Sulisław  Gryfita h. Gryf (zm. po 1253), kanonik krakowski, kantor płocki, benedyktyn w Tyńcu.

S. wywodził się z rodu Gryfitów. Był wnukiem kaszt. płockiego Klemensa (1222–3), synem Jana, kaszt. Toszka (1226), Cieszyna (1228–39) i Rudy (1228–42), a jego stryjami byli: woj. krakowski Klemens z Ruszczy (zob.), fundator opactwa benedyktynek w Staniątkach, bp. płocki Andrzej (zob. Andrzej I) oraz Wierzbięta, przed r. 1235 mnich tyniecki i prepozyt w Staniątkach. Stryjeczną siostrą S-a była pierwsza ksieni staniątecka Wizenna, córka Klemensa z Ruszczy.

Zapewne na początku l. trzydziestych XIII w. wyjechał S. do Padwy na studia prawnicze. Informację o tym zawiera dokument, wystawiony przez niego na wiecu w Chrobrzu 30 VI 1244 w obecności ks. krakowskiego Bolesława Wstydliwego, potwierdzający sprzedaż wsi Szczyrzyc dokonaną wcześniej (1232–4) przez jego ojca Jana i stryja Andrzeja, wówczas scholastyka krakowskiego, woj. krakowskiemu Teodorowi, za 100 grzywien przeznaczonych następnie na pokrycie jego studiów w Padwie. Niewykluczone jednak, że pobyt i studia w Padwie mógł S. rozpocząć wcześniej. Być może to właśnie on sprowadził do Polski swego profesora prawa z Padwy, Ugera zwanego Buzzacarinus, który w r. 1238 wraz z kanonikiem krakowskim i archidiakonem sandomierskim Salomonem rozstrzygał spór o patronat kościoła klasztornego w Jędrzejowie; wystawiony wówczas dokument został spisany przez S-a. Nie ma natomiast pewności, czy wspomniany Uger przebywał dłużej w Krakowie, nauczając prawa w szkole katedralnej.

Wkrótce po powrocie z Padwy, prawdopodobnie w r. 1234 lub 1235, otrzymał S. kanonię w kapit. krakowskiej, z tym tytułem występował od r. 1236. Jego identyfikację utrudnia jednak fakt, że współcześnie z S-em występowali jeszcze dwaj inni, noszący to samo imię kanonicy, z których jeden był również kanonikiem krakowskim, a drugi sandomierskim, a następnie archidiakonem zawichojskim. Za literaturą można przyjąć, że wzmianki w dokumentach wymieniające w l. 1229–30 kanonika krakowskiego Sulisława nie odnoszą się do S-a. Nie ma też powodów, aby łączyć z nim Sulisława wymienionego w dokumencie z 11 V 1234, gdyż S., jak się wydaje, mógł jeszcze wówczas przebywać na studiach w Italii, a wrócił dopiero w r.n. Obaj krakowscy kanonicy wystąpili jednocześnie wśród świadków na dokumencie prepozyta krakowskiego Wita z 18 VIII 1236 i na dokumencie bp. krakowskiego Prędoty z 4 IV 1244. Oprócz kanonii krakowskiej S. otrzymał również kantorię płocką, zapewne dzięki poparciu swego stryja, bp. płockiego Andrzeja. Pierwszy raz poświadczony został w źródłach z tym tytułem 30 III 1246, ale godność tę zapewne otrzymał przed śmiercią stryja, która nastąpiła 17 I 1244. W l.n. łączył obie godności, co potwierdzają współczesne dokumenty. W dokumencie z 4 IV 1244 został nazwany subdiakonem, prawdopodobnie nie miał więc święceń kapłańskich. Ostatnia wzmianka w źródłach o S-ie pochodzi z dokumentu bp. Prędoty z 29 VII 1253, kiedy wystąpił on wśród innych świadków jako kanonik krakowski i kantor płocki. W Kalendarzu katedry krakowskiej, pod datą 16 X zamieszczono trzynastowieczną notę obituarną kanonika Sulisława nazwanego mnichem tynieckim. Większość badaczy uznaje, że zapiskę tę należy raczej łączyć z S-em, który po 29 VII 1253, może na starość, zrezygnował z piastowanych urzędów i wstąpił do opactwa w Tyńcu, gdzie zmarł. Za taką identyfikacją przemawiają bliskie związki Gryfitów z opactwem tynieckim, fundacja staniątecka, a przede wszystkim przykład jego stryja, benedyktyna Wierzbięty.

Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, W. 2005 II 399; Cetwiński M., Rycerstwo śląskie do końca XIII wieku. Biogramy i rodowody, W. 1982 s. 36; Hist. Nauki Pol., VI; Sczaniecki P., Katalog opatów tynieckich, „Nasza Przeszłość” T. 49: 1978 s. 33; – Gronowski T. M., Zwyczajny klasztor, zwyczajni mnisi. Wspólnota tyniecka w średniowieczu, Kr. 2008; Maciejowski J., Episkopat polski doby dzielnicowej 1180–1320, Kr.–Bydgoszcz 2003 s. 247 (dot. Andrzeja); Rec. z: Wójcik M.L., Ród Gryfitów do końca XIII wieku, „Kwart. Hist.” R. 101: 1994 nr 4 s. 116–17 (M. Barański); Sczaniecki P., Gryfici z linii brzeźnickiej i benedyktyni, „Studia Hist.” R. 30: 1987 z. 1 s. 3–18; Stopka K., Szkoły katedralne metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu. Studia nad kształceniem kleru polskiego w wiekach średnich, Kr. 1994 s. 126 (dot. Ugra); Szymański J., Kanonikat świecki w Małopolsce od końca XI do połowy XIII wieku, L. 1995; Ulanowski B., O założeniu i uposażeniu opactwa benedyktynek w Staniątkach, Rozpr. Wydz. Hist.-Filoz. AU, S. II, T. 3: 1892 s. 62; Wójcik M. L., Ród Gryfitów do końca XIII wieku. Pochodzenie – genealogia – rozsiedlenie, Wr. 1993 s. 49–51, 118 (tab. geneal.); Zakrzewski S., Najdawniejsze dzieje klasztoru cystersów w Szczyrzycu (1238–1382). Przyczynek do dziejów osadnictwa na Podhalu, Rozpr. Wydz. Hist.-Filoz. AU, S. II, T. 16: 1902 s. 25–6; – Cod. Pol., I, III; Kod. katedry krak., I; Kod. Mogilski, II; Kod. Mpol., I, II; Mon. Pol. Hist. (S.N.), V (Kalendarz katedry krak.).

Tomasz Gronowski