Paprocki Teodor Antoni Melchior (1856–1895), księgarz, wydawca. Ur. 24 X w Lubieniu koło Piotrkowa Trybunalskiego, był synem Konstantego, nadleśniczego lasów piotrkowskich, i Józefy z Paprockich, bratem Konstantego, wicedyrektora Banku Handlowego w Warszawie. Brak jest jakichkolwiek informacji o młodości P-ego, nie wiadomo również, gdzie się kształcił. W r. 1874 rozpoczął pracę w Spółce Kolportacyjnej Stanisława Jana Nepomucena Czarnowskiego, Bernarda Lesmana, Adama Wiślickiego. W r. 1880 nabył wraz z Władysławem Dłużniewskim Warszawską Księgarnię Komisową przy ul. Chmielnej 8, przeniesioną w r. 1885 na ul. Nowy Świat 41. Po śmierci Dłużniewskiego w r. 1887 P. był jedynym właścicielem księgarni. W pierwszym okresie działalności księgarnia ograniczała się do kolportażu wydawnictw na prowincję. O różnorodności usług wykonywanych przez księgarnię P-ego świadczy nadruk na papierze firmowym «Księgarnia dla prowincji. Główna ekspedycja książek, czasopism krajowych i zagranicznych dla osób na prowincji zamieszkałych oraz dla księgarzy prowincjonalnych. Dostarcza: nuty, albumy, fotografie, druki i regestry gospodarskie, bilety wizytowe, papier i wszelkie materiały piśmienne, ramy i listwy do obrazów oraz obrazy (oleodruki) różnej treści. Zakłada czytelnie i biblioteki. W ogóle podejmuje się wszelkich zleceń w zakres księgarstwa wchodzących». Od r. 1881 P. wydawał corocznie własnym nakładem „Kalendarz Powszechny” (w jego R. 1882 opracował bibliografię bieżącej produkcji wydawniczej polskiej), a w l. 1882–87 – „Wiadomości Bibliograficzne Warszawskie, miesięcznik dla czytających i kupujących książki i pisma”. To ostatnie wydawnictwo, jedyne tego rodzaju w Król. Pol., obok zestawienia bieżących wydawnictw książkowych zawierało bibliografię zawartości czasopism w opracowaniu P-ego, obszerny dział recenzji, a także kronikę ruchu księgarskiego, drukarskiego i bibliotekarskiego. W l. 1884–7 wspólnie z redakcją „Biesiady Literackiej”, kierowanej przez Władysława Maleszewskiego, wydał obszerną, czterotomową antologię literatury polskiej „Złota przędza poetów i prozaików polskich” red. przez Piotra Chmielowskiego i Stanisława Krzemińskiego. Nakładem P-ego ukazywał się w l. 1887–91 tygodnik literacko-naukowy „Życie”, poświęcony głównie literaturze pięknej. P. otaczał życzliwością młodych, początkujących autorów, takich jak Ignacy Dąbrowski, Klemens Szaniawski, Wacław Sieroszewski, Zenon Przesmycki, i publikował ich utwory.

W ciągu 15 lat prowadzenia księgarni wydał P. własnym nakładem ponad 300 dzieł. Większość stanowiła literatura piękna tak polska (J. I. Kraszewski, A. Dygasiński, T. T. Jeż, W. Gomulicki, B. Prus, G. Zapolska, M. Bałucki, A. Oppman, M. Konopnicka, S. Żeromski i in.), jak i obca (E. Amicis, R. Kipling, J. Verne i in.). Licznie reprezentowane były również prace naukowe i popularnonaukowe z dziedziny medycyny, ekonomii, nauk matematyczno-przyrodniczych i humanistycznych. P. wydawał m. in. prace P. Chmielowskiego, J. W. Dawida, E. Majewskiego, W. Nałkowskiego, W. Smoleńskiego, a także liczne przekłady takich autorów, jak T. Ribota, Ch. Seignobosa, S. Thompsona i in. Jedną z najcenniejszych inicjatyw P-ego było wydanie pod jego redakcją zbiorowej pracy „Podręcznik księgarski. Przewodnik praktyczny dla wydawców, księgarzy, pomocników i praktykantów księgarskich na podstawie swojskich i obcych źródeł opracowany”. Podręcznik ten był pierwszym w Polsce i przez ćwierć wieku jedynym tego rodzaju wydawnictwem. Wydany został w czterech zeszytach (W. 1894–6). Księgarnia P-ego otrzymała na wystawie księgarstwa w Petersburgu w r. 1895 srebrny medal. P. nawiązał kontakty z księgarzami polskimi z Galicji i Poznańskiego, a także utrzymywał stosunki handlowe z licznymi placówkami zagranicznymi. Od r. 1884 wydawał katalogi księgarskie własnej firmy, stanowiące przegląd jego dorobku wydawniczego. Od r. 1890 redagował i wydawał miesięcznik „Katalog Nowych Książek”. Był członkiem Kasy Przezorności i Pomocy Warszawskich Pomocników Księgarskich oraz Wydziału Czytelń Bezpłatnych Warszawskiego Tow. Dobroczynności. Brał udział w akcji kolonii letnich i w akcji pomocy dla pogorzelców. Czynny był także w Tow. Ogrodniczym. Zmarł nagle w Warszawie 6 V 1895 i pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.

Od r. 1894 był żonaty z Zofią Pelikańczyk-Rychterówną. Potomstwa nie zostawił. Po jego śmierci żona prowadziła księgarnię przez 10 miesięcy, a następnie sprzedała ją Saturninowi Sikorskiemu i Franciszkowi Juliuszowi Granowskiemu. Księgarnia istniała pod firmą P-ego do r. 1911, zmieniając kilkakrotnie właścicieli.

Bibliogr. Warszawy. Wydawn. ciągłe 1864–1903; Enc. Warszawy; W. Enc. Ilustr.; W. Enc. Powsz. (PWN); Słown. Pracowników Książki Pol., (J. Radecka, bibliogr.); – Gomulicki J. W., Rocznik Literacki za r. 1980, s. 455–6; Kmiecik Z., Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864–1885), W. 1971; Korpała J., Dzieje bibliografii w Polsce, W. 1969; Korzeniowska E., „Życie” 1887–1891, Obraz liter. pol. XIX i XX w., I 207–20; Muszkowski J., Życie książki, Kr. 1951; Z dziejów książki i bibliotek w Warszawie, W. 1961; – Baliński I., Wspomnienia o Warszawie, Edinburgh 1946; Czarnowski S. J., Pamiętniki, W. 1922 z. 8 s. 3; Dippel S., O księgarzach, którzy przeminęli, Wr. 1976; Fiszer L., Wspomnienia starego księgarza, W. 1959 s. 90; – „Ateneum” 1895 t. 2 s. 606–7; „Bibl. Warsz.” 1895 t. 2 nr 6 s. 582–3; „Biesiada Liter.” 1895 nr 20 s. 307, 311 (fot.); „Gaz. Warsz.” 1880 nr 134 s. 2, 1895 nr 294 s. 4; „Kraj” 1895 nr 18 s. 24, nr 23 s. 26, 28, nr 36 s. 19; „Kur. Pol.” 1895 nr 38 s. 7, nr 125 s. 4, nr 127 s. 3; „Kur. Warsz.” 1895 nr 166 dod. por. s. 3; „Przegl. Księgarski” 1930 nr 19 s. 267; „Przegl. Tyg.” 1885 nr 25 s. 366, 1895 nr 19 s. 219; „Wędrowiec” 1895 nr 19 s. 369; „Wszechświat” 1895 nr 19 s. 304; – Arch. Paraf. Mierzyn koło Piotrkowa Tryb.: Metryka ur. nr 3/57; B. Jag.: rkp. 6525 IV, 6702 III; B. Narod.: rkp. 5390, 5937, 8906; B. Ossol.: rkp. 6220/II, 6440/I, 7481/I, 12657/II, 13360/II; B. PAN w Kr.: rkp. 1881 t. 6, 2028 t. 5, 2064 t. 3, 2159 t. 15, 2228 t. 3, 4, 10, 2230, 3712; – Arch. Uniw. Warsz.: sygn. W. Fil. 35125 (praca magisterska Reginy Lis „Teodor Paprocki – księgarz i wydawca warszawski końca XIX wieku” – mszp.).

Stanisław Konarski