Kołudzki Szymon h. Pomian (ok. 1570–1656), kanclerz i administrator archidiecezji gnieźnieńskiej. Syn Jerzego i Ludwiki Swieżewskiej. Uczył się za granicą. Mianowany sekretarzem królewskim, instalowany został na kanonię poznańską 4 VII 1601 r. (rezygnował 1614), otrzymał 25 VIII 1611 r. prowizję na kanonię gnieźnieńską i t. r. jeździł z ramienia kapituły na sejmik średzki. Wraz z kanonikiem Mikołajem Starzeńskim dokonał w r. 1615 rewizji i weryfikacji długów w kluczu kapitulnym wieluńskim. W r. 1618 pojechał do Włoch, gdzie przebywał w Bolonii i czas dłuższy w Rzymie. Wrócił do kraju wiosną 1619 r. Reprezentował kapitułę gnieźnieńską na synodach prowincjonalnych piotrkowskich w l. 1621 i 1628 oraz na synodzie diecezjalnym w Łowiczu w r. 1628. Z polecenia kapituły, wraz z oficjałem Adamem Leśniewskim, zajmował się w r. 1621 przeniesieniem seminarium duchownego z Kalisza do Gniezna. T. r. był delegatem kapituły na sejm, a powtarzało się to jeszcze w l. 1626, 1628, 1632 i 1633. Delegatem kapituły na Trybunał Kor. był 20 razy, a w r. 1631 został po raz pierwszy prezydentem duchownym Trybunału. Był nim znów w l. 1635, 1637, 1639, 1640, 1644, 1645, 1647 i 1649.

W r. 1632 otrzymał K. kanclerstwo gnieźnieńskie, na które instalował się 15 IX. Kanonikiem krakowskim został 17 VI 1633 r., a niedługo potem i scholastykiem włocławskim. Wraz z proboszczem Andrzejem Szołdrskim reprezentował kapitułę metropolitalną na koronacji Władysława IV (1633). Z ramienia kapituły krakowskiej uczestniczył w r. 1634 w pracach synodu prowincjonalnego warszawskiego. Królewicz Jan Albert, kardynał i biskup krakowski, udając się t. r. za granicę zlecił K-emu zarząd diecezji. Gdy w grudniu t. r. biskup zmarł w Padwie, kapituła krakowska obrała K-ego administratorem diecezji. Mianowany proboszczem gnieźnieńskim, objął tę prelaturę przez swego reprezentanta 24 IV 1636 r. Kustodię płocką otrzymał w r. 1637. Po śmierci arcybiskupa Jana Wężyka od maja do lipca 1638 r. był administratorem archidiecezji gnieźnieńskiej. W zastępstwie królewicza Karola Ferdynanda, biskupa płockiego i wrocławskiego, prezydował w r. 1643 na synodzie diecezjalnym płockim, trwającym od 22 do 24 IX i podał do druku powzięte tam uchwały. W r. 1649 przebywał na kuracji w Toruniu, ale mimo psującego się zdrowia i późnego wieku raz jeszcze w r. 1652 po śmierci prymasa Macieja Łubieńskiego objął administrację archidiecezji. Zmarł w Toruniu w listopadzie 1656 r., pochowany w katedrze gnieźnieńskiej, w kaplicy własnej fundacji.

K. posiadał znaczny majątek osobisty: części w Kołudzie Mniejszej i Siedlcu w pow. inowrocławskim (ojcowizna), wsie Padniewo i Palędzie Wielkie, czyli Kościelne, w pow. gnieźnieńskim (nabyte w 1621), wieś Rzeczycę w pow. radziejowskim, lasy w Ośnie Nadolnym w pow. przedeckim, wreszcie śpichlerz w Nieszawie nad Wisłą. W l. 1640–2 sprzedał wszystko za 85 000 zł bratu Stanisławowi. Te pieniądze i dochody płynące z kumulacji tak wielu bogatych beneficjów pozwoliły mu na przeprowadzenie w r. 1647 gruntownej restauracji dawnej kaplicy Dryjów w katedrze gnieźnieńskiej. Powstała w ten sposób (może w jakimś związku z warsztatem artystycznym Sali) wczesnobarokowa kaplica grobowa Kołudzkich, dla tego okresu jedna z najbardziej charakterystycznych w Wielkopolsce, pod względem artystycznym wyposażona nader okazale. Na jej utrzymanie K. zapisał skupione przez siebie w l. 1644–9 za łączną sumę 93 000 zł dobra: połowę Modliszewa, Modliszewko, Łabiszynek, Piotrowo, Dębłowo i Wolę w pow. gnieźnieńskim. Fundacja ta istniała do r. 1774, kiedy wsie powyższe zostały wyprocesowane przez rodzinę Kołudzkich. K. był niewątpliwie przezornym i sprężystym administratorem, umiejącym zarządzać majątkami kapitulnymi i własnymi. W aktach kapitulnych gnieźnieńskich znajdują się nader pochlebne oceny jego charakteru i zdolności. Ze strony kapituły krakowskiej wiekowego już bardzo prałata spotkało w r. 1650 upomnienie dotyczące trybu życia.

Portret w epitafium kaplicy Kołudzkich w katedrze gnieźn.; – Estreicher; Boniecki; Niesiecki; Korytkowski, Prałaci gnieźn., II; Łętowski, Katalog bpów krak., III; – Sławska A., Sztuka barokowa Gniezna, w: Dzieje Gniezna, W. 1965 s. 410, 411; – Receptiones seu installationes ad episcopatum, praelaturas et canonicatus Ecclesiae Cathedralis Posnaniensis, Wyd. R. Weimann, „Roczniki Tow. Przyj. Nauk Pozn.” T. 35: 1909 s. 73, 81; – Arch. Państw. w P.: Rezygnacje gr. Pozn. nr 1412 k. 852, nr 1421 k. 630, nr 1424 k. 168v., 553; Notaty z Zapisów Trybunału Piotrkowskiego w posiadaniu autora.

Włodzimierz Dworzaczek