Posner (Pozner) Szymon, pseud.: Adam, Roman, Roman II (1879–1941?), działacz socjalistyczny, bankowiec. Ur. 25 X w Moskwie w zamożnej rodzinie, mieszczańskiej, był jednym z siedmiorga dzieci Wolfa i Tauby z Gliceksztejnów. Po śmierci ojca P-em od wczesnej młodości opiekowała się starsza siostra Maria, zamężna Zyss, mieszkająca w Warszawie. Tu ukończył w r. 1899 szkołę realną, po czym rozpoczął studia w Instytucie Politechnicznym. Uczestniczył w studenckiej grupie socjaldemokratycznej i – już z pewnością od r. 1903 – działał w warszawskiej organizacji Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), której jednym z kierowników była jego żona Zofia (zob.). Wspólnie z Janem Nelkenem i Ignacym Daumem pomagał komitetom dzielnicowym w agitacji i zakładaniu kół partyjnych w szkołach i fabrykach, w przygotowywaniu akcji strajkowych. Wraz z nimi aresztowany 22 III 1904, pod zarzutem urządzania w swoim mieszkaniu ich konspiracyjnych narad, został osadzony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej: w trakcie rewizji wykryto znaczną ilość odezw i proklamacji PPS, egzemplarze „Robotnika”, broszury zawierające rezolucje II Zjazdu Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, rękopiśmienną kopię manifestu grupy studentów-socjaldemokratów i hektografowany memoriał ogólnostudenckiego zjazdu z r. 1903. Po wyjaśnieniu, iż to starszy brat Aleksander, a nie P. był w 1902 r. aresztowany w Petersburgu za działalność rewolucyjną, zwolniono go 22 VI 1904 za kaucją 1 000 rb., ale przymusowo odesłano do Mińska pod nadzór policji. W wyniku usilnych starań uzyskał 30 XI 1904 zgodę na powrót do Warszawy; zarobkował tu prywatnymi lekcjami i nie powrócił do przerwanych aresztowaniem studiów politechnicznych.
W marcu 1905 P., obok swej żony i in. działaczy kształtującego się w łonie PPS nurtu lewicowego tzw. młodych, należał do inicjatorów VII Zjazdu partii w Warszawie. Był współautorem wypracowanej przez Zjazd koncepcji taktycznej – ścisłego powiązania tworzącej się organizacji bojowej z masowym ruchem rewolucyjnym; w sprawie aktualnego programu politycznego P. opowiedział się za utrzymaniem hasła niepodległości Polski jako dalszego celu, przy wysunięciu hasła minimalnego polskiej konstytuanty jako najbliższego etapu. Wybrany został do specjalnej komisji dla spraw zagranicznych oraz do Wydziału Prasowego. W kwietniu nowo wybrany lewicowy Centralny Komitet Robotniczy powierzył P-owi i jego żonie misję sprawowania kontroli nad Wydziałem Spiskowo-Bojowym, powołanym do kierowania Organizacją Spiskowo-Bojową (OSB): wszedł wówczas jako pełnoprawny członek w skład Wydziału, ale w jego działalności nie odegrał większej roli. Jako rzecznik programu politycznego «młodych» i ich linii taktycznej, przeciwstawiającej powstańczym koncepcjom Józefa Piłsudskiego masowe wystąpienia rewolucyjne i rozwój organizacji robotniczej, występował P. w r. 1905 na majowej naradzie OSB w Milanówku, następnie na tzw. Radzie Czerwcowej w Józefowie pod Warszawą i przeprowadzonej w lipcu konferencji warszawskiej. Stale inwigilowany przez policję, która podejrzewała go o kierowanie licznymi akcjami terrorystycznymi w Warszawie, został 26 XII 1905 zatrzymany na ulicy z fałszywym paszportem poddanego austriackiego Giebuntowskiego. Uwięziony znów w Cytadeli (VI fort), z grupą 22 bojowców został w r. 1906 skazany decyzją warszawskiego generała gubernatora na pięć lat zesłania do gub. tobolskiej. Na podstawie świadectwa lekarskiego o chorobie serca, przedstawionego przez matkę żony Henriettę Wortman, a przede wszystkim dzięki staraniom podjętym w Departamencie Policji w Petersburgu przez brata Mojżesza, wyższego urzędnika w Min. Finansów, uzyskał zgodę na wyjazd za granicę. Zwolniony w maju 1906 z więzienia przesyłkowego w Moskwie, wyjechał do Paryża, gdzie od dłuższego czasu przebywała jego matka i brat Salomon.
W Paryżu P. ukończył studia wyższe (prawno-ekonomiczne). Był aktywnym działaczem paryskiej sekcji PPS-Lewicy, pisywał artykuły na tematy prawno-ustrojowe do legalnych tygodników – „Wiedzy” i „Nowego Życia”. Na początku 1912 r. przyjechał do Warszawy w związku z przygotowaniami do XI (II) Zjazdu PPS-Lewicy, który odbył się w kwietniu w Opawie, a P. wziął w nim udział jako delegat sekcji zagranicznych. W latach pierwszej wojny światowej przebywał w Bordeaux. W l. 1919–23 przyjeżdżał kilkakrotnie do Polski. Wstąpił do Komunistycznej Partii Robotniczej Polski i razem z żoną zamierzał podjąć działalność jako jej funkcjonariusz. Ostatecznie jednak wrócił do Paryża, by objąć dyrekcję należącego do Związku Radzieckiego Banc Commercial pour 1’Europe du Nord. Aresztowany przez gestapo w r. 1941 i deportowany do Oświęcimia, został tam zamordowany.
W małżeństwie (od 16 VII 1903) z Zofią z Wortmanów P. miał córkę Annę Posner (ur. 1917), stale mieszkającą w Paryżu, tłumaczkę literatury polskiej na język francuski.
Kormanowa, Mater. do bibliogr. 1866–1918; Wiedza-Nowe Życie-Światło-Kuźnia 1906–1914. Bibliografia zawartości, Oprac. J. Czachowska i A. Czachowski, Wr. 1956; – Kasprzakowa J., Ideologia i polityka PPS-lewicy w latach 1907–1914, W. 1965; Pawłowski I., Geneza i działalność organizacji spiskowo-bojowej PPS 1904–1905, Wr. 1976; Pobóg-Malinowski W., Józef Piłsudski 1901–1908, W. 1935; Żarnowska A., Geneza rozłamu w Polskiej Partii Socjalistycznej 1904–1906, W. 1965; – PPS-Lewica 1906–1918. Materiały i dokumenty, W. 1961 I 10, 19; Trzciński W., Z minionych dni Polski podziemnej 1905–1918, W. 1937; – „Czerwony Sztandar” 1904 nr 16 s. 10, nr 20 s. 12; „Niepodległość” T. 7: 1933; „Robotnik” 1904 nr 55 s. 8, 1906 nr 73 s. 8, nr 90 s. 7; „Z Pola Walki” 1961 nr 1 s. 11, 13–15, 24, 29, 30; – AGAD: KGGW 2600 k. 6v. passim, Prokurator WIS 3428 passim; Arch. Państw. w W.: WGZŻ 801 passim; – Informacje Jana Kancewicza z Warszawy.
Alicja Pacholczykowa