Puder Tadeusz (1908–1945), ksiądz. Ur. 8 VII w Warszawie w rodzinie żydowskiej, był synem Maurycego i Jadwigi z Rolinowiczów. Ojciec umarł w młodym wieku, pozostając przy wyznaniu mojżeszowym, natomiast matka przyjęła katolicyzm i w tej religii wychowała trzech swoich synów: Wacława, Tadeusza i Ryszarda.
P. ukończył Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Warszawie i we wrześniu 1928 wstąpił do Seminarium Duchownego Św. Jana w Warszawie. Po ukończeniu Seminarium i otrzymaniu święceń kapłańskich (18 XII 1932) odbył studia na Wydziale Teologicznym Uniw. Warsz. i uzyskał w r. 1935 stopień magistra teologii w zakresie Pisma Św. T. r. został skierowany na dalsze studia w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie, który ukończył w lipcu 1937 ze stopniem licencjata nauk biblijnych. W tym czasie był w Jerozolimie. Po powrocie został wikariuszem parafii Św. Jakuba w Warszawie. W r. 1938 był rektorem kościoła Św. Jacka przy ul. Freta, a także prefektem nauki religii. Prowadził wówczas katechizację dla starannie dobranych nielicznych grup Żydów przygotowujących się do przyjęcia chrztu oraz organizował nabożeństwa dla konwertytów z judaizmu. Miał dla nich konferencje liturgiczne, głównie biblijne. W pracy tej pomagało mu środowisko podwarszawskich Lasek, a zwłaszcza ksiądz Władysław Korniłowicz. Natrafiał natomiast na wiele trudności ze strony kół skrajnie nacjonalistycznych. Przeniesienie P-ego w r. 1938 na stanowisko rektora w kościele Św. Jacka w Warszawie po ks. Stanisławie Trzeciaku, znanym z wystąpień antyżydowskich, wywołało gorszące zajścia (P. został dn. 3 VII 1938 spoliczkowany w kościele Św. Jacka, gdy szedł wygłosić kazanie).
W czasie okupacji niemieckiej arcybp. Stanisław Gall, by uchronić P-a przed prześladowaniami, jakie groziły mu w związku z pochodzeniem żydowskim, przeniósł go 21 XI 1939 na kapelanie przy kaplicy SS. Rodziny Marii w Białołęce Dworskiej koło Warszawy. P. pracował jednocześnie jako duszpasterz w prowadzonym przez siostry zakładzie dla dzieci pod nazwą «Bożyczyn». Zajmował się też rozmieszczaniem dzieci żydowskich w różnych zakładach oraz przygotowywaniem ich do chrztu i nauczaniem religii. W dn. 24 IV 1941 na skutek donosu, został aresztowany przez Niemców i osadzony w siedzibie gestapo przy Al. Szucha w Warszawie. Po badaniach osadzono go w więzieniu na Mokotowie. Na skutek akcji sióstr Rodziny Marii udało się dotrzeć do P-a z pomocą materialną i duchową, dzięki czemu mógł nawet konspiracyjnie odprawiać mszę św. W wyniku tych starań umieszczono go na pewien czas w Szpitalu Św. Zofii przy ul. Żelaznej, usytuowanym naprzeciw domu sióstr Rodziny Marii, skąd zorganizowano mu ucieczkę 7 XI 1942 (na furze pod stertą węgla). Początkowo ukrywał się u swej matki, a od 23 XI t. r. znowu u sióstr w Białołęce Dworskiej. Tutaj przebywał aż do 18 IX 1944, kiedy to wraz z personelem zakładu i dziećmi został (w przebraniu zakonnicy) przewieziony do Płud koło Warszawy, gdzie doczekał się 24 X wejścia armii radzieckiej. Następnie wraz z siostrami i dziećmi przez pewien czas znajdował się w podwarszawskich Markach.
Dn. 23 I 1945 P. został potrącony w Warszawie przez samochód wojskowy, zmarł 27 I 1945 w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Bródnowskim.
Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Ordo divini officii recitandi sacrique peragendi ad usum Almae Ecclesiae Metropolitanae et Archidioeceseos Varsaviensis pro anno Domini 1931, s. 99; toż za r. 1932, s. 100; toż za r. 1933, s. 101; toż za r. 1934, s. 100; toż za r. 1935, s. 293; toż za r. 1936, s. 101, toż za r. 1937, s. 104; toż za r. 1938, s. 52; toż za r. 1939, s. 39; – Berdycki J., Tragedia ks. Trzeciaka. Ks. Pudra sprawy – część druga, W. [1938]; Frącek T., Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Marii w latach 1939–1945, w: Kościół katolicki na ziemiach Polski w czasie II wojny światowej, W. 1981 XI; taż, Zgromadzenie Sióstr Rodziny Marii w latach 1939–1945, tamże W. 1973 I 123–9; Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, W. 1977 z. 1, 2 (z błędami); Padacz W., Śp. ks. T. Puder rektor kościoła Św. Jacka, „Wiad. Archidiec. Warsz.” 1962 nr 9 s. 285–8; – „Głos Narodu” 1983 nr 182 s. 4; „Prosto z Mostu” 1938 nr 31 s. 4, nr 33 s. 8; – Arch. Gł. Zgromadzenia SS. Franciszkanek Rodziny Marii w W.: Teczka ks. T. Puder, s. 1–2, sygn. VII, 65 s. 5, teczka 91, s. 1–12; Arch. Paraf. Bożego Ciała w W.: Księga zmarłych 1945, nr aktu 44; – Informacje C. Jakubca i S. Piotrowskiego.
Jan Wysocki