Sokół Tadeusz, pseud.: Bug 2, Irkus 2 (1914–1980), porucznik WP, cichociemny, oficer Armii Krajowej, lekarz pediatra. Ur. 15 VI w Czaharach Hrycowieckich (pow. zbaraski), w rodzinie chłopskiej, był synem Józefa i Pauliny z Nahajów.
S. uczył się w szkołach powszechnych w Maksymówce i Tarnopolu oraz w II Państwowym Gimnazjum tamże, uzyskał świadectwo dojrzałości w r. 1935. We wrześniu t.r. wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 12. DP i ukończył ją w czerwcu 1936 jako podchorąży. W l. 1936–9 studiował stomatologię na Wydz. Medycznym Uniw. Lwow. Działał wówczas w młodzieżowych organizacjach narodowo-demokratycznych. Mianowany w r. 1938 podporucznikiem rezerwy, został 31 VIII 1939 powołany do wojska z przydziałem do 51. PP Strzelców Kresowych. W czasie kampanii wrześniowej znalazł się najpierw w Rzeszowie, a następnie przez Lwów przybył do Złoczowa, gdzie został przydzielony do Ośrodka Zapasowego 12. DP. Wycofując się w kierunku granicy rumuńskiej 19 IX t.r. wziął udział w walce z wojskami sowieckimi w Monasterzyskach, po której został rozbrojony i wzięty do niewoli.
Dn. 28 IX 1939 uciekł S. i przez Tarnopol przybył do Lwowa, przyjął nazwisko Tadeusz Charkowski. Wstąpił do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). Dn. 26 IV 1940 wyjechał ze Lwowa z zamiarem przejścia granicy i 28 IV t.r. został aresztowany przez organa sowieckie w miejscowości Zakla przy próbie przedostania się na Węgry. Uwięziony w Stanisławowie, Starobielsku i Moskwie, a następnie zesłany do obozów Jercewo i Mostowica oraz Onofrówka w Obwodzie Archangielskim, przebywał w nich do listopada 1941. Po układzie Sikorski–Majski z 30 VII 1941, zwolniony został z obozu 18 XI t.r. Dn. 12 II 1942 wstąpił do 9. DP (25. pp) Armii Polskiej, gdzie pełnił służbę w 1. kompanii karabinów maszynowych. W ramach ewakuacji Armii Polskiej z ZSRR, wyjechał do Palestyny 26 III 1942. Dn. 3 V t.r. został wcielony do 3. Dyw. Strzelców Karpackich (4. baon) jako młodszy oficer w oddziale przeciwpancernym, a 21 III 1943 przeniesiony do Sztabu 2. Brygady Strzelców Karpackich. Brał udział w kampanii włoskiej w ramach II Korpusu Polskiego.
W lipcu 1943 zgłosił się S. do Armii Krajowej (AK) i jesienią t.r. przerzucony został do Bazy nr 10 i Ośrodka Szkoleniowego w Ostuni we Włoszech. Po przeszkoleniu konspiracyjnym, zaprzysiężony 29 III 1944, przybrał pseud.: Bug 2, Irkus 2. W nocy z 21 na 22 IX 1944 w ramach operacji lotniczej o krypt. Przemek 1, zrzucony został w grupie pięciu spadochroniarzy na placówkę odbiorczą «Rozmaryn», położoną w rejonie Włoszczowej koło folwarku Czaryszy. Zrzut odebrał oddział partyzancki z 2. DP Legionów AK. Po skoku awansowano go na porucznika ze starszeństwem od 22 IX 1944 i przydzielono do Okręgu AK Kielce jako dowódcę 5. kompanii 2. baonu 2. PP Legionów (2. DP AK). M.in. brał udział w walkach z Niemcami pod Radkowem, Lipnem i Chotowem. W końcu października t.r. otrzymał przydział do Sztabu Okręgu Krakowskiego AK jako oficer do zleceń specjalnych komendanta Okręgu płk. Przemysława Nakoniecznikoffa-Klukowskiego, pseud. Kruk 2, jednak utknął na punkcie kontaktowym w Raszkowie i przewidzianej funkcji nie objął. Do poł. stycznia 1945 był instruktorem dywersji w terenowych oddziałach AK.
Po wojnie S. ujawnił się w Warszawie i w lecie 1945 został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa (UB) w Katowicach oraz skazany na cztery lata więzienia za przynależność do AK. Odbywał karę m.in. w Zabrzu i Wronkach. Na mocy amnestii zwolniono go wiosną 1947 i w październiku t.r. został przyjęty na trzeci rok studiów na Wydz. Medycznym Uniw. Wrocł. W l. 1949–50 kontynuował studia na UJ i w r. 1950 uzyskał absolutorium, a w r. 1952 dyplom lekarza medycyny. Od kwietnia 1952 do stycznia 1953 pracował jako lekarz Brygady Rolnej przy Komendzie Woj. Powszechnej Organizacji «Służba Polsce» w Opolu, a następnie jako stażysta w Szpitalu Miejskim w Nowym Sączu do 1 III 1956. Później był asystentem i starszym asystentem w Przychodni Rejonowej nr 1 oraz kierownikiem Przychodni Chorób Płuc dla Dzieci i inspektorem pediatrii. Równocześnie zatrudniony był w Woj. Szpitalu Zespolonym. W r. 1978 pełnił ponadto funkcję kierownika Sekcji Metodyczno-Organizacyjnej w Woj. Przychodni Przeciwgruźliczej w Nowym Sączu. W r. 1956 uzyskał I st. a w r. 1963 – II st. specjalizacji w zakresie pediatrii, zaś w r. 1967 II st. specjalizacji w zakresie chorób płuc u dzieci. Zorganizował Przychodnię Przeciwalergiczną w Nowym Sączu. Był także lekarzem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Należał do ZBoWiD. Zmarł 21 VI 1980 w Warszawie i pochowany został w Nowym Sączu. Odznaczony był m.in.: Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi oraz Złotą Odznaką Zasłużonego dla Rozwoju Sądecczyzny.
W małżeństwie zawartym w r. 1947 z Danutą Marią z Kubickich (ur. 1918), S. dzieci nie miał.
Bieniecki K., Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Kr. 1994; Bieniek J., Cichociemni, Nowy Sącz 1988; Borzobohaty W., „Jodła”, W. 1988 (fot.); Bystrzycki P., Znak cichociemnych, P. 1991; Garliński J., Politycy i żołnierze, Londyn 1971; Tucholski J., Cichociemni, W. 1988 (fot.); – Drogi cichociemnych, Londyn 1972 s. 389; – „Tyg. Powsz.” 1980 nr 28 s. 7, nr 39 s. 8; „WTK” 1980 nr 41; – Arch. Prow. Polski Południowej TJ w Kr.: Blicharski C., Słownik biograficzny Tarnopolan, Biskupice 1978–1990 V (mszp. powiel.); Arch. UJ: Teczka studencka S-a, sygn. 1952; Arch. Woj. Szpitala Zespolonego w Nowym Sączu: Akta personalne S-a; Arch. Zakładu Ubezpieczeń Społ. Oddział w Nowym Sączu: Świadectwa pracy S-a; Ministry of Defence w Londynie, Polish Search: Dok. S-a; Studium Polski Podziemnej w Londynie: Dok. osobowe i weryfikacyjne S-a, bez sygn.; – Informacje żony, Danuty Sokołowej i Józefa Bieńka z Nowego Sącza.
Krzysztof A. Tochman