowo-rolniczego, W. 1937, „Społem” 1936 nr 15–16, „Spółdzielczy Przegl. Nauk.” R. 9: 1936 nr 7–8 s. 4–7 (T. Kłapkowski, fot.), „Zagroda Wzorowa – Przew. Kółek Roln.” R. 49: 1936 nr 31–32 s. 441 (fot.), R. 51: 1938 nr 3 s. 42–3 (K. Majewski); – AGAD: Teczka osobowa S-ego, nr 8046/29; Arch. UJ: sygn. DV (mszp. wspomnień S-ego i żony Zofii z l. 1885–99, Z. Surzycka, Czernichowskie czasy, mszp., L. Dziama, Wspomnienia z czernichowskich czasów, mszp.), sygn. S II 619 (teczka osobowa S-ego); Arch. Uniw. Roln. w Kr.: sygn. SR–WR–UJ 27/1,2 (teczka osobowa, m.in. mowy pogrzebowe: J. Sikory, rkp., J. Haydukiewicza, rkp., S. Strońskiego, mszp., S. Schmidta, mszp., T. Spiczakowa, mszp.); Arch. Zarządu Cmentarzy Komunalnych w Kr.: Cmentarz Rakowicki, sygn. UC–1313/1922, kartoteka 5290 (dot. S-ego i jego rodziny); B. Główna Uniw. Roln. w Kr.: Kartoteka biogr., Brzozowski S., Dzieje Szkoły Rolniczej w Czernichowie 1860–1959, mszp., s. 195, 212–14, 244, 246, 265–6, 291, 297–8, 315, 329; – Mater. Red. PSB: Życiorys S-ego autorstwa W. Konopczyńskiego (mszp.), Wybitni absolwenci I LO im. Stanisława Staszica w Lublinie (wydruk internetowy www.wybitni.staszic.eu.org); – Informacje i dok. rodzinne Elżbiety Surzyckiej z Kr.
Ligia Hayto