Rudnyćkyj (Rudnicki, Rudnitzki) Stepan (Stefan, Stephen) (1877 – po 1942), geograf ukraiński, piszący także po polsku, docent Uniw. Lwow. Ur. 3 XII w Przemyślu, był synem Leona, nauczyciela języka niemieckiego oraz historii i geografii, bratem Jurija, pisarza ukraińskiego (pseud. Julian Opilśkyj).
Do szkoły średniej R. uczęszczał w Tarnopolu, a maturę zdał w r. 1895 we Lwowie. Studiował na Wydz. Filozoficznym Uniw. Lwow. w l. 1895–9, początkowo historię, zwłaszcza u Michaiła Hruszewskiego oraz germanistykę u R. Wernera. W l. 1898–9 ogłosił głównie w lwowskich „Zapiskach Naukovogo Tov. Ševčenka” kilka szkiców z dziejów południowo-wschodnich kresów Rzeczypospolitej w XV–XVII w., a w tym: Kozacko-polśka vijna r. 1625, istorična rozvidka (1897 t. 17), Ukraińśki kozaki v 1630–35 rr. Kritično-istorični rozvidki (1899 t. 32), Ruski zemli Pol’skoj Koroni pri kinci XV v. Voroži napadi i organizacija pograničnoï oboroni (1899 t. 31).
Na wyższych latach studiów R. poświęcił się głównie geografii, którą interesował się już w szkole średniej. W związku z tym kontynuował studia u Antoniego Rehmana. W r. 1899 uzyskał dyplom nauczyciela szkół średnich z językiem wykładowym polskim, ruskim, niemieckim; rozpoczął też samodzielne wycieczki naukowe po kraju. W l. 1899–1900 studiował geografię fizyczną na uniw. wiedeńskim u A. Pencka i E. Brücknera. Dyplom doktora filozofii uzyskał w r. 1900 na Uniw. Lwow., prawdopodobnie na podstawie rozprawy O plamach na słońcu („Kosmos” 1901, druk. też rok wcześniej, w „Zbirnik Matematično-Prirodopisno-Likarškoï Sekcii”). W r. akad. 1901–2 kontynuował studia geograficzne i geologiczne na Uniw. Lwow. u Józefa Siemiradzkiego i Rudolfa Zubera, a w r. 1904 na uniw. wiedeńskim z geografii u A. Pencka i geologii u V. Uhliga.
Dn. 25 III 1901 został R. członkiem rzeczywistym Wydziału III Matematyczno-Przyrodniczo-Lekarskiego Tow. Naukowego im. Szewczenki we Lwowie; m. in. współredagował czasopismo tego Wydziału „Zbirnik Matematično-Prirodopisno-Likarškoï Sekcii”. Od r. 1907 był członkiem zarządu Tow. Naukowego im. Szewczenki. Od r. 1901 uczestniczył także w pracach Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika, zamieszczał artykuły w „Kosmosie”, organie Towarzystwa. Działał również w Ukraińskim Tow. Pedagogicznym we Lwowie, drukując dzięki niemu podręczniki geografii.
W l. 1900–3 był R. nauczycielem w męskim gimnazjum w Tarnopolu, a w l. 1903–14 w II gimnazjum realnym z polskim językiem wykładowym we Lwowie; był także członkiem komisji egzaminacyjnej dla nauczycieli szkół wydziałowych we Lwowie. W tym czasie brał udział w pracach Akademickiego Koła Geografów we Lwowie. Protokoły Koła – jak pisze August Zierhoffer – notowały m. in. głośną w swoim czasie dyskusję polemiczną między Eugeniuszem Romerem i R-m w sprawie rozwoju doliny Dniestru; echem tej dyskusji były wypowiedzi obu polemistów w „Kosmosie” (1907), a obszerny oddźwięk znalazła ona w artykule „Beiträge zur Morphologie des galizischen Dniestergebietes” („Geographisches Jahresbericht” T. 5: 1910, cz. 1, T. 7 cz. 2). Dn. 13 VIII 1908 władze zatwierdziły habilitację R-ego na Uniw. Lwow. z zakresu geografii z językiem wykładowym ruskim (ukraińskim), wykładał ją na Wydz. Filozoficznym do r. 1919, kiedy wskutek odmowy złożenia przysięgi służbowej rozwiązano z nim umowę o pracę.
W l. 1914–21 mieszkał R. w Wiedniu, gdzie wspierał swymi działaniami Ukraińską Delegację Parlamentarną oraz Związek Wyzwolenia Ukrainy. Na potrzeby tych organizacji sporządzał i drukował opracowania geograficzne i mapy. Okresowo przebywał także w tym czasie w Lipsku i Berlinie, gdzie wydawał swe publikacje z zakresu geografii politycznej Ukrainy. W r. 1919 został zaproszony na katedrę geografii do Ukraińskiego Państwowego Uniwersytetu w Kamieńcu Podolskim. W l. 1920–7 był profesorem zwycz. geografii w Wolnym Uniwersytecie Ukraińskim w Pradze, w r. 1921 dziekanem wydz. filozoficznego tegoż uniwersytetu. Prowadził wówczas badania terenowe w Rusi Zakarpackiej. Wspierał tamtejsze Tow. «Proświta» w Użhorodzie, zasilając jego Muzeum zbiorami mineralogicznymi, a periodyk „Naukovi Zbirki” swoimi artykułami.
W r. 1926 otrzymał R. zaproszenie Akademii Nauk USRR w Kijowie i na początku r. 1927 udał się do ZSRR. Początkowo pracował w Kijowie, od r. 1929 jako członek tamtejszej Akademii Nauk. Później kierował w Charkowie Instytutem Geografii i Kartografii oraz redagował serię geograficzną czasopisma „Zapiski” Akad. Nauk URSR.
Przyrodniczy dorobek R-ego z l. 1900–32 dotyczy różnych kierunków geografii i kartografii. Poza wspomnianą rozprawą o plamach na słońcu publikował monografie, podręczniki i mapy poświęcone głównie geografii ogólnej i politycznej Ukrainy i obszarów przyległych. Do problematyki tej nawiązuje szkic Morze Bałtyckie i Morze Czarne, zamieszczony w „Geografii fizycznej ziem polskich i charakterystyce fizycznej ludności” (Kr. 1912). Geografii fizycznej oraz krajoznawstwa dotyczyły m. in. studia z l. 1905–13 nad rozwojem morfologicznym doliny Dniestru, zarys morfologii i geologii Rusi Zakarpackiej (Użhorod 1925), a także szkic z r. 1932 o genezie niektórych odcinków doliny Dniepru (recenzowany w r. 1933 przez Adama Malickiego w „Czasopiśmie Geograficznym”). Od r. 1914 drukował R. różnorodne kompendia geograficzne, a w tym: Ukraina und Ukrainer (Wien 1914; toż po angielsku – Jersey 1915), Korotka geografija Ukraïni (Kiïv–L’viv 1915 i dalsze wydania), Ukraina. Land und Volk (Wien 1916), Osnovi zemleznannïa Ukraïni (Lw. 1924; książkę tę poświęcił pamięci żony), Ukraïnska sprawa zi stanovišča političnoï geografii (Berlin 1923), Ogljad nacionalnoï teritoriï Ukraïni (L’viv 1924, Użgorod 1926 I–II; także po angielsku i niemiecku). Ogłosił też w r. 1915 książkę Der östliche Kriegsschauplatz (Jena). W r. 1934 usunięto R-ego jako «zatwardziałego propagatora faszyzmu w geografii» z Akad. Nauk USRR, a następnie zesłano na Wyspy Sołowieckie (1935–7). Później miał przebywać w jednym z obozów w okolicy Leningradu, gdzie zajmował się kreśleniem map na potrzeby wojska. W r. 1942 widziano go w Kazachstanie w skrajnej nędzy, pasącego bydło w jednym z kołchozów. Dalsze losy R-ego nie są znane.
Brak informacji o stosunkach rodzinnych R-ego, poza tym, że był żonaty.
Finkel, Bibliogr.; Wójcik Z., Bibliografia niektórych serii wydawniczych Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika 1876–1972, w: Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika 1875–1975, W. 1981; Encyklopedija ukrajinoznavstva. Slovnikova častina, München–Paris–New York 1973 VII 2631–2 (fot.); Ukraïnśka zagal’na encyklopedija, Lw. [b.r.] II (fot.); Narrossowitz O., Kleine slavische Biographie, Wiesbaden 1958 s. 596; Ottův slovnik naučný nové doby, Praha 1939; Kopia H., Spis nauczycieli szkół średnich w Galicji, Lw. 1909; – Afremow D. N., Problemy geomorfologii Ukrainy Zachodniej w pracach polskich badaczy z końca XIX i początku XX w., w: Historia polsko-rosyjskich kontaktów w dziedzinie geologii i geografii, W. 1972 s. 19; tenże, Znaczenie prac polskich uczonych dla przeobrażenia przyrody w dorzeczu Dniestru, tamże s. 21; Bikovs’kij L., Stepan Rudnićkij, w: Rudnićkij S., Politična geografija Ukraïni, Odessa 1943 s. 3–12 (fot., bibliogr.); Chronika ukraińśko ruśkogo Naukovogo Tovaristva im. Ševčenka R. 1902 vip. I cz. 9 s. 20; Hahn W., Kronika Uniwersytetu Lwowskiego (1898–9–1909/10), Lw. 1912 II (częściowa bibliogr.); Sokołowskij I. L., Palienko W. P., Wkład polskich badaczy do poznania współczesnych ruchów skorupy ziemskiej w Karpatach i przedkarpackim zapadlisku brzeżnym, w: Historia rosyjsko-polskich kontaktów w dziedzinie geologii i geografii, W. 1972 s. 152; Zierhoffer A., Polskie organizacje geograficzne we Lwowie, w: Polskie Towarzystwo Geograficzne w pięćdziesiątą rocznicę działalności, W. 1968 s. 51; – Sprawozdanie Dyrekcji c.k. Gimnazjum w Przemyślu za r. szk. 1878, Przemyśl 1878 s. 43; Szematyzmy Król. Galicji za l. 1902–14; L’vivs’kij Oblastnij Archiv: Teczka osobowa R-ego, sygn. F 26, op. 5 ed. chr. 1648; – Informacje Krystyny Harasimiuk z L.
Zbigniew J. Wójcik