Rudziński (Rudzieński) Stefan h. Zaremba, imię zakonne Atanazy (zm. 1675), bernardyn, biskup bakowski w Mołdawii. Pochodził z rodziny osiadłej na Litwie (w wykazach biskupów występuje także jako Rudnicki).
Po r. 1630 wstąpił R. do bernardynów prowincji małopolsko-litewskiej, a w l. 1653–5 był gwardianem klasztoru w Mińsku nad Świsłoczą w diec. wileńskiej. Po spaleniu Mińska w czasie najazdu moskiewskiego w r. 1655 przeniósł się do Korony, gdzie brał udział w konfederacji tyszowieckiej przeciw Szwedom. Jako kapelan konfederatów opublikował jedno ze swoich kazań patriotycznych pt. Od nowonarodzonego Chrystusa kolęda … konfederacji tak koronnej jako i Wielkiego Księstwa Litewskiego… ofiarowana (Tyszowce 1656), które wygłosił do szlachty w Tyszowcach (6 I 1656). Wydrukowano je na przywiezionej z Zamościa drukarni w warunkach polowych. W kazaniu tym R. podkreślił ścisły związek między walką Polaków w obronie Rzpltej i wiary katolickiej, wytknął szlachcie ospałość zarówno w jednej, jak i w drugiej sprawie. Całość dedykował trzem wojewodom, podkanclerzemu W. Ks. Lit. oraz senatorom, którzy brali udział w konfederacji, a także wyższym dowódcom wojskowym, wymieniając wszystkich po nazwisku.
Po ustąpieniu Szwedów R. powrócił do życia klasztornego i został gwardianem na Pradze koło Warszawy (ok. 1657–9), gdzie kierował odbudową tamtejszego klasztoru po zniszczeniach «potopu». Nadmierna zapobiegliwość o szybki postęp budowy doprowadziła go do konfliktu z władzami zakonnymi i utraty przełożeństwa w r. 1659. Zarzucono mu, że bez zgody zarządu zakonnej prowincji przetopił, a następnie spieniężył część sreber należących do klasztoru na Pradze i do bernardynek w Mińsku, gdzie przebywał podczas poprzedniego gwardiaństwa. Z kłopotu wybawiło go mianowanie przez Jana Kazimierza na ordynariusza wakującego właśnie biskupstwa bakowskiego w Mołdawii w nagrodę za patriotyczne zaangażowanie podczas wojny szwedzkiej. W r. 1660 R. udał się do Rzymu, gdzie po dwu latach wyczekiwania otrzymał prekonizację papieską na wspomniane biskupstwo (31 VII 1662), a po dwu tygodniach konsekrację biskupią. Polecono mu przy tym udać się natychmiast do Bakowa i rezydować w tej diecezji, liczącej (w r. 1658) zaledwie 13 parafii i dwa klasztory – franciszkanów i dominikanów. Zgodnie z poleceniem R. przybył do Bakowa w r. 1663 i przeprowadził wizytację diecezji. Już jednak w r. 1665 został zmuszony do opuszczenia diecezji zapewne przez hospodara Eustracjusza Dabiję, pod pretekstem podejrzanych kontaktów politycznych (jak pisze L. Wadding w „Annales Ordinis Fratrum Minorum” «propter suspectas relationes civiles expulsus»). Zamieszkał w jednym z klasztorów litewskich swojego zakonu, zapewne w Wilnie, na co wskazuje wyznaczenie przez kapitułę zakonną w r. 1673 na jego kapelana Konstantego Gudowicza, równoczesnego kaznodzieję zastępczego tamtejszego klasztoru. Zmarł R. podczas wyjazdu, być może duszpasterskiego, w Sałupi nad Wilią w r. 1675.
Estreicher; Enc. Katol., I (Baków, jako Rudnicki); Słownik polskich pisarzy franciszkańskich, W. 1981; Żychliński, XV 211; Szostkiewicz, Katalog bpów obrządku łac. (jako Rudnicki); – Gall F., Pápai Felhaltalmazások, „Levéltári Közlemenyek” R. 1: 1946 s. 158; Kantak K., Bernardyni polscy, Lw. 1933 II 169–71; Klasztory bernardyńskie w Polsce, Kalwaria Zebrzydowska 1985 s. 223; Kochanowski J. K., Dzieje Akademii Zamojskiej, W. 1899–1900; Reychman J., Biskupstwo bakowskie w świetle historiografii rumuńskiej, „Nasza Przeszłość” R. 4: 1948 s. 321, 333; Waśniewski A., Sześć tygodni na Wschodzie. Podróż do Carogrodu odbyta w 1846 r., Kr. 1851 s. 271 nr 21; – Hierarchia catholica medii aevi, Vol. 4; Wadding L., Annales Minorum, an. 1662 nr 46, T. 31, Romae 1956 s. 91; – Arch. Prow. Bernardynów w Kr.: rkp. M-6 (Akta Prowincji Małopolskiej zakonu Bernardynów, 1630–1662) s. 268, 291, 292, rkp. M-7 (Akta Prowincji Małopolskiej zakonu Bernardynów, 1659–1686) s. 215, rkp. M-12 s. 173 nr 8; B. PAN w Kr.: rkp. 4793 (Materiały ks. J. Fijałka [Biskupstwo bakowskie]) s. 13, 14.
Wiesław Murawiec