Strzembosz Tadeusz Wiktor (1864–1913), adwokat, działacz polityczny i społeczny.
Ur. 28 X w Libiszowie (pow. opoczyński) w zubożałej rodzinie szlacheckiej, był synem Alojzego Władysława (zm. 1875) i jego pierwszej żony Seweryny z Tarnowskich, bratem m.in. Ewarysta (ur. 1862), dziennikarza i działacza polonijnego w USA, przyrodnim bratem Alojzego Władysława (zob.).
W r. 1874 rozpoczął S. naukę w I Gimnazjum Rządowym w Warszawie, jednak wskutek szykan rosyjskich nauczycieli przeniósł się w r. 1879 do gimnazjum w Piotrkowie, gdzie zdał maturę w r. 1884. Od t.r. studiował na Wydz. Prawnym Uniw. Warsz. Podczas studiów należał do tajnych organizacji: Koła Oświaty Ludowej oraz do powstałego w styczniu 1887 Związku Młodzieży Polskiej «Zet». Szybko został w «Zecie» członkiem jego Centralizacji oraz «bratem», co oznaczało najwyższe wtajemniczenie. W r. 1889 ukończył studia i otrzymał stopień kandydata praw. Rozpoczął wtedy pracę w sekretariacie Sądu Handlowego w Warszawie, następnie był tamże pomocnikiem adwokata Józefa Leona Kona. W r. 1894 rozpoczął samodzielną praktykę adwokacką i pracował w Kancelarii Włościańskiej, organizacji społecznej udzielającej chłopom bezpłatnych porad prawnych. Po zawieszeniu w maju t.r. związanego z tajną Ligą Narodową warszawskiego tygodnika „Głos” doprowadził wraz z Józefem Kamińskim do jego wznowienia i wydawał go od października 1895, powierzając redakcję Zygmuntowi Wasilewskiemu. Po nabyciu „Głosu” pod koniec r. 1899 przez związanego z lewicą Jana Władysława Dawida wydawał go jeszcze do stycznia 1901. Prawdopodobnie wówczas został członkiem Ligi Narodowej. W r. 1901 w jego mieszkaniu przy ul. Czystej 6 odbyło się konspiracyjne zebranie delegatów Ligi z trzech zaborów oraz z USA. W tym okresie S. został aresztowany i na krótko osadzony w warszawskiej Cytadeli; odtąd był inwigilowany przez Ochranę. W r. 1903 został członkiem powstałego wtedy w Warszawie tajnego adwokackiego sądu koleżeńskiego. Od r. 1905 należał do Warszawskiego Tow. Higienicznego; był w nim członkiem Rady i honorowym radcą prawnym. W kwietniu t.r. reprezentował Warszawę na zjeździe adwokatów Rosji w Petersburgu; domagał się tam uznania odrębności reprezentacji Król. Pol.
W trakcie wydarzeń rewolucyjnych na wiecu adwokatów warszawskich (5–6 XI 1905) został S. powołany do delegacji, która 11 XI t.r. zabiegała u premiera S. Wittego o zniesienie stanu wojennego w Król. Pol. W grudniu w warszawskim „Kurierze Porannym” (nr 328) ogłosił artykuł A wy milczycie, w którym krytykował sądownictwo za przyczynienie się do rusyfikacji kraju oraz nieznajomość miejscowego prawa cywilnego i handlowego. W konsekwencji został oskarżony (wraz z Józefem Szyffrem i redaktorem naczelnym „Kuriera” Feliksem Fryzem) o wywoływanie wrogości wobec sądownictwa; rozprawa tocząca się przed Sądem Okręgowym w Grodnie zakończyła się jednak jego uniewinnieniem. Od r. 1906 należał S. do warszawskiego Tow. Miłośników Historii oraz do zarządu Seminarium Nauczycieli Ludowych na Ursynowie. Założył Tow. Ubezpieczeń na Życie «Wzajemna Pomoc» i do śmierci był jego prezesem. Po zakupieniu willi w Skolimowie pod Warszawą był inicjatorem elektryfikacji tej miejscowości. Posiadał udziały w spółce «Kolej Wilanowska». W r. 1907 wszedł do zarządu Kasy Pomocy Adwokatów Przysięgłych. Miał opinię zdolnego adwokata i dobrego mówcy, co zjednywało mu liczną klientelę. Specjalizował się w prawie cywilnym; w l. 1911–12 zatrudniał w swej kancelarii dwóch adwokatów i pięciu pomocników. Zmarł 19 X 1913 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
W małżeństwie zawartym 25 I 1890 z Józefą Elżbietą Rostkowską (zm. 1923) miał S. czworo dzieci: Zofię, zamężną Sulima-Samujłło, Annę 1.v. Trojanowską, 2.v. Kilińską, Tadeusza Stanisława (1902–1980), działacza harcerskiego, oficera artylerii, uczestnika drugiej wojny światowej (23. DP w kampanii wrześniowej 1939 r., następnie 1. Dyw. Grenadierów we Francji 1939–40 i 1. Dyw. Pancerna 1942–4), oraz Jana (1905–1986), kapitana żeglugi wielkiej, podczas drugiej wojny światowej dowodzącego statkami handlowymi, oddanymi pod dowództwo brytyjskie i Polskich Sił Zbrojnych: m/s «Stalowa Wola» (październik 1939 – listopad 1940) i s/s «Kościuszko» (wrzesień 1941 – czerwiec 1945), po wojnie farmera w Związku Południowej Afryki (od r. 1961 Republika Południowej Afryki).
Bibliogr. historii Pol. XIX w., III vol. 1; „Głos” 1886–1899. Bibliografia zawartości, Oprac. M. Stokowa, Wr. 1955 s. XLI, 323; toż za l. 1900–5, Oprac. taż, Wr. 1954 s. V–VI; Pol K., Poczet prawników polskich, W. 2000; Słown. adwokatów, I (bibliogr.); – Kadry morskie Rzeczypospolitej, Red. J. K. Sawicki, Gdynia 1996 II (dot. syna, Jana); Kiepurska H., Adwokaci Warszawy w okresie Rewolucji 1905–1907, „Palestra” R. 8: 1964 nr 4 s. 26; taż, Inteligencja zawodowa w Warszawie 1905–1907, W. 1967; taż, Warszawa w rewolucji 1905–1907, W. 1974; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej, Londyn 1964; Offenberg J., Stan umysłów wśród młodzieży akademickiej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1885–1890, W. 1929 s. 27; – Mater. Red. PSB: Mater. rodzinne; – Informacje córki, Zofii Sulimy-Samujłło z W.
Tomasz Latos